pleonasme en tautologie

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 3

Pleonasme en Tautologie 

Doelen:

Je herkent een pleonasme of tautologie in een tekst.

Stijlfiguur of stijlfout - pleonasme

Een pleonasme kan een versterking zijn van een beeld dat je wilt schetsen. 

natte tranen

groen gras 

witte sneeuw

Kan ingezet worden als stijlfiguur.

 gelegd op een eigenschap van iets wat je noemt.

Stijlfout - pleonasme

Onnodig de nadruk leggen op een eigenschap die al genoemd is.

opnieuw herhalen

naar beneden laten vallen

Deze herhaling is een stijlfout.

Bij redigeren moeten jullie deze fouten eruit halen.

Bij het examen schrijven mag je deze fouten niet maken.

Stijlfiguur of stijlfout - tautologie

Ook een tautologie kan een versterking zijn.  Er bestaan veel uitdrukkingen die tautologieën zijn. 

- gratis en voor niets

- zeker en vast

- list en bedrog

Deze zijn geaccepteerd als stijlfiguur en zijn dus correct. Voorbeelden van overbodige herhaling zijn: Ik heb dat 'nooit niet' gewild, die boeken zijn 'identiek hetzelfde' of: 'want ik wil immers' nooit slapen.  

stijlfout - tautologie

 Voorbeelden van overbodige herhaling zijn: 

- Ik heb dat 'nooit niet' gewild.

- Die boeken zijn 'identiek hetzelfde' .

- 'Want ik wil immers' nooit slapen.  

In het kort:

Pleonasme: je voegt een eigenschap van iets toe in een uiting, terwijl dat niet nodig is of al vanzelf spreekt. 

Tautologie: je zegt/schrijft twee keer hetzelfde, in andere woorden, achter elkaar. 

Stijlfiguur: versterkt het effect - is correct.

Stijlfout: onnodige herhaling - is incorrect.

Nog even iets extra:

Pleonasme: je voegt een eigenschap van iets toe in een uiting, terwijl dat niet nodig is of al vanzelf spreekt. De woorden die gebruikt worden, behoren niet tot dezelfde woordsoort. (BN- ZN)

Tautologie: je zegt/schrijft twee keer hetzelfde, in andere woorden, achter elkaar. Hier worden wel vaak dezelfde woordsoorten gebruikt.

Let op: soms maken een pleonasme of een tautologie een tekst sterker.  Soms juist niet. Hier gaan we in een volgende les op in.

Het verschillend onderscheid

1. pleonasme
2. tautologie

De bal is omlaag gevallen

1. pleonasme
2. tautologie

Vaak en dikwijls gebeurt het.

1. pleonasme
2. tautologie

Ik heb het zelf persoonlijk afgeleverd.

1. pleonasme
2. tautologie

Een eetbare worst.

1. pleonasme
2. tautologie

Natuurlijk controleren we vanzelfsprekend de antwoorden.

1. pleonasme
2. tautologie

Ze zijn identiek gelijk aan elkaar.

1. pleonasme
2. tautologie

Lees dat eens hardop voor!

1. pleonasme
2. tautologie

De antwoorden van de toets lagen open en bloot op tafel.

1. pleonasme
2. tautologie