4. Herhaling 19e eeuw.

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

KA 32 'De sociale kwestie'

Vandaag:

Twee oorzaken van de 19e eeuw

De 19e eeuw

Opdracht

1700-1800 'eeuw van de verlichting'

1800-1900 ijzeren eeuw

Start verlichting

Verlicht absolutisme

&

Abolitionisme

FR revolutie 

(democratisch)

Nieuwe landbouwtechnieken

Congres van Wenen 1815

Industriële revolutie

Giga- bevolkingsgroei

Hier kijken we naar

Oorzaak 1: De verlichting

Tijdlijn 

Einde  middeleeuwen

1500

ontstaan 'nieuwe wetenschappelijke belangstelling' (ka19)

Wetenschappelijke revolutie (+-1600)(ka26)

Kunnen we god vinden? 

Periode met veel nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen

Verlichting!

(vanaf 1700) (ka27)

Kunnen we ook onderzoek doen naar de samenleving?

Gouden eeuw Republiek

Kenmerkend aspect

Ka 27: Rationeel optimisme en 'verlicht denken' dat werd toegepast op alle terreinen van de samenleving: godsdienst, politiek, economie en sociale verhoudingen.

Rationeel naar de samenleving kijken

- Waarom heeft één iemand zoals een vorst zoveel macht? 

- Waarom bepaald de kerk eigenlijk hoe wij ons moeten gedragen? 

- Waarom is het zo dat als je als boer wordt geboren dat je zelf ook boer moet worden? 

- bestaan er natuurlijke rechten voor ieder mens?  

Naar de samenleving kijken met de vraag: wat is nu eigenlijk een natuur recht en wat is nu eigenlijk door mensen bedacht en in stand gehouden? (Wat is dus alleen zo omdat het tradititie is) 

Verlichte filosofen

- verlichting is een 'manier' van denken. niet zozeer één idee.

- veel verlichte filosofen over heel Europa die over verschillende onderwerpen nadachten. 

Montesqiue vroeg zich af waarom één iemand de macht had over iedereen. Trias politica

Voltaire vroeg zich af waarom de kerk zoveel macht had? bestaat god? 

Locke vroeg zich af waarom er standen bestonden in een maatschappij

Sociaal contract

Verlichting

Conclusie

- De verlichting werd mogelijk gemaakt door de wetenschappelijke revolutie. 

 - De verlichting is een nieuwe manier van naar de wereld kijken. Namelijk door kritisch rationeel te werken. 

Eeuw van de verlichting

1700-1800 'eeuw van de verlichting'

1800-1900 ijzeren eeuw

Start ka27 verlichting

Verlicht absolutisme

ka28

FR revolutie 

(democratisch)

Ka30

Congres van Wenen 1815

Hier kijken we naar

Abolutionisme

ka29

Oorzaak 2: Industriële revolutie

Grote veranderingen in de 19e eeuw

Nieuwe landbouwtechnieken = meer landbouw opbrengst 

Bevolkingsgroei begin 19e eeuw

- Sterfte cijfer zakt, geboorte cijfer niet.

- twee grote gevolgen van bevolkingsgroei

Op welke stand heeft deze ontwikkeling vooral invloed? 

Gevolgen bevolkingsgroei (1)

Meer mensen hebben meer spullen nodig --> stimuleert uitvindingen

Veel uitvindingen nog wel met de hand aangedreven

Gevolgen bevolkingsgroei (2)

Hoe was het eerst geregeld ? 

Huisnijverheid------->

Boeren maken in de winter producten (en dus wat extra geld)

Gevolgen bevolkingsgroei (2)

- Machines eerst waterkracht (plaatsgebonden)

- Na James Watt Stoomkracht!

- Machines te groot voor huisnijverheid

- Ontstaan eerste fabrieken

Urbanisatie

Urbanisatie:

 

1. Prijs eten       omzet boeren

2. Geen geld meer voor huisnijverheid

2. minder boeren nodig door nieuwe landbouw uitvindingen

Ontstaan nieuwe sociale groep: De arbeider

Opkomst: Liverpool, Manchester, Leeds, Tilburg,

Eindhoven, Enschede

Twee nieuwe belangrijke sociale groepen

- Industriële revolutie = sociaal/economische ontwikkeling die onafhankelijk van de verlichting plaatsvind. 

Ontstaan twee nieuwe sociale groepen: 

Arbeiders en gegoede burgerij 

Nog één laatste vraag!

Arbeiders

Gegoede burgerij

1700-1800 'eeuw van de verlichting'

1800-1900 ijzeren eeuw

Start verlichting

Verlicht absolutisme

&

Abolitionisme

FR revolutie 

(democratisch)

Nieuwe landbouwtechnieken

Congres van Wenen 1815

Industriële revolutie

Giga- bevolkingsgroei

Hier kijken we naar

Congres van Wenen

Restauratie. Terug naar hoe het ooit was (1815)

Terug naar hoe het ooit was was om twee redenen niet mogelijk

1. De geest is uit de fles. Iedereen wist van de Gelijkheid en vrijheid en niemand wilde echt terug.
2. De derde stand was uit elkaar gevallen in 'arbeiders' en 'Fabrieksbazen' 

Terug naar hoe het ooit was?

De wereld was simpelweg niet meer hetzelfde:

De 19e eeuw (1800-1900)

Vaders van de negentiende eeuw: Industriële Revolutie & Franse Revolutie (Verlichting)

Deze twee ontwikkelingen zijn de motoren van wat we gaan zien in de 19e eeuw. 

Industriële revolutie: Sociale kwestie, uiteenvallen derde stand, modern imperialisme 

Franse revolutie (Verlichting): Democratisering en Emancipatie

De sociale kwestie:

Hoe ging het met deze nieuwe arbeiders klassen ? 

Bij wie kregen ze hulp? 

KA 32: Discussie over de ‘sociale kwestie’.

Zo was het eerst

Boer (of boeren knecht) 

Landwerk of huisnijverheid

Relatieve bestaanszekerheid (onafhankelijk)

Wonen op boerderij of bij boer in huis. 

Kleine gemeenschap (dorp)

Toen gebeurde de industriële revolutie

Arbeidersbestaan

Werken in de fabriek (16 uur per dag)

Weinig bestaanszekerheid (ontslag door overvloed)

Razend snelle urbanisatie

Ancien Regime

Derde stand 'valt uit elkaar'

Ancien Regime

Fabrieksbazen

Fabrieksarbeiders

Fabriekseigenaren/industrieële

Kapitalisten (willen steeds meer winst maken)

Zo min mogelijk loon betalen

zo min mogelijk kosten maken

Zo groot mogelijke winst behalen

Gevolgen

Fabriekswijken (hatert, neerbosch)

Kroeg, winkel, woningen zijn allemaal van de fabriek.

Ancien Regime

Fabrieksbazen

Fabrieksarbeiders

Klassenmaatschappij

Hoe hoger hoe meer?

Hoe ziet de samenleving eruit na 1800?

Arbeiders

Arm, loondienst

- Stand 3de

Geen politieke macht

Geestelijke

- Rijk/midden

werken voor de kerk

- 1ste stand

Wel politieke macht

Fabrieksbazen

- Stinkend rijk

- Stand 3de

Geen politieke macht

Boeren

 middenstand

platteland

- Stand 3de

Geen politieke macht

Adel

- Rijk

Hebben land wonen buiten de stad

- 2de stand

Wel politieke macht

Sociale kwestie

Kwestie = Probleem

Sociale kwestie = het probleem van de slechte leef en werkomstandigheden van de arbeidersklasse

Start democratisering in de 19e eeuw

Het gevolg van verlichting in de negentiende eeuw

Rijke burgers (ondernemers)

Wel geld/geen macht

Politieke stromingen = Hoe moet het land geregeld worden? 

Eerst conservatieven

toen Liberalen

Dan Socialisten en confessionelen

ook nog Feministen 

KA 35: Voortschrijdende democratisering, met deelname van steeds meer

mannen en vrouwen aan het politieke proces

Conservatisme

Conserveren = behouden

Conservatisme = Willen alles behouden zoals het is. 

Ideale staat: 'Nachtwakersstaat' of 'kleine staat'

Staat is er om grenzen en wetten te beschermen, verder doet het zo min mogelijk. 

Liberalisme

 Staat moet niet alleen veiligheid garanderen maar ook een bepaalde bestaanszekerheid

(Kleine overheid)
Staat moet zich tot zekere hoogte bemoeien met de burgers

1848 Nederland democratie

'overtuigd' De koning zijn alleenheerschappij op te geven in ruil voor een democratie met censuskiesrecht

Dusssss.....

Politieke stromingen

Conservatisme

Nachtwakersstaat

Sociale kwestie is niet het probleem van de regering

Liberalisme

Kleine overheid die bepaalde zekerheden biedt

Sociale kwestie is het probleem van de regering

Politieke stromingen

Liberalisme & Sociale kwestie

- Mensen uit anders klassen gaan de sociale kwestie aankaarten.

- Liberaal Samuel van Houten

- Kinderwetje van van Houten (1874): 

tegen ‘overmatigen arbeid en verwaarlozing van kinderen’.

Kinderen tot 12 jaar mogen niet in de fabrieken werken

Emancipatie bewegingen

RIjken mensen houden in Nederland de macht (conservatieven en Liberalen)

Groepen gaan roepen om stemrecht

Socialisten en feministen

Waarom zijn de conservatieven en liberalen huiverig? 

Algemeen kiesrecht 1917

Vrouwen kiesrecht 1919

Wat hebben we gezien?

de 'ijzeren eeuw'  heeft twee grote aanjagers (oorzaken): Verlichting en Industriële revolutie

1800-1900 ijzeren eeuw

20ste eeuw

1815 Congres van wenen

1848 Nederland democratie

1914 start WOI

1917 algemeen kiesrecht

1919 vrouwenkiesrecht

Periode van sociale kwestie

Periode van emancipatie

Tijdvakken globaal

Vul tijdvak 8 zo goed mogelijk in