Par 5.3 De Gouden Eeuw - MH brugklas

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo, havo
• Leerjaar 1

Tijd van regenten en vorsten

De Republiek, een bijzonder land

par. 5.3 De Gouden Eeuw

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen hoe de Republiek bestuurd werd en welke groep de meeste macht had.
• Je kunt met een voorbeeld uitleggen wat er bijzonder was aan kunst in de Gouden Eeuw.
• Je kunt met voorbeelden laten zien dat er in de 17e eeuw een wetenschappelijke revolutie was.
  
• Je kent de begrippen en jaartallen uit deze paragraaf.
  

Het bestuur van de Republiek

• Tijdens de Opstand (1568-1648) vocht een aantal Nederlandse gewesten tegen de Spaande koning.
• In 1588 ontstond de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden: geen echte eenheid.
• Bestond uit 7 gewesten met elk een eigen bestuur.
  

De Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Welke gebied hoort niet bij de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

1. Utrecht
2. Limburg
3. Holland
4. Groningen

Het bestuur van de Republiek

• Elk gewest had dus zijn eigen bestuur.
• Eigen wetten
• Eigen rechtspraak
• Eigen belastigen
  

Het bestuur van de Republiek

• Samen namen de gewesten alleen besluiten over:
• buitenlandse politiek
• verdediging van de Republiek

• Deze besluiten werden genomen in de Staten-Generaal.

Het bestuur van de Republiek

• Samen namen de gewesten alleen besluiten over:
• buitenlandse politiek
• verdediging van de Republiek

• Deze besluiten werden genomen in de Staten-Generaal.

Het bestuur van de Republiek

Staten-Generaal:

• Vertegenwoordigers van de 7 gewesten.
• Elk gewest had 1 stem.
• Gewest Holland had het het meeste te zeggen: rijkste en betaalde het meeste aan het leger en de vloot.

Waarover beslisten de gewesten niet zelf?

1. Oorlog & vrede
2. Rechtspraak
3. Belastingen
4. Wetten

Waarover besliste de Staten-Generaal?

1. Buitenlandse politiek
2. Rechtspraak
3. Belastingen
4. Wetten

Welk gewest had het het meeste te zeggen in de Staten-Generaal?

1. Zeeland
2. Utrecht
3. Holland
4. Groningen

Waarom had dit gewest het meeste te zeggen?

1. Meeste inwoners
2. Grootste oppervlakte
3. Meeste geld
4. Grootste leger

Het bestuur van de Republiek

• Rijke burgers bestuurden de Republiek: regenten.
• Belangrijke banen werden onder de regenten verdeeld.
• Macht bleef zo in handen van een klein groepje rijke families.

Het bestuur van de Republiek

• De stadhouder was ook een belangrijk bestuurder.
• Opperbevelhebber leger & vloot.
• Prins van Oranje.

Wie was verantwoordelijk voor het leger en de vloot in de Republiek?

1. De koning
2. De stadhouder
3. De gewesten
4. De ministers

Bloei van de kunst

• Tussen 1588 - 1672 ging het goed met de Republiek.
• Amsterdam centrum wereldhandel.
• Bloeiperiode voor de kunst en wetenschap.
• Gouden Eeuw.

In welke eeuw was de gouden eeuw?

1. 15de eeuw
2. 16de eeuw
3. 19de eeuw
4. 17de eeuw

Bloei van de kunst

• In de Republiek lieten rijke kooplieden en stadsbestuurders kunst maken.
• Ook ambachtslieden en winkeliers waren vaak rijk genoeg om kunst te kopen.

Bloei van de kunst

• Bijzonder, want in andere landen gaven vooral de koning en de kerk opdracht voor kunst.

• Portretten, landschappen, steden, dagelijks leven zijn geliefde onderwerpen in de Gouden Eeuw.

Jan Steen

De Nachtwacht van Rembrandt van Rijn

Bloei van de kunst

• Niet iedereen was rijk in de Gouden Eeuw.
• In de steden woonden veel arbeiders, weinig loon.
• Helemaal onderaan kwamen de armen: mensen zonder vast werk, ouderen en zieke mensen.
• Zij profiteerden nauwelijks van de welvaart,
• Leefden in tehuizen of op straat.
• Kregen eten of kleding van de kerk of rijken.

Wie gaven in de Republiek opdracht om kunst te maken?

1. Alleen de kerk
2. Alleen rijke burgers
3. De kerk & rijke burgers

Bloei van de wetenschap

• In de 16e eeuw:
• Ontdekkingsreizen: nieuwe volken, planten, dieren.
• Twijfelden geleerden aan kennis uit oude boeken.
• Niet alle kennis stond in boeken.
• Zelf onderzoek doen naar de natuur en menselijk lichaam.
• Tussen 1600 - 1700 werden veel nieuwe ontdekkingen gedaan: wetenschappelijke revolutie.

Bloei van de wetenschap

In de Republiek woonden in de 17e eeuw veel geleerden:

• Antoni van Leeuwenhoek - microscoop - bacterien.
• Christiaan Huygens - telescoop - maan bij planeet Saturnus - wiskunde - natuurkunde.
• Sommige geleerden twijfelden aan God, zoals Spinoza.

Schrijf 1 ding op wat je geleerd hebt van deze les.