H4 - thema 6 - gedrag BS4 - les 2

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 6 Waarneming 

en gedrag

BS4 Vorming van gedrag

Leerdoelen BS4

Na deze BS kun je:

• toelichten dat gedrag deels erfelijk is bepaald. 
• beschrijven dat er een dynamische relatie is tussen een organisme en zijn omgeving. 

Begrippen van BS4

erfelijke eigenschappen = aangeboren

aangeleerde eigenschappen = ervaring

motivatie = drang

periodieke invloeden -> vb. hormoonschommelingen

voortplantingsprikkel

biologische klok

sleutelprikkel

supernormale prikkel

gedrag

wordt beïnvloed door: 

erfelijke (aangeboren) eigenschappen 

aangeleerde (ervaring) eigenschappen

vorming van gedrag

prikkels zijn de waarnemingen

vorming van gedrag

motivatie is de drang een bepaald gedragsysteem uit te voeren: 

honger - voeding

veiligheid - vluchten

vorming van gedrag

anatomie / fysieke toestand: 

• lichaamstemperatuur
  
• vochtbalans 
  
• pH / zuurgraad van je bloed
• hoeveelheid zuurstof in je bloed

vorming van gedrag

erfelijk:

• baby zuigreflex: drinken
  
• vogel: happen naar moeder
• gapen, 
• huilen
• lachen

vorming van gedrag

aangeleerd

• hond die netjes aan de riem blijft lopen
  
• sociaal wenselijk "dank je wel"

vorming van gedrag

nieuw gedrag:

• omgeving veranderd, 
  
• andere wensen
• iemand met een maagverkleining zal zijn eetgedrag moeten aanpassen

vorming van gedrag

gedragsysteem:

• handelingen met gemeenschappelijk doel (kan uit meerdere subsystemen bestaan
  
• - vb balts
  

vorming van gedrag

effect 

= uiting van het gedrag

terugkoppeling:

• nieuwe waarnemingen als reactie op het gedrag

Voedingsgedrag

voedingsgedrag wordt bepaald door:

• gevoel van honger
• glucose niveau in je bloed
• zin in iets lekkers

voedingsgedrag

smakelijk?? 

wanneer zou je het toch eten?? 

periodieke invloeden

prikkels die regelmatig terugkomen met verschillende prikkelsterktes in het interne of externe milieu

vb. dag/nacht ritme, hormonen

dag en nacht ritme

kleine kinderen - puberteit - adolescenten - senior

sleutelprikkel

supernormale prikkel

Sleutelprikkel

Sleutelprikkel: prikkel die altijd hetzelfde gedrag tot gevolg heeft

De respons op  een sleutelprikkel is aangeboren

Supranormale prikkels

Supranormale prikkels: versterkte sleutelprikkel 

Leidt tot een sterkere respons

Overdreven eigenschappen = gebruik maken van supranormale prikkels

Supranormale prikkels

Supranormale prikkels: versterkte sleutelprikkel 

Leidt tot een sterkere respons

Overdreven eigenschappen = gebruik maken van supranormale prikkels

filmpje sleutelprikkels

supernormale prikkels

bekijk:

wat valt je op? 

een sleutel prikkel... 1
een supernormale prikkel ... 2

1. 1. leidt tot altijd tot dezelfde reactie 2.geeft een versterkte reactie
2. 1. geeft een versterkte reactie 2. leidt tot altijd tot dezelfde reactie

adaptatie

gewenning 

waardoor de reactie van een prikkel afneemt

sleutelprikkels bij mensen

ook wij worden beïnvloed door kleuren, geuren en vormen

sleutelprikkels bij mensen

ook wij worden beïnvloed door kleuren, geuren en vormen

hoe worden we beïnvloed door reclame makers: 

Waar spelen ze op in??

Wat is een prikkel?

1. Een signaal dat een zenuwcel doorgeeft
2. Een invloed uit het milieu waar een organisme op reageert
3. Een ander woord voor een impuls
4. Externe signalen zoals licht en geluid

Adaptatie is het aanpassen van de prikkeldrempel aan een aanhoudende prikkelsterkte

1. Waar
2. Niet waar

Wat bedoelen we in de biologie met gedrag?

1. Alles dat een dier doet
2. Alle waarneembare activiteiten van mensen en dieren
3. Dingen die mensen en dieren doen met een specifiek doel
4. Communicatie tussen dieren en mensen

Is de balts van deze vlinders een voorbeeld van een gedragssysteem of gedragsketen?

1. Gedragssysteem
2. Gedragsketen
3. Beiden
4. Geen van beiden

huiswerk opdrachten: 

maak opdracht 30 t/m 37