Sociale media & fake news

• Mediawijsheid
• Basisschool
• Groep 6

SOCIAL MEDIA

Invloed van Social Media

Mediawijsheid

Welke sociale
media gebruik jij?

Wat voor sociale mediatype ben jij?

Scroller

Poster

Liker

Influencer

Commenter

Geen gebruiker

Hoe vaak gebruik je sociale media en/of internet?

Elke 5 minuten

Meerder keren per uur

Meerder keren per dag

Een keer per dag

Een paar keer per week

Een keer per week

Een keer per maand

Een keer per jaar

Nooit

Heeft Social Media invloed op jou?

Ja, mijn zelfvertrouwen wordt minder

Ja, mijn zelfvertrouwen wordt beter

Nee

Ja, ik word er vrolijk van

Ja, ik heb het idee dat ik meer vrienden heb

Ja, ik heb het idee dat ik minder vrienden heb

Hoeveel tijd spendeer je gemiddeld per dag op social media of op internet?

<15 minuten

15 - 30 min

30 min - 1 uur

1 - 2 uur

2 - 3 uur

3- 5 uur

5 - 10 uur

Geen

Hoe afhankelijk ben jij van je telefoon en je social media/internet?

Ik kan niet meer zonder

Ik zou mijn leven toch iets minder leuk vinden zonder

Het is wel handig, maar niet altijd nodig

Ik gebruik het weinig tot niet

In sommige gevallen is het zakelijk nodig

Hoeveel invloed heeft social media op hoe je naar jezelf kijkt?

-1100

Geef jouw mening en argumenteer...

MODULE 1

Opdracht 1

JUIST OF FOUT?
Honden zweten enkel via hun tong.

Juist

Fout

JUIST OF FOUT?
Je kan de Chinese Muur zien vanuit de ruimte.

Juist

Fout

JUIST OF FOUT?
We gebruiken maar 10% van onze hersenen.

Juist

Fout

JUIST OF FOUT?
Een goudvis heeft een geheugen van 3 seconden.

Juist

Fout

JUIST OF FOUT?
Je mag een kauwgom niet inslikken.

Juist

Fout

JUIST OF FOUT?
Stieren worden agressief van de kleur rood.

Juist

Fout

JUIST OF FOUT?
Je slikt jaarlijks 8 spinnen in terwijl je slaapt.

Juist

Fout

Geen enkele bewering is juist, dit zijn klassieke voorbeelden van ‘fabeltjes’ die circuleren, valse weetjes waarvan veel mensen denken dat ze waar zijn. Dit illustreert het ‘illusory truth effect’: hoe vaker je iets hoort, hoe groter het gepercipieerde waarheidsgehalte.

1. Fout. Honden zweten via hun tong én hun voetzolen.
2. Fout. De Chinese muur is niet zichtbaar vanuit de ruimte of vanop de maan.
3. Fout. Wel is het zo dat er 20% van de totale energieconsumptie van het lichaam door de hersenen gebruikt wordt.
4. Fout. Vaak wordt gedacht dat vissen geen of een slecht geheugen hebben, maar aquariumvissen (en dus ook goudvissen) kunnen tot gemiddeld 3 maanden iets onthouden.
5. Fout. Soms wordt gezegd dat een kauwgom tot 7 jaar in je maag kan blijven zitten omdat bepaalde stoffen niet kunnen worden afgebroken, maar dat klopt niet. Wel duurt het iets langer dan ‘normaal’ voedsel, dus pas na 2 dagen zijn de stoffen in kauwgom afgebroken en verteerd.
6. Fout. Stieren zijn namelijk kleurenblind. Toch zal de stier wel achter het doek aangaan, omdat hij reageert op alles wat er om hem heen beweegt. Zo wil de stier zich verdedigen tegen zijn aanvallers.
7. Fout: Het inslikken van een spin tijdens de slaap is iets dat hoogst zelden gebeurt. Spinnen hebben namelijk niets te zoeken bij mensen, en al helemaal niet als ze slapen. Er valt dan simpelweg geen eten te halen. Het is voor spinnen veel effectiever als ze in of bij hun web blijven wachten op een invliegend insect.

Antwoorden op de vragen

1. Hoeveel antwoorden waren er juist? 
2. Geen enkel antwoord was juist. 
   
3. Hoe komt dit?  
4. Dit zijn voorbeelden van 'fabeltjes' die circuleren, valse weetjes waarvan veel mensen denken dat ze waar zijn. 
   Hoe vaker je iets hoort, hoe sneller je denkt dat het echt waar is. 

Antwoorden op de vragen

1. Wat is desinformatie?
2. Foute informatie die bewust wordt gemaakt en verspreid om mensen te misleiden. 

Kwam je zelf al in aanraking met desinformatie?

Hoe kan je nepberichten ontmaskeren?

• Het bericht gegoogeld.
• Gekeken naar de bron waarnaar het bericht verwijst.
• De auteur opgezocht.
• Ik had al eerder desinformatie via dit medium/ kanaal.
• Het bericht wordt verspreid door een organisatie die daar bepaalde bedoelingen mee kan hebben.

Evaluatie 

Waarom verspreiden
mensen desinformatie?

• om te lachen 
• om een bepaalde politieke overtuiging op te dringen.
• Uit winstbejag 
• politieke invloed of macht 
• menselijke fout: een journalist die een fout maakt door bepaalde bronnen niet goed te checken.
• parodie: om te spotten met het echte nieuws
• provocatie: om bepaalde bevolkingsgroepen uit te dagen.
• aandacht 

Hoe is de maker van dit stukje desinformatie te werk gegaan?
De maker...

1. heeft een uitspraak van Marc Van Ranst uit de context getrokken.
2. heeft een vals Twitteraccount gemaakt op naam van Marc Van Ranst en daarmee deze uitspraak gepost.
3. heeft met Photoshop een tweet gemaakt die zogezegd gepost zou zijn door Marc Van Ranst.

Waarom heeft de maker dit bericht gemaakt?

1. Om te lachen
2. Uit de overtuiging dat Marc Van Ranst slecht is en om mensen op te zetten tegen hem.
3. Om geld te verdienen

Marc Van Ranst groeide tijdens de coronacrisis voor velen uit tot het gezicht van de soms onpopulaire maatregelen. Daardoor is/was hij bij veel mensen zelf ook niet populair. Doordat hij zijn politieke mening of maatschappijvisie niet onder stoelen of banken steekt, komt daar ook een politieke laag bij kijken. Het juiste antwoord is dus B.

Hoe is de maker van dit stukje desinformatie te werk gegaan?

ANTWOORD C: De maker…heeft dit volledig verzonnen.

Waarom heeft de maker dit bericht gemaakt?

ANTWOORD A: om te lachen 

Dit is een humoristisch bedoeld artikel. Het is eigenlijk een parodie (= spottende nabootsing) op de nieuwsartikels die traditioneel verschijnen wanneer het pollenseizoen begint. Dan krijgen veel mensen last van hooikoorts en vind je allerlei artikels over hoe dat komt en wat je eraan kan doen. In die periode klagen hooikoortslijders natuurlijk ook over hun allergie, waar dit artikel ook mee spot. 

Hoe is de maker van dit stukje desinformatie te werk gegaan?

ANTWOORD C: De maker…heeft dit volledig verzonnen, zonder enig bewijs.

Waarom heeft de maker dit bericht gemaakt?

ANTWOORD C: Om geld te verdienen

Zoals gezegd zat er dus geen politieke overtuiging achter, wel een economische. De vele clicks die deze valse nieuwsberichten genereerden, leverden de makers immers veel geld op van o.a. advertentieinkomsten.

Deze foto werd gemaakt in Vietnam in 2007, maar werd later gebruikt als beeld bij verschillende rampen. Zogezegd zou het dan gaan om kindjes die deze rampen meegemaakt hebben, bijvoorbeeld de oorlog in Syrië of de aardbeving in Nepal in 2015.

Er zijn verschillende manieren om valse informatie te maken. Iemand kan een foto, videobeelden of een uitspraak uit de context trekken.

Soms wordt materiaal gemanipuleerd. Uitspraken worden bijvoorbeeld vervormd, foto’s geknipt of bewerkt en videobeelden worden zo gemonteerd om een bepaald beeld weer te geven dat niet waar is. 

In deze foto werd bijvoorbeeld de Russische president Vladimir Poetin toegevoegd, hoewel die er helemaal niet echt was.

--> politieke belangen 

Heb jij je privacy-instellingen bewust ingesteld?

Nee, daar let ik niet op

Nee, maar ik let op wat ik post

Nee, geen idee

Nee, geen idee hoe dat moet

Ja, dat vind ik belangrijk