grammatica 1 les 1: persoonsvorm, werkwoordelijke gezegde en onderwerp.

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Nederlands
Grammatica 1
Les 1:
H 1
P3 2022-2023

Verschil grammatica: zinsontleding en woordsoortbenoeming

Je hebt twee soorten grammatica:

1. ... Bij zinsontleding benoem je de zinsdelen; dan ben je bezig met bijv. persoonsvorm - onderwerp - gezegde - lijdend voorwerp enz.
2. 
   
3. ... Bij woordsoortbenoeming benoem je ieder woord in de zin. (Dus je geeft elk woord een naam.) Dan ben je bezig met bijv. werkwoord - lidwoord - zelfstandig naamwoord enz.
   

Aan het einde van de lessenserie grammatica kun je ...

1. ... de zinsdelen in een zin benoemen.
2. ... de woordsoorten in een zin benoemen.
3. ... een zin in zinsdelen verdelen.
4. ... zelf zinnen maken met een aantal gegeven woordsoorten en zinsdelen.

Aan het einde van deze les kun je ...

• ... de persoonsvorm in een zin benoemen.
• ... het werkwoordelijk gezegde in een zin benoemen.
• ... het onderwerp in een zin benoemen.

Opdracht

Lees de uitleg op slide, 6, 7, 8, 9, 10, 11 en  12.

De persoonsvorm

De persoonsvorm hoort altijd bij het onderwerp.

De persoonsvorm past zich aan, aan het onderwerp (enkelvoud of meervoud) en de tijd (tegenwoordige of verleden tijd).

Het onderwerp: enkelvoud of meervoud

Ik loop naar school.         ik = enkelvoud --> loop Wij lopen naar school.   wij = meervoud --> lopen

De tijd: tegenwoordige of verleden tijd

Ik roep mijn moeder nu.   roep = tegenwoordige tijd  -->

Ik riep mijn moeder gisteren.        riep = verleden tijd

Hoe vind je de persoonsvorm?

Getalproef: verander het getal --> enkelvoud <-> meervoud

Ik loop naar school. Wij lopen naar school.

Hij maakt een toets. Wij maken een toets.

Tijdproef: verander de tijd --> tegenwoordige tijd <-> verleden tijd

Zij fietsen op Texel. Zij fietsten op Texel.

Ik riep mijn moeder. Ik roep mijn moeder.

Het woord dat verandert = de persoonsvorm

Werkwoordelijk gezegde 

Werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin + aan het / te 

Hij wacht op de bus.                     wwgez = wacht

Hij was aan het treuzelen.         wwgez = was aan het treuzelen

Hij zat te staren.                             wwgez = zat te staren

Het onderwerp

Het onderwerp is de hoofdrolspeler in een zin.

Het onderwerp doet iets of is iets.

Het geeft antwoord op de vraag: wie of wat + gez? of Wie doet iets in de zin?

Kees geeft een brief aan Pim.                                      Wie of wat geeft?

De buurman is jarenlang postbode geweest.      Wie of wat is geweest?

Kees en De buurman zijn onderwerpen

Aan de slag!

Log in lessonup grammatica les 1.

woordsoortbenoemen

zinsontleding

lidwoord

persoonsvorm

werkwoord

onderwerp

lijdend voorwerp

zelfstandig naamwoord

bijvoeglijk naamwoord

meewerkend voorwerp

1. Welke van de volgende woorden zijn vormen van een werkwoord?
liep - ga- papier- vissen - raar

2. Waarom is het werkwoord het belangrijkste onderdeel van een zin?

Je boek 'Op Niveau'

In je boek 'Op Niveau' worden ook alle onderdelen van Grammatica besproken.

Je vindt alle theorie in Blok 1 t/m 5 in het onderdeel Grammatica (=rood)

Ga naar je boek Op Niveau blz 17 t/m 22.

Je vindt hier de theorie over de persoonsvorm, het onderwerp en het gezegde. Lees deze door...let vooral op de geel/grijze teksten; daar staat alle theorie in welke je moet weten.

Wat is een werkwoordelijk gezegde

Een werkwoordelijk gezegde zijn alle werkwoorden die bij het onderwerp horen.

Voorbeeld:

Jan heeft een taart voor oma gebakken

Je zoekt eerst de persoonsvorm en dan vraag je je af wat het onderwerp allemaal nog meer doet.

Dus een werkwoordelijk gezegde kan uit 1 of meerdere werkwoorden bestaan

Een werkwoordelijk gezegde zijn alle werkwoorden die bij het onderwerp horen.

Voorbeeld:

Jan heeft een taart voor oma gebakken

Je zoekt eerst de persoonsvorm en dan vraag je je af wat het onderwerp allemaal nog meer doet.

Dus een werkwoordelijk gezegde kan uit 1 of meerdere werkwoorden bestaan

4. Een werkwoordelijk gezegde bestaat altijd uit één werkwoord.

1. Ja
2. Nee

6. Een werkwoordelijk gezegde kan uit één of uit meer werkwoorden bestaan.

1. Ja
2. Nee

7. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Waarom huilen mensen eigenlijk?

8. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Heb jij de tekst over de oorzaken van brandwonden gelezen?

9. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Tranen hebben belangrijke functies.

10. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Bij huidtransplantaties kunnen stukjes huid van andere plekken worden gebruikt.

11. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Kun jij een telefoon hacken?

12. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Vroeger tapten spionnen vaak een vaste telefoonverbinding af.

13. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Heel simpel maken ze een verbinding met de hoofdtelefoonkabel.

14. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Bij kabels boven de grond kan iedereen gemakkelijk gesprekken afluisteren.

15. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Soms nemen spionnen gesprekken met een opnameapparaat op.

16. Wat is in de volgende zin het werkwoordelijk gezegde?

Op een mobiele telefoon kun je speciale software installeren, zodat je het gesprek kunt doorsluizen naar een andere telefoon.

Wat valt je op aan de werkwoordelijke gezegdes van zin 12 en 15?

17. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Laad je jouw smartphone ook zo vaak op?

18. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Waarom steekt je broer de barbecue nu al aan?

19. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

In verband met de wateroverlast moeten de leerlingen voor de gymles een aardig eind omlopen.

20. Schrijf van de volgende zin de persoonsvorm en het werkwoordelijk gezegde op.

Op welk tijdstip halen jullie mij morgen op?

21. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Met sikkels en zeisen maaiden de oude Kelten het lange gras.

22. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

In 1895 werd de eerste filmproductie vertoond in Berlijn.

23. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

De zelfrijdende auto's van de toekomst zullen de meeste automobilisten veel rijplezier bezorgen.

24.. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

In veel verhalen van bergbeklimmers wordt het grootste ijsplateau ter wereld uitgebreid beschreven.

25. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Vroeger waren de navigatiesystemen in de cockpit niet beschermd tegen de straling van
mobiele telefoons.

26. Schrijf het onderwerp van de volgende zin op.

Tegenwoordig mogen de passagiers in een vliegtuig hun smartphone in de
vliegtuigmodus laten staan.