5.6 De machtsstrijd tussen fabrikanten en arbeiders

• Ges
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Wat wil de tekenaar van deze spotprent duidelijk maken?

Foto omstreeks 1900: Omdat er nog geen riolering was, moesten de emmers met poep opgehaald worden bij de mensen tuis. De emmers werden door het huis gesleept: er ging wel een wat over de rand.

Vraag: Wat was het gevolg van slechte riolering  het ontstaan van allerlei ziektes.

Werkomstandigheden

Woonomstandigheden

5.6 De machtsstrijd tussen fabrikanten en arbeiders

Waarom en hoe verdedigde het liberalisme vooral de belangen van de fabrikanten?

Op welke wijze probeerden de socialisten de positie van de arbeiders te verbeteren?

      Leerdoelen

1. Je kent de betekenis van de begrippen kapitalisme, liberalisme, communisme, klassenstrijd, sociaaldemocraten. (R)
   
2. Je kan uitleggen hoe de liberalen, communisten en sociaaldemocraten de sociale kwestie wilden oplossen. (T1)
   

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

• Een kwestie is een probleem
  

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.
  

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

Let op: De weekinkomsten van een mannelijke arbeider

was ongeveer 900 cent (9 gulden)

Aan de slag

Wat?: Schrijf een dagboekfragment waarin je een dag uit het leven van een fabrieksarbeider of fabriekseigenaar in de 19e eeuw beschrijft

Hoe?: 

-  Gebruik informatie uit je leerboek, aantekeningen, en de beschikbare documenten om een realistisch en historisch accuraat verhaal te creëren. 

-  Schrijf het fragment op papier.

-  Maak de opdracht zelfstandig.

Hoelang?: 25 min.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

      Leerdoelen

1. Je kent de betekenis van de begrippen kapitalisme, liberalisme, communisme, klassenstrijd, sociaaldemocraten. (R)
   
2. Je kan uitleggen hoe de liberalen, communisten en sociaaldemocraten de sociale kwestie wilden oplossen. (T1)
   

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Bron: Een fabriekseigenaar in Krommenie staat arbeiders niet toe lid te worden van een vakbond. 

Wat wil de tekenaar van deze spotprent duidelijk maken?

Foto omstreeks 1900: Omdat er nog geen riolering was, moesten de emmers met poep opgehaald worden bij de mensen tuis. De emmers werden door het huis gesleept: er ging wel een wat over de rand.

Vraag: Wat was het gevolg van slechte riolering  het ontstaan van allerlei ziektes.

      Leerdoelen

1. Je kent de betekenis van de begrippen kapitalisme, liberalisme, communisme, klassenstrijd, sociaaldemocraten. (R)
   
2. Je kan uitleggen hoe de liberalen, communisten en sociaaldemocraten de sociale kwestie wilden oplossen. (T1)
   

Wat is de Sociale Kwestie? (1)

• Een kwestie is een probleem
  

• De slechte woon- en werkomstandigheden van de arbeiders zijn duidelijk zichtbaar.
  

• Eind 19e eeuw.

• Vooral in de steden.
  

Wat is de Sociale Kwestie? (2)

• ‘De rijken worden rijker, de armen worden armer’

• Alleen ‘de rijken’ mogen stemmen

• Hierdoor blijven ‘de rijken’ aan de macht

Wie helpt de arbeiders? (1)

• Sommige fabrikanten gaven de arbeiders wél wat extra's (soms ook uit eigen belang: een fittere arbeider werkt harder...)

• Arbeiders gaan staken: dit werkt alleen als iedereen gaat staken, en dat was moeilijk vol te houden

• Arbeiders gaan samenwerken in vakbonden.

Wie helpt de arbeiders? (2)

• Nederland kent drie grote politieke groepen: socialisten (links), confessionelen (midden) en liberalen (rechts)

• Deze politieke groepen hebben allemaal een andere oplossing voor de Sociale Kwestie, maar ook allemaal eigen belangen

Aan de slag

Liberalen

• Nachtwakersstaat: overheid zorgt alleen voor orde en veiligheid

• Economie helemaal vrij laten

• Sociale wetten kosten teveel geld

• Rechts in de politiek

Socialisten

• Overheid moet er alles aan doen om arbeiders te beschermen

• Betere arbeidersomstandigheden (o.a. meer loon)

• Om dit te bereiken: strijd voor algemeen kiesrecht (ook met stakingen en demonstraties)

• Links in de politiek

Confessionelen

• Confessie=geloof (Protestant/Rooms-katholiek)

• Ongelijkheid omdat God het zo wil

• Goede christenen helpen elkaar

• Werkgevers en werknemers moeten er samen uitkomen

Aan de slag

Startklaar

• Op je plek zitten 
• Telefoon in het Zakkie 
  
• Jas over de stoel, oortjes in de tas, tas op de grond
• Schoolspullen op tafel: Boek, Chromebook, JdW-map, etui 

Bij de start van iedere les verwelkomt de docent de leerlingen bij de ingang van de deur, noemt leerlingen bij naam, maakt oogcontact en besteedt aandacht aan het welbevinden van leerlingen. De docent geeft het goede voorbeeld en spreekt hoge verwachtingen uit voor het verloop van de les door succescriteria op gewenst gedrag, schooltaal en effectief leren te benoemen. De leerlingen zitten startklaar en zijn bijvoorbeeld ingelogd in LessonUp en hebben hun JdW-map op tafel.

Terugblik

Terugblik

Terugblik

Wat?

Jullie gaan aan de slag met de voorbereiding op de toetsweek door expert te worden van een paragraaf uit H5.

Hoe?

Ieder groepje geeft een presentatie van de toegewezen paragraaf. Op basis van:

• de cornell-methode
  
• de leerdoelen
  
• een toetsvraag (met bron)
  

Hoelang?

20 min.

      Leerdoelen

1. Je kent de betekenis van de begrippen kapitalisme, liberalisme, communisme, klassenstrijd, sociaaldemocraten. (R)
   
2. Je kan uitleggen hoe de liberalen, communisten en sociaaldemocraten de sociale kwestie wilden oplossen. (T1)
   

Aan de slag

Doel:

Inzicht krijgen in de complexiteit van sociale kwesties tijdens de industriële revolutie.

Opdracht:

1. Lees je rol: Bestudeer de informatie op je rolkaart grondig.

2. Discussie van probleemscenario's: Reflecteer op hoe jouw personage deze problemen zou ervaren en welke oplossingen mogelijk zijn.

3. Invultabel: Vul het tabel in.

4. Presentatie: Elke groep presenteert hun oplossingen aan de klas.

6. Actieve verwerking

De docent maakt expliciet over hoe de leerstof actief verwerkt dient te worden. Hierbij modelleert de docent eerst en laat daarna de leerlingen actief inoefenen. De ondersteuning wordt geleidelijk afgebouwd. De docent zorgt voor afwisseling in oefentypes en maakt gedurende de les het leren zichtbaar. De docent zet bijvoorbeeld in op hardop denken opdrachten en koppelt daar een geïnformeerde vervolgstap aan.

Langzaam verbetering

• Eerste sociale wetten vanaf 1874: Kinderwetje van Van Houten
  

• Leerplichtwet (1900), Woningwet (1901)

• 1917: Algemeen Kiesrecht voor mannen

• 1919: Algemeen kiesrecht voor vrouwen

      Leerdoelen

1. Je kent de betekenis van de begrippen kapitalisme, liberalisme, communisme, klassenstrijd, sociaaldemocraten. (R)
   
2. Je kan uitleggen hoe de liberalen, communisten en sociaaldemocraten de sociale kwestie wilden oplossen. (T1)