Karel ende Elegast

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo t, havo, vwo
• Leerjaar 4

Leerdoelen van vandaag

1. Ik kan de kenmerken van een ridderroman opnoemen. 
2. Ik kan de samenvatting geven van Karel ende Elegast.
3. Ik weet hoe oude verhalen terugkomen in moderne verhalen.

Karel ende Elegast

Het beroemde verhaal over Karel de Grote begint met:

"Vraye historie ende al waer mach ic u tellen; hoorter naer!" 

Volgens de schrijver, maar is het echt een waargebeurd verhaal?

Noteer 2 dingen die jij nu weet, maar nog niet wist!

Karel de Grote 756-814

Verhalen in de middeleeuwen

• Rijm
• Luisteren
  
• Middelnederlands
• Andere woorden
• Andere klanken

Karelroman

Het doel van ridderverhalen

1. Ontspanning: genieten in middeleeuwse kastelen van lange, spannende verhalen over moed, trouw en liefde.

2. Voorbeeldfunctie: de ridders waren een voorbeeld voor de edelen die luisterden. Zo wisten ze hoe ze zich moesten gedragen.

Karel ende Elegast

- Schrijver? 

- Stamt waarschijnlijk uit ongeveer 1250

- Populair verhaal

Hoe klonk het?

https://vogala.org/tekst/karel-ende-elegast 

https:

Wat is het leenstelsel?

• Leenheer (Karel): leent gebieden uit aan leenmannen in ruil voor trouw.
• Leenman (ridder): gebruikt deze gebieden in ruil voor bescherming van de leenheer.

Tijd in het verhaal

De nacht voor de hofdag

De hofdag

Het was nacht en koning Karel de Grote lag te slapen. Opeens schoot hij wakker. Voor de derde keer was in zijn dromen een engel verschenen die tegen hem had gezegd: ‘Ga vannacht uit stelen.’ Drie keer dezelfde droom, dacht Karel. Nu moet ik wel gehoorzamen. Maar wat is de reden dat ik moet stelen? Ik ben rijk en weet niets van stelen. Maar hij verborg zijn gezicht achter een vizier en reed op zijn paard de donkere nacht in…

In het bos reed een zwarte ridder hem tegemoet. Een roofridder, dacht Karel. Hij daagde de ridder uit tot een tweegevecht. Dat liep bijna verkeerd af, want de ridder was sterk en listig. Toch wist Karel te winnen en hij vroeg de ridder naar zijn naam.

‘Mijn naam is Elegast,’ antwoordde de ridder. Die naam gaf Karel een schok. Ooit was Elegast een van zijn ridders geweest. Maar hij had slechte dingen gedaan en Karel had hem verbannen van het hof. ‘Ik was ridder van de koning, maar ben verraden,’ vertelde Elegast. ‘Mijn koning weet dat niet. Nu ben ik gedwongen ’s nachts te leven en te roven.’

Karel besloot zijn gezicht verborgen te houden. ‘Laten we samen gaan en uit wraak de koning bestelen,’ stelde hij voor. Maar Elegast werd woedend. ‘Nooit zal ik mijn koning kwaad doen!’ riep hij. Toen Karel dat hoorde glimlachte hij. ‘Goed, goed,’ zei hij. ‘Dan nemen we iemand anders. De buit verdelen we. Ik zal delen, dan mag jij kiezen…

Elegast vertelde dat hij van plan was naar het kasteel van Eggeric van Eggermonde te gaan. ‘Hij is degene die mij verraden heeft. Hij heeft mijn plaats bij de koning ingenomen.’

Bij de muur van het kasteel stond Karel te stuntelen en Elegast zei: ‘Laat mij alleen gaan.’ Hij klom over de muur en sloop naar het slaapvertrek van Eggeric. Tot zijn schrik merkte hij dat Eggeric wakker was. ‘Morgen ben ik de machtigste man van het rijk,’ hoorde Elegast hem tegen zijn vrouw zeggen. ‘Morgen als Karel hof houdt, ga ik hem vermoorden.’ Eggerics vrouw, Karels zus, protesteerde heftig, maar Eggeric sloeg haar in het gezicht. Bloed druppelde neer op een handschoen die daar lag.

Elegast hield zich stil. Toen Eggeric en zijn vrouw sliepen, stal hij diens zwaard en zadel, nam de handschoen mee en keerde terug naar Karel. Hij vertelde wat hij gehoord had en liet hem de bebloede handschoen zien. Toen wist Karel waarom god hem die nacht uit stelen had gestuurd. ‘Ik moet mijn koning waarschuwen,’ zei Elegast. ‘Maar hij zal niet naar mij willen luisteren.’ ‘Laat mij gaan,’ stelde Karel voor. En zo gingen zij uit elkaar. Karel ging terug naar zijn kasteel Ingelheim en kroop weer in zijn bed.

De volgende dag kwamen de ridders naar het hof en Eggeric was er ook bij. Karel liet hem gevangennemen. ‘Ik weet dat je van plan was mij te doden,’ zei hij. Toen gaf hij opdracht om Elegast te zoeken en hem naar het hof te brengen. ‘Ik veroordeel jullie tot een tweegevecht op leven en dood,’ besliste Karel. ‘Dan zullen wij weten wie gelijk had.’

En zo gebeurde het. Het werd een fel gevecht en Elegast won. Koning Karel nam hem terug als ridder. Hij gaf hem Eggerics kasteel, land en diens vrouw.

Zo keerde god alles ten goede.

De composite van Karel ende Elegast valt uiteen in vier episodes. Sleep de episodes in de juist volgorde.

Tweegevecht tussen Karel en Elegast

God gebiedt Karel om uit stelen te gaan

Tweegevecht Elegast en Eggerik

De ontdekking van de samenzwering

Middeleeuwse literatuur is bedoeld om .....

1. te lezen
2. te luisteren

Hoe vaak verschijnt de engel aan Karel voordat hij uit stelen gaat?

1. 1
2. 3
3. 2
4. 4

Hoe reageert Karel op de oproepen van de engel om uit stelen te gaan? 

Karel slaat er geen acht op

Karel besluit te gehoorzamen

Karel is verbluft

Waarom moest de engel zijn boodschap aan Karel drie keer herhalen?

1. Karel was doof.
2. Karel sliep heel vast.
3. Drie was het getal van de duivel.
4. Drie was het getal van God.

Ruimte: waar speelt het verhaal zich af? Noem 3 plekken.

Welke kleur brengt Karel in verband met ongeluk?

1. Rood
2. Oranje
3. Zwart
4. Geel

Hoe zou het met Karel zijn afgelopen als hij geen gehoor had gegeven aan de opdracht van de engel? Wees origineel!

Welke volgorde van belangrijkheid klopt?

1. 1 Karel - 2 Elegast - 3 Eggeric
2. 1 God - 2 Karel - 3 Elegast/Eggeric
3. 1 Karel - 2 Eggeric - 3 Elegast
4. 1 God - 2 Elegast - 3 Karel

In de tijd van Karel de Grote was hij de hoogste leenheer. Hij was de keizer. Toch geloofden de mensen dat er eigenlijk een nog hogere leenheer bestond. Deze stond boven Karel. Karel was trouw aan deze leenheer, je ziet dat ook in het verhaal. 

Het geloof was in deze tijd heel belangrijk. Noem 2 voorbeelden uit het verhaal.

Wat is de moraal van het verhaal? M.a.w. wat kun je ervan leren?

Stel je voor: jij was de vrouw van Eggeric... Wat zou jij hebben gedaan?

Stel je voor, jij bent Eggeric en jij ligt onder het bed. Wat zou jij anders hebben gedaan?

Hoeveel sterren geef jij het verhaal? Van 0 tot 5 (hoogste score).

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

Bedankt voor je inzet!