Les 5 van spelling algemeen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1,2

Nederlands 10-04

- lASSo 2 herhalen
- lASSo1 lezen
- lASSo2 herhalen
- zelfstandig werken
- huiswerkcontrole

Hoe gaat het met je? 

😒🙁😐🙂😃

Doel van de les

lASSo1: Ik weet hoe ik verkleinwoorden van woorden moet spellen en ik kan dit toepassen in de opdrachten. 

lASSo2: Ik weet wanneer ik een tussenletter moet plaatsen in een samenstelling en welke tussenletter dit moet zijn. Ik kan dit toepassen in de opdrachten.

Tussenletters in samenstellingen

Als je twee woorden aan elkaar plakt, maak je een samenstelling: tafel + poot = tafelpoot. 

Soms moet je tussen die twee woorden tussenletters toevoegen: (e)n, e of s.

Zo bepaal je of je een s moet toevoegen

- Als je in een samenstelling een s hoort, dan schrijf je die ook: onweersbui, moederskindje.

- Soms begint het rechterdeel van de samenstelling met een s-klank. Dan hoor je niet of er een tussen-s moet staan. Vervang dan het rechterdeel door een woord dat niet met een s-klank begint. Schrijf de s alleen als je hem bij de vervanging hoort:  kapperszaak, want kappersopleiding & spelerssalaris, want spelersbus.

Maar: sportschool, want sportwedstrijd.

Tussenletters in samenstellingen

Zo bepaal je of je (e)n  moet toevoegen:

- Als het linkerdeel van een samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud op en heeft, schrijf je en of n tussen de delen: lampenkap, stoelendans, blindenstok, ziekenhuis.

Tussenletters in samenstellingen

Schrijf een e in deze gevallen:

- Het linkerdeel heeft geen meervoud: rijstebrij.

- Het linkerdeel verwijst naar iets waar er maar één van is: zonnescherm, maneschijn.

- Het linkerdeel heeft (ook) een meervoud op s: horlogebandje (horloges), groentesoep 

- Het linkerdeel is geen zelfstandig naamwoord: brekebeen (het linkerdeel verwijst naar een werkwoord), hogeschool, dovenetel (het linkerdeel is een bijvoeglijk naamwoord).

- Het linkerdeel versterkt een bijvoeglijk naamwoord: reuzeleuk.

Zwijn + stal

groente + soep

beer + leuk

spin + web

tarwe + brood

koek + pan

Goed geschreven

Fout geschreven

schapewol

stekeblind

zonnesteek

heremode

erwtesoep

garagedeur

lASSo 2

Spelling paragraaf 5 opdracht 1 t/m 4 (blz. 256/257)

Verkleinwoorden

Van een zelfstandig naamwoord kun je een verkleinwoord maken door er -je, -pje, -tje of -etje achter te zetten:
rand – randje
scherm – schermpje

varken – varkentje
ring – ringetje. 

Soms moet je een medeklinker verdubbelen: gum – gummetje.

Verkleinwoorden

Let goed op:

1. Bij woorden die eindigen op ng, komt soms etje (kring – kringetje); soms wordt de g een k: paling – palinkje.

2. Bij woorden die eindigen op de klinkers a, é, o en u wordt de klinker verdubbeld:
pizza – pizzaatje; coupé – coupeetje; foto – fotootje; accu – accuutje.

3. Bij woorden op i verandert de i in ie: kiwi – kiwietje.

4. Bij woorden op medeklinker + y komt een apostrof: party – party’tje
 --> maar als er een klinker voor de y staat, komt er geen apostrof: smiley – smileytje.

5. Bij afkortingen komt een apostrof: pc – pc’tje.

6. Korte klanken worden in het verkleinwoord soms lang: gat – gaatje.

Maak verkleinwoorden van onderstaande woorden:
A4 , colbert, dienblad, display

Een verkleinwoord is altijd een ..... ?

1. bijvoeglijk naamwoord
2. zelfstandig naamwoord
3. werkwoord
4. lidwoord

Verkleinwoorden: welke zijn goed geschreven?

1. harinkje - omaatje - cafeetje
2. haringetje - omaatje - cafeetje
3. harinkje - omaatje - cafétje
4. harinkje - oma'tje - cafétje

Verkleinwoorden: welke is goed geschreven?

1. musea
2. museumpje
3. museumtje
4. museum'pje

Verkleinwoorden: Welke is goed geschreven?

1. colaatje
2. cola'tje
3. cola-tje

Verkleinwoorden: welke is goed geschreven?

1. tostietje
2. tosti'tje
3. tostie'tje
4. tostitje

Aan de slag!

Huiswerk voor woensdag: 

lASSo1: 
 Maak van spelling paragraaf 4 opdracht 1 t/m 3 (blz. 251) + nakijken
Klaar? Online spelling paragraaf 4 opdracht 4 en 5

lASSo2: 

Spelling paragraaf 5 opdracht 1 t/m 4 (blz. 256/257) + nakijken

lASSo1: Ik weet hoe ik verkleinwoorden van woorden moet spellen en ik kan dit toepassen in de opdrachten.
lASSo2: Ik weet wanneer ik een tussenletter moet plaatsen in een samenstelling en welke tussenletter dit moet zijn. Ik kan dit toepassen in de opdrachten.

010