Zinsdelen les 3

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Waar zijn we gebleven?

• zinsdelen
• pv
• wg
• ow

Onderwerp

• De Chinese theepot is gebroken.
• De theepot die in China gekocht is, is gebroken.

• De vervallen schuur is afgebroken.
• De schuur, die helemaal vervallen was, is afgebroken.

Rollen van het werkwoord

1. Ik heb vanochtend hard gewerkt.

2. Een beroep als programmeur kon je vroeger niet kiezen.

3. Ze schrijven een brief aan de minister.

Het lijdend voorwerp

• heeft de tweede rol in de zin
• ondergaat de handeling
• kan een persoon, dier of ding zijn

Lijdend voorwerp

Kan bij het werkwoord een lijdend voorwerp staan?

Lijdend voorwerp kan

Lijdend voorwerp kan niet

vangen

lachen

uitlachen

groeien

vragen

skateboarden

Uitdaging: maak een foto van een situatie zónder lijdend voorwerp

Het werkwoord is de baas

• Het werkwoord bepaalt of er een lijdend voorwerp in de zin staat of niet.
• Het werkwoord deelt rollen uit: ow en lv.
• Het werkwoord geeft de actie aan! Het is de regisseur van de zin.

Hoeveel rollen zijn er?

1. iemand (of iets) voert de handeling uit: rol 1
2. iemand (of iets) ondergaat de handeling: rol 2
3. aan/voor iemand of iets: de derde persoon die een rol speelt: rol 3

1. De beroemde acteur Brad Pitt
2. geeft een kostbare ring
3. aan zijn vriendin.

De volgorde kan ook anders:

De beroemde acteur Brad Pitt (1) geeft zijn vriendin (3) een kostbare ring (2).

Let op

Het lijdend voorwerp heeft géén voorzetsel.

• Ik (rol 1) kook een pan soep (rol 2).
• Ik (rol 1) kook in de keuken (geen rol).
• Ik (rol 1) kook met mijn vader (geen rol).

Bedenk een werkwoord dat drie rollen kan uitdelen.

Ik eet een ijsje.

1. wel een lijdend voorwerp
2. geen lijdend voorwerp

Ze gaat naar de bioscoop met haar vriendin.

1. wel een lijdend voorwerp
2. geen lijdend voorwerp

Zij drogen zich af na het watergevecht.

1. wel een lijdend voorwerp
2. geen lijdend voorwerp

Conclusie

• Het werkwoord is de baas en deelt rollen uit.
• Minimaal één rol, maximaal drie.
• Het lijdend voorwerp is rol 2. Het ondergaat de handeling.
• Het lijdend voorwerp begint niet met een voorzetsel.