Renaissance 2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wie/wat waren rederijkers?

1. Een rederijker is bezig met redelijk gedrag.
2. De rederijkers waren een groep mannen van burgerlijke en adellijke komaf die elkaar eigen werk voorlazen.

Welke levensbeschouwing hadden de rederijkers?

1. Idealisme
2. Humanisme
3. Estheticisme
4. Christendom

Wat weet je over de renaissance
(uit de vorige les)?

Vorige les

wedergeboorte

carpe diem

reformatie: Luther en Calvijn

toneel: translatio, imitatio, aemulatio

homo universalis

sonnet

Wilhelmus

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

Tussen Middeleeuwen en Renaissance: de Rederijkers

- rederijkerskamers (gildes voor burgers)

- vooral gedichten en toneelstukken

- nadruk op technisch vakmanschap 

- veel aandacht voor retorica 

Welke levensbeschouwing hadden de rederijkers?

1. Idealisme
2. Humanisme
3. Estheticisme
4. Christendom

De rederijkers

• Eind van de middeleeuwen;
  
• ontwikkeling van de rederijkerskamers : georganiseerde verenigingen van schrijvers;
  
• markeren de overgang naar de renaissance;
  
• zijn ook onderdeel uit van die Renaissance.
  

Rederijkers

• Literaire elite van midden 15e eeuw tot na 1600;
  
• beoefenen literatuur in verenigingsverband;
  
• waren officiële organisatoren van stedelijke festiviteiten;
  
• schrijven dichtwedstrijden uit (de landjuwelen);
  
• maken onderscheid tussen ‘vroede, amoreuze en het sotte’;
  
• vanaf 1500 groeit bij hen de aanzien voor het lied;
  
• spelen met taal.
  

Kenmerken Rederijkersgedichten

* Veel aandacht voor vormgeving en rijm (eindrijm, kettingrijm en dubbelrijm);
* Vorm en inhoud in harmonie door herhaling van versregels en rijmklanken.
*Verschillende dichtvormen o.a.:

• Ronddeel
  
• Acrostichon
  
• retrogarde
  

Rederijkersgedicht

• vaste dichtvorm, bestaande uit vier of meer strofen, een stokregel en een prince-strofe.
  
• Stokregel: (een) vaste en de strofe afsluitende regel in het rederijkersrefrein
  
• Prince-strofe: afsluitende strofe waarin de prince, het hoofd van de rederijkerskamer, aangesproken wordt; als variant ook gericht tot andere personen, bijvoorbeeld de geliefde (princesse).
  

Drie soorten gedichten (refreinen)

in 't vroede (in ernst)

in 't amoureuze (in de liefde)

in 't sotte (voor de grap of om te spotten, vaak met een "schuine" bijbedoeling).

Deze indeling zien we ook terug bij Bredero

Dus de Rederijkers:

• zijn literaire (amateur)kunstenaars; zij wilden hun kunst technisch zo perfect mogelijk maken. 
  
• bewijzen de gemeenschap diensten, vooral met gelegenheidsverzen. 
  
• organiseren zich in kamers die onderling wedstrijden houden: de landjuwelen. 
  

Brug tussen middeleeuwen en renaissance

De rederijkers sloegen een brug tussen de middeleeuwen en de renaissance. Dit deden ze op drie manieren: 

• Ze zich laten inspireren door klassieke voorgangers. 
• Eerbied voor kunst en literatuur zorgen voor nieuwe kunstopvattingen. 
• Ze maken nieuwe denkbeelden (bijvoorbeeld die van Erasmus) bekend onder het volk. 

Overgang Renaissance

Rederijkerspoëzie verdwijnt;

Er ontstaat een nieuwe cultuurbeweging: de renaissance

Rederijkers schreven toneelstukken om ...

1. te vermaken
2. te moralisren
3. te vermaken en te moraliseren
4. hun brood te verdienen

Een gedicht in 't vroede is een gedicht

1. in ernst
2. in de liefde
3. voor de grap

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

Renaissance

Revolutie in de Nederlandse literatuur

Wilhelmus

Rederijkersliteratuur

Pieter Corneliszoon Hooft

Joost van den Vondel

Gysbreght van Aemstel 

Maria Tesselschade Roemers(dochter) Visscher

Lachen is gezond

P.C.Hooft was drost van ...

1. Loevestein
2. het Muiderslot
3. De Haar
4. Doornburg

P.C. Hooft was samen met .... lid van dezelfde rederijkerskamer

1. Vondel
2. Bredero
3. Huijgens
4. Revius

Hoe wordt Joost van den Vondel ook wel genoemd?

1. De keizer der dichters
2. Vriend Vondel
3. De Palamedes van de eeuw
4. De prins der poëten

Vondel was ...

1. een kousenhandelaar
2. lid van de rederijkerskamer
3. Rooms-katholiek
4. een lauwerkrans waard

middeleeuwen

renaissance

memento mori

carpe diem

theocentrisch

antropocentrisch

estheticisme

inhoud/

boodschap

individualisme

collectivisme (groep)

ridderlijk

burgerlijk

Renaissance betekent letterlijk:
(1 woord)

Wat de mens presteerde, werd niet langer gezien als een gave van God, maar als iets wat uit hemzelf voortkwam

1. Antropocentrisme
2. Empirisme
3. Humanisme
4. Individualisme

1. Luther
2. Calvijn
3. Erasmus
4. Da Vinci

In de Renaissance kwam er steeds meer aandacht voor taalkunde en geschiedschrijving.

1. Waar
2. Niet waar

De Tachtigjarige oorlog was van

1. 1548 - 1628
2. 1568 - 1648
3. 1588 - 1668
4. 1608-1688