18/11 samengestelde zinnen h2, les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 2

Samengestelde zinnen

Planning

• Lesdoel
• Korte activiteit
• Instructie/quiz - zelfstandig werken
  
• Verlengde instructie - iedereen aan het werk
• Exitticket
• Afsluiten (reflectie en feedback)

Lesdoel:

Aan het einde van deze les:

• kan ik benoemen wat hoofdzin en bijzin is;
• kan ik benoemen wat samengestelde zinnen en enkelvoudige zinnen zijn
• heb je geoefend met het herkennen en benoemen van hoofd- en bijzin en enkelvoudige en samengestelde zinnen.

Blauw = kennen = kennis = leren

Oranje = kunnen = met de kennis de vaardigheid oefenen

Spelen met woorden: dilemma en argumenterennnn

Geef iedereen de kans om zelf na te denken en een keuze te maken: roep geen keuzes en redenen door de klas, maar doe je het in je hoofd.

• Lees eerst het dilemma en probeer in je hoofd eeb keuze te maken en een reden voor jouw keuze (schrijf je antwoord eventueel even in je schrift op)
  
• Na het dilemma kan in de volgende dia jouw keuze maken
• Jouw reden (argument) schrijf je in de dia die daarna komt sheet.
  
• Denk aan hoofdletters en leestekens.
  

ALTIJD SLECHTE WIFI -OF- JE WORDT 1 KEER PER WEEK ONVERWACHT IN JE GEZICHT GEPOEPT DOOR EEN VOGEL

ALTIJD SLECHTE WIFI -OF- JE WORDT 1 KEER PER WEEK ONVERWACHT IN JE GEZICHT GEPOEPT DOOR EEN VOGEL

Altijd slechte wifi of elke week vogelpoep in je gezicht: leg je keuze uit.

Hieronder zie je de stappen van het ontleden van zinnen. Zet de stappen in de juiste volgorde van boven naar beneden. 

Stap 4

Stap 3

Stap 2

Stap 1

Stap 5

Stap 6

Stap 7

Lijdend voorwerp

Werkwoordelijk gezegde

Meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Zinsdeelstrepen

Persoonsvorm

Onderwerp

Hieronder zie je de stappen van het ontleden van zinnen. Zet de stappen in de juiste volgorde van boven naar beneden. 

Stap 4

Stap 3

Stap 2

Stap 1

Stap 5

Stap 6

Stap 7

Lijdend voorwerp

Naamwoordelijk gezegde

Meewerkend voorwerp

Bijwoordelijke bepaling

Zinsdeelstrepen

Persoonsvorm

Onderwerp

Nieuwe lesstof

Wat valt je op aan dit tekstje?
Mama roept Daan. Mama roept Evie. Daan moet de afwas doen. Evie moet de hond uitlaten. Daan vindt het stom. Evie vindt het leuk. Buiten regent het. Evie wordt nat. Evie vindt dat stom.

Wat voor verschillen zijn er tussen deze twee zinnen?
A. Jake loopt elke maandag naar zijn werk.
B. Jake loopt elke maandag naar zijn werk en hij loopt elke dinsdag naar zijn oma.

Hoofdzin

In een hoofdzin staan de persoonsvorm en het onderwerp naast elkaar.

Tussen persoonsvorm en onderwerp kun je geen andere zinsdelen plaatsen.

Hoofdzin: Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht.

o: Isa

pv: heeft

Bijzin

In een bijzin staan de persoonsvorm en het onderwerp vaak niet naast elkaar. Je kunt er ook andere zinsdelen tussen plaatsen. De persoonsvorm staat zoveel mogelijk achteraan in de bijzin.

Een bijzin begint met een voegwoord, zoals omdat, toen, sinds enzovoort. De bijzin is meestal aan een hoofdzin geplakt.

Toen Isa haar nieuwe telefoon had aangezet, werkte het touchscreen niet goed.

Hoofdzin: werkte het touchscreen niet goed.

o: het touchscreen

pv: werkte

Bijzin: Toen Isa haar nieuwe telefoon had aangezet,

o: Isa

pv: had

Enkelvoudige zin en samengestelde zin

Een enkelvoudige zin bestaat uit één zin, met één persoonsvorm.

Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht.

Een samengestelde zin bestaat uit twee of meer zinnen die aan elkaar geplakt zijn. Dat kan op verschillende manieren.

1 Een samengestelde zin kan bestaan uit twee (of meer) hoofdzinnen. Je plakt de zinnen aan elkaar met de voegwoorden want, maar, en, of en dus.

Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht, maar hij doet het niet goed.

Hoofdzin: Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht,

o: Isa

pv: heeft

Hoofdzin: hij doet het niet goed.

o: hij

pv: doet

Enkelvoudige zin en samengestelde zin

Een enkelvoudige zin bestaat uit één zin, met één persoonsvorm.

Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht.

Een samengestelde zin bestaat uit twee of meer zinnen die aan elkaar geplakt zijn. Dat kan op verschillende manieren.

1 Een samengestelde zin kan bestaan uit twee (of meer) hoofdzinnen. Je plakt de zinnen aan elkaar met de voegwoorden want, maar, en, of en dus.

Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht, maar hij doet het niet goed.

Hoofdzin: Isa heeft een nieuwe telefoon gekocht,

o: Isa

pv: heeft

Hoofdzin: hij doet het niet goed.

o: hij

pv: doet

Kies 2 plaatjes, maak 1 zin waarin je  vertelt wat er is gebeurd.

Enkelvoudige zin en samengestelde zin

Een samengestelde zin kan ook bestaan uit een hoofdzin en een (of meerdere) bijzinnen.

• De samengestelde zin kan beginnen met de bijzin, waarna de hoofdzin volgt.

Toen Isa haar nieuwe telefoon had aangezet, werkte het touchscreen niet goed.

Hoofdzin: werkte het touchscreen niet goed.

o: het touchscreen

pv: werkte

Bijzin:Toen Isa haar nieuwe telefoon had aangezet,

o: Isa

pv: had

Enkelvoudige zin en samengestelde zin

• De samengestelde zin kan ook beginnen met de hoofdzin, waarna de bijzin volgt.

Ze baalde behoorlijk omdat de telefoon best duur was.

Hoofdzin: Ze baalde behoorlijk

o: Ze

pv: baalde

Bijzin: omdat de telefoon best duur was.

o: de telefoon

pv: was

Tussen de zinnen van een samengestelde zin zet je dubbele zinsdeelstrepen.

Veel andere gebruikers hadden hetzelfde probleem || dus ze heeft de klantenservice gebeld.

Ze hoopte || dat de klantenservice het probleem kon oplossen.

Maak een goede samengestelde zin van de zinnen hieronder..
Ik eet graag bloemkool.
Ik lust geen spinazie.

Ik weet niet of ik morgen naar het bos ga.

1. H, B
2. B, H

Hoewel het vroeg licht werd, zongen de vogels nog niet.

1. BZ - HZ
2. HZ - BZ
3. BZ - HZ

Werk voor deze en de volgende les + huiswerk: Alvast aan het werk? 

• je begrijpt de lesstof/theorie voldoende (je kunt het groene theorieblok uit je boek gebruiken als ondersteuning) 
• je werkt in STILTE en je mag NIET PRATEN of OVERLEGGEN en geen vragen stellen
  
• je bent echt aan het werk!
  

Klaar = in STILTE lezen

Pak je VIP en noteer:

+nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk

Stel de volgende les vragen over dingen die je niet begreep!

Taalverzorging Grammatica

Twee soorten:

> woordsoorten

> zinsdelen 

Ik hou van dunne frietjes met mayo en lust geen ketchup.

Ik hou van dunne frietjes met mayo en lust geen ketchup.

Samengestelde zinnen

• In iedere zin staat een persoonsvorm. 
• Zinnen met één persoonsvorm en één onderwerp noem je

    een enkelvoudige zin. 

• Zinnen met twee of meer persoonsvormen noem je samengestelde zinnen. 
• Bij elke persoonsvorm hoort een onderwerp.

Twee soorten zinnen

Enkelvoudige zin (1 pv):

De docent roept de leerlingen.

De docent gaat steeds harder roepen.

Samengestelde zin (meer dan 1 pv, andere werkwoorden en een onderwerp):

De docent roept de leerlingen en de docent gaat steeds harder roepen

De docent roept de leerlingen en gaat steeds harder roepen

Voegwoorden

Twee enkelvoudige zinnen worden in een samengestelde zin vaak met elkaar verbonden door een voegwoord.

Voorbeelden voegwoorden:

en, maar, of, want, dus, omdat, terwijl, zodat, nadat, als, toen

Voegwoorden

Het voegwoord kan de twee enkelvoudige zinnen in het midden verbinden, maar het voegwoord kan ook vooraan staan. --> dan komen de twee persoonsvormen naar elkaar te staan.

• De meeste leerlingen komen met de fiets naar school, terwijl er ook leerlingen zijn die met de auto worden gebracht.
• Terwijl de meeste leerlingen op de fiets naar school komen, zijn er ook leerlingen die met de auto worden gebracht.

Soorten zinnen (ZD)

* Enkelvoudige zin: 1 persoonsvorm 

Ik lust graag friet.

* Samengestelde zin: 2 persoonsvormen

Ik lust graag friet, maar zonder zout hoef ik het niet.

Wat zijn de persoonsvormen?

Gebruik voegwoorden!

Tijd, voorwaarde, tegenstelling, reden

wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat, of…

Let op!

Door sommige voegwoorden verandert de woordvolgorde. Kijk maar!

Emma luistert muziek. Emma lakt haar nagels.

Emma luistert muziek terwijl ze haar nagels lakt.

Verandering?

Bij en, maar, of, want en dus verandert de woordvolgorde niet. Bij andere voegwoorden zoals dus, terwijl en omdat verandert de woordvolgorde wel.

Werk voor deze les + huiswerk: 

Blz. 56/57 startopdracht en opdracht 1 en 2

+nakijken en verbeteren met een andere kleur!

Wat niet af is = huiswerk

Klaar = lezen

Stel de volgende les vragen over fouten die je niet begreep!

Lesdoel

Aan het einde van deze les:

•  weet je wat samengestelde zinnen en enkelvoudige zinnen zijn
•  weet je wat voegwoorden zijn
•  kan je samengestelde zinnen herkennen
• kan je samengestelde zinnen maken

Ik weet wat samengestelde zinnen en voegwoorden zijn en kan samengestelde zinnen herkennen en maken.

😒🙁😐🙂😃

Reflectie:
Wat ging bij jou goed tijdens deze les?
Wat kan nog iets beter?

Feedback
Wat vond je fijn/goed aan deze les?
Wat zou je liever anders zien?