V4A Foutieve samentrekking

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Formuleren

Wat is een foutieve samentrekking en hoe los je deze formuleerfout op?

•     Herhalen: Incongruentie
  
•     Uitleg
•    Opdrachten maken
  

Maar twintig procent van de aanwezigen stemden voor

1. Goed
2. Fout

Een groep kinderen zette de boel op stelten.

1. Goed
2. Fout

Zowel Karin als Jan kwamen te laat voor de klassenfoto

1. Goed
2. Fout

Drugs veroorzaken veel overlast in de buurt

1. Goed
2. Fout

Meer dan de helft van de Nederlandse vrouwen hebben een deeltijdbaan

1. Goed
2. Fout

Foutieve samentrekking

Sinterklaas heeft een mijter op en zes bier

Als in een zin bepaalde woorden herhaald worden, mag je die in sommige gevallen één van beide keren weglaten. Dat heet een samentrekking.

Samentrekking komt voor in:

Woorddelen: in voor- en tegenspoed

Woorden: dure en goedkope kleren

Zinsdelen: Ellen studeert in Groningen en Marie (...) in Amsterdam.

Vier voorwaarden

Als je twee zinnen aan elkaar plakt door en of maar mag je soms één of meerdere woorden weglaten:
1. De betekenis van de weggelaten woorden is hetzelfde
2. De vorm (enkelvoud of meervoud) van de weggelaten woorden is hetzelfde
3. De grammaticale functie (onderwerp, lijdend voorwerp, etc.) van de weggelaten woorden is hetzelfde

4. De plaats van de weggelaten woorden tov de pv is hetzelfde

Betekenis

De jongen smeerde een boterham en (smeerde) hem daarna snel naar buiten.

Smeren heeft een andere betekenis in het tