Ontdek de geheimen van poëzie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Donderdag 23 maart 

Welkom!

Telefoon in de telefoontas.

Lezen!

Kort de posters bespreken.

Aan het eind van de les heb je kennis gemaakt met gedichten en met een aantal kenmerken van gedichten.

Ontdek de geheimen van poëzie

Leerdoel

Aan het einde van de les weet je wat assonantie, alliteratie, binnenrijm, sonnet en binnenrijm zijn en kun je deze begrippen uit een gedicht halen.

Introduceer het leerdoel en leg uit wat de studenten tegen het einde van de les zullen weten en kunnen doen.

Wat is poëzie?

Poëzie is een vorm van literatuur die vaak gevoelens en emoties uitdrukt met behulp van ritme, klank en beeldspraak.

Stimuleer de studenten om te brainstormen over wat ze al weten over poëzie en vraag hen hun ideeën te delen.

Wat weet je al over poëzie?

Naar classroom

Hier vind je 8 gedichten.

Groepjes van 3. 

Lees de 8 gedichten.

* Bepaal met elkaar wat jullie als groep het mooiste gedicht vinden.

* Waarover gaat het door jullie gekozen gedicht?

 

Vrijdag 24 maart  A3a

Welkom!

Telefoon in de telefoontas

Lezen

Kenmerken poëzie

* Rijm

* Strofes

*Rijmschema

*Beeldspraak: vergelijking, hyperbool, metafoor e.d 

*Bijzonder gebruik van interpunctie

kenmerken

* Assonantie

* Alliteratie

* Binnenrijm

We gaan het vandaag met name over de bovenstaande punten hebben.

Assonantie

Assonantie is het gebruik van dezelfde klinkers in een zin of een regel. Bijvoorbeeld: 'De muis bruist in de tuin.'

Geef een voorbeeld van assonantie en vraag de studenten om andere voorbeelden te bedenken.

Ik was veel kleiner dan de stad

Ik was veel kleiner dan de stad 

en schrok nog van bedelaars 

waar altijd iets niet meer aan zat.

De winkels waren hemelhoog met 

witte bergen onderbroeken, waarin 

gegraaid werd van het zoeken tot 

handen hadden. Ik vergat de weg 

die ik niet had geleerd en 

liep verkeerd. Een vrouw gerimpeld 

van bestaan, vroeg of ik met haar op 

wou gaan, want anders viel zij om.

We liepen samen krom, 

als een gezinnetje van zotten.

Zij wist de weg, ik droeg haar oude botten.

Joke van Leeuwen

Waar is hier sprake van assonantie?

Markeer de plekken in het document in Classroom

Bespreken

Alliteratie

Alliteratie is het gebruik van dezelfde medeklinkers in een zin of een regel. Bijvoorbeeld: 'Peter pakte een pakje pinda's.'

Laat de studenten hun eigen voorbeeld van alliteratie bedenken en deel het met de klas.

Binnenrijm

Binnenrijm is het rijmen van woorden binnen dezelfde regel. Bijvoorbeeld: 'De kat in de zak, krabt aan zijn rug.'

Leg uit wat binnenrijm is en vraag de studenten om een paar voorbeelden van binnenrijm te bedenken.

Woonplaats

Ons houvast heet landschap. Wij planten

de dagen vol bomen en dromen van dijken

en duinen die als we er stranden nog lijken

op wat we bewaren. Wij sparen gedachten

en spannen steeds samen. Het noemen

van namen als vogel of wind overbodig

voor wie zal beamen dat alles wat nodig

is staat waar het hoort. Zoemen van

camera’s blijft achterwege. Wij zeven

de kleuren, belichten de tijd die te ver

voor geluid als een stralende ster

op ons afkomt. Het aldus verkregen

gebied dat we opslaan is houvast en

thuis. Steeds weer komen wij thuis.

Johanna Kruit, Voorheen te Orisande. Uitgeverij De Bezige Bij, Amsterdam 1986

* Waar gaat het over?

