Par. 4.2 Koningstijd, Republiek, keizertijd

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Leerdoelen opschrijven

1. Hoe werd het Romeinse Rijk van een monarchie een Republiek?

2. Wie waren de patriciërs en de plebejers?

3. Wat waren de volkstribunen en hoeveel macht hadden ze?

Volgende les:

Hoe werd het Romeinse Rijk van een Republiek een Keizierrijk?

27/01 Par. 4.1 Van stadstaat tot wereldrijk

30/01 Par. 4.1 Van stadstaat tot wereldrijk

03/02 Par. 4.1 Van stadstaat tot wereldrijk

06/02 Par. 4.2 Koningstijd, republiek, keizertijd

10/02 Par. 4.2 Koningstijd, republiek, keizertijd

13/02 Par. 4.2 Koningstijd, republiek, keizertijd

17/02 SO par. 4.1 en 4.2

20/02 -

Voorjaarsvakantie

03/03 Par. 4.3 Aan de limes

06/03 Par. 4.3 Aan de limes

10/03 Par. 4.4 Het einde van het West-Romeinse Rijk

13/03 Par. 4.4 Het einde van het West-Romeinse Rijk

17/03 Par. 4.4 Het einde van het West-Romeinse Rijk

20/03 Extra

24/03 Herhalen

Studiewijzer

TOETSWEEK 3

H4 par. 4.1 t/m 4.4

Vandaag:

1. Uitleg par. 4.2

2. Opdrachten maken en bespreken

3. Leerdoelen bespreken

4. Afsluiten

Tijd over? Filmpje kijken

Romeinse koninkrijk

• Periode tussen 750 v.chr  en 500 was Rome een koninkrijk (monarchie)

• Ideale ligging bij zee (handel) en de rivier de Tiber.

• De laatste Romeinse koning: Tarquinius Superbus was een wrede tiran.

Van Koningstijd naar Republiek

Superbus werd verjaagd door de Romeinen (te arrogant en wreed) = MONARCHIE werd afgeschaft!

• Macht mocht niet bij één persoon rusten.
• Macht mocht niet erfelijk zijn. 
• Rome werd een REPUBLIEK: regelmatig leiders kiezen en de macht wordt gedeeld tussen de senaat en de consuls. 
• Rome had vanaf nu twee consuls die voor één jaar werden gekozen door Romeinse burgers. 

De romeinse republiek

• Een staat zonder Koning.
• Rijke families waren de baas.
• De meeste macht kwam toen in de handen van de senaat, een vergadering van 300 mannen uit rijke families. 

Romeinse senaat

De Romeinse Senaat

Senaat: vergadering van alle rijke mannen van Rome, de senatoren (soort Tweede Kamer).

De Romeinse Republiek: bestuur

Senaat: vergadering van alle rijke mannen van Rome, de senatoren (soort Tweede Kamer).

• Elk jaar koos het volk 2 consuls .
• Consuls: leidden de senaat en voerden de besluiten van de senatoren uit. 

- Democratie?

- Armen en vrouwen? 

Het Romeinse volk...

Waren ontevreden over het nieuwe bestuur en beginnen te staken!

Resultaat: opkomst van het volkstribunen in het volksvergadering!

• Volkstribuun: om de gewone mensen te beschermen en te steunen! Hoe? Elk volkstribuun had veto-recht (alle beslissingen tegenhouden).

Hoe kwam je in de senaat?

• Topambtenaren werden ook gekozen via verkiezingen.
• Dit was een tijdelijke baan en voor meerdere mannen tegelijk.
• Je kon in de Senaat komen als je topambtenaar was geweest.
• Had je ooit in de Senaat gezeten? Dan kon je ook consul worden.

Patriciërs en plebejers

1. Patriciërs: Rijke mensen, bestuurders 
2. Plebejers: Ambachtslieden en kooplieden
3. Plebejers: Boeren
4. Proletariërs: Arme boeren die naar de stad moesten trekken voor inkomen. 
5. Slaven

Patriciërs en plebejers

• De Senaat bestond uit mannen uit de elite: de patriciërs. 
• Patriciërs mochten alleen trouwen met iemand die ook uit zo'n voorname familie kwam. 
• Plebejers waren de gewonen mensen die in de stad woonden. (plebs betekent "volk" of "massa"). Ze mochten stemmen, maar haddenweinig invloed op het bestuur. Veel plebejers waren soldaten in het romeinse leger. 

Verkiezingen 

• De stemmen van patriciërs waren meer waard dan die van plebejers.
  
• Patriciërs stemden vooral op elkaar.
  
• Je kon alleen stemmen in Rome.
  
• Vrouwen hadden geen stemrecht en mochten niet gekozen worden.

In 494 v.Chr. kwamen de plebejers in opstand

Oplossing: 

• Plebejers mochten ieder jaar tien de volkstribunen kiezen:

- kwamen op voor de belangen van alle burgers!

- vetorecht: zo konden elk belissing van de Senaat of de consuls tegen houden. 

• Een consul moet plebejer zijn.
• De belangrijkste wetten werden opgeschreven, zo wist ieder burger wat hun rechten waren. 

Opdrachten maken en  bespreken

Werkboek blz. 85 en 86 opdrachten 1, 3 en 4

Max. 15 minuten, daarna bespreken

Eerder klaar? Antwoord de leerdoelen!

Zelfstandig en in stilte

Leerdoelen bespreken

1. Hoe werd het Romeinse Rijk van een monarchie een Republiek?

2. Wie waren de patriciërs en de plebejers?

3. Wat waren de volkstribunen en hoeveel macht hadden ze?

2. Welke sociale verschillen waren er in het rijk?

Groot verschil tussen rijk en arm, vooral in Rome (1 miljoen inwoners)

-vanaf de 3e eeuw trokken veel arme boeren naar de stad en werden proletariaat (bezitloze armen)

- 25% had te weinig geld om te leven

- grond was de belangrijkste bron van welvaart: daar werkten boeren en slaven. 

Boeren moesten een deel van hun oogst afstaan aan de eigenaar van de grond. 

Rijke families hadden latifundia, grote landbouwbedrijven waarop slaven werkten. 

Romeinse flat

Romeinse villa

Julius Caesar (1)

Generaals werden niet langer elk jaar vervangen = grote gebeiden veroveren en hechte band met soldaten, zoals JULIUS CEASAR.

Julius Caesar (2)

Vanaf 1e eeuw v.Chr. was hij heel machtiger en rijk door:

• Verovering van Gallië (Frankrijk en België)
• Zijn soldaten profiterden van de oorlogsbuit. Hij kreeg daardoor alle steun van zijn soldaten.
• Rijkste Romeinen van zijn tijd = politeke macht!

Julius Caesar (3)

Gebruikte, net zoals andere legercommandenten, het volkstribunen om toch hun zin te krijgen of om machtiger te worden. 

Burgeroorlog

Burgeroorlog: oorlog tegen twee of meerdere groepen uit hetzelfde land of van hetzelfde volk. 

Oude Rome: De generaals vochten tegen elkaar. De generaal die de oorlog won, werd "consul zonder collega" of dictator, voor zes maanden. 

Van Republiek naar Keizerrijk

Dictator / tiraan

Alleenheerser dat aan de macht gekomen was niet door uitverkiezing en evenmin door erfrecht, maar door een staatsgreep, steunend op een lijfwacht of militie (eigen leiger)

Julius Caesar 

Schakkelde alle andere legercommandanten en wordt didactor voor het leven!

EN TOEN... werd hij vermoord door andere senatoren. 

Feiten en meningen 

Feit: Julius Ceaser werd vermoord.

Mening: Iedereen kan een andere mening hebben over zijn dood.

Na de dood van Julius Caesar... 

Braak opnieuw burgeroorlogen uit: 

• Aanhangers van Caesar vs zijn moordenaars.
• Aanhangers van Caesar onderling, zoals Octavianus en Marcus Antonius.

Octavianus vs Marcus Antonius (en Cleopatra)  (1)

Na de dood van Ceasar:

• Octavianus (Ceasar's achterneef) en Marcus Antonius wilden allebei de macht hebben. 
• Marcus Antonius trouwden met Cleopatra en had een bondgenootschap met Egypte.
• Octavianus kreeg volle macht in Rome en keert heel Rome tegen Marcus Antonius. 

Octavianus vs Marcus Antonius (en Cleopatra)  (2)

• Octavianus verklaat Egypte de oorlog. 
• Marcus Antonius heeft geen macht in het Romeinse Rijk en lijkt zijn en Cleopatra's macht te verliezen. 
• Marcus en Cleopatra plegen zelfmoord.

OCTAVIANUS AAN DE MACHT! (2)

Begin van het Keizertijd 

Heeft de Republiek gered en uit dankbaarheid kreeg de hij van de senaat de eretitel "Augustus" (verheven) en veel privileges en rechten: 

• Opperbevelhebber van het leger, met toezicht van het schatkist.
• Hoogste priester
• Jarenlang consul
• Veto-recht in het volkstribuun
• Egyptische graanvoorraad was zijn privé bezit!

Hij had ALLE macht!

De Keizertijd 

De keizer was nu de baas en had een apart keizerlijk bestuur: Augustus benoemde zijn eigen mensen voor politieke posities.

• De Senaat, de consuls en het volkstribuun bleef bestaan, maar Augutus had alle macht!, 

Staatsinrichting

• Monachie: koning of een keizer zijn de baas. 
• Democratische monachie: koning of koningin, maar de volksvertenwoordiging is de baas. Ook de regering (de ministers) moeten doen wat de volksvertenwoordiging wil. Nederland is een constitutionele democratie!
• Moderne Republiek: president gekozen door het volk, maar moeten hun macht delen met de regering en het parlement.