* Waar vind je in onderstaand gedicht alliteratie (en assonantie?)

Dinsdag 4 april A3b en A3a

Huiswerk was: zoek op wat alliteratie en binnenrijm is. Je wist al wat assonantie was. Probeer alliteratie en binnenrijm te vinden in het gedicht 'Woonplaats' dat ook in Classroom staat. 

Opdracht

* Waar gaat het over?

* Waar vind je in onderstaand gedicht alliteratie, assonantie en binnenrijm?

Bespreek in tweetallen. Gebruik het document in classroom. 

Bespreken klassikaal of in viertallen. 

Beeldspraak

Beeldspraak is het gebruik van woorden en uitdrukkingen om een beeld of vergelijking te creëren. Bijvoorbeeld: 'De zon lachte naar me.'

Geef een aantal voorbeelden van beeldspraak en vraag de studenten om hun eigen voorbeelden te bedenken.

Sonnet

Een sonnet is een gedicht van veertien regels met een vastgestelde rijmschema. Het kan worden onderverdeeld in vier strofen: drie kwatrijnen en een afsluitend couplet.

Leg uit wat een sonnet is en laat de studenten een sonnet lezen en de structuur van het gedicht identificeren.

Metafoor

Een metafoor is een vorm van beeldspraak waarbij twee ongelijke dingen met elkaar worden vergeleken zonder gebruik te maken van de woorden 'als' of 'zoals'. Bijvoorbeeld: 'Hij is een leeuw in de vergadering'.

Geef een aantal voorbeelden van metaforen en vraag de studenten om hun eigen voorbeelden te bedenken.

Personificatie

Personificatie is een vorm van beeldspraak waarbij menselijke eigenschappen worden toegeschreven aan niet-menselijke dingen. Bijvoorbeeld: 'De wind huilde door de bomen'.

Leg uit wat personificatie is en laat de studenten een gedicht lezen en de personificatie erin identificeren.

Binnenrijm

Binnenrijm is het rijmen van woorden binnen dezelfde regel. Bijvoorbeeld: 'De kat in de zak, krabt aan zijn rug.'

Leg uit wat binnenrijm is en vraag de studenten om een paar voorbeelden van binnenrijm te bedenken.

Oefenen met poëzie

Laat de studenten in groepjes van twee of drie een gedicht schrijven met behulp van de nieuwe kennis die ze hebben opgedaan over poëzie.

Laat de studenten in groepjes werken en moedig hen aan om creatief te zijn met hun gedichten. Loop rond om studenten te helpen die vastlopen.

Presenteren van gedichten

Laat elk groepje hun gedicht presenteren en vraag de rest van de klas om feedback te geven.

Laat elk groepje hun gedicht presenteren en moedig de rest van de klas aan om constructieve feedback te geven. Zorg ervoor dat alle studenten de kans krijgen om hun gedicht te delen.

Reflectie

Vraag de studenten om te reflecteren op wat ze hebben geleerd en wat ze leuk vonden aan deze les.

Vraag de studenten om te reflecteren op wat ze hebben geleerd en wat ze leuk vonden aan deze les. Dit kan mondeling of schriftelijk worden gedaan.

Schrijf 3 dingen op die je deze les hebt geleerd.

De leerlingen voeren hier drie dingen in die ze in deze les hebben geleerd. Hiermee geven ze aan wat hun eigen leerrendement van deze les is.

Schrijf 2 dingen op waarover je meer wilt weten.

De leerlingen voeren hier twee dingen in waarover ze meer zouden willen weten. Hiermee vergroot je niet alleen betrokkenheid, maar geef je hen ook meer eigenaarschap.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen.

De leerlingen geven hier (in vraagvorm) aan met welk onderdeel van de stof ze nog moeite. Voor de docent biedt dit niet alleen inzicht in de mate waarin de stof de leerlingen begrijpen/beheersen, maar ook een goed startpunt voor een volgende les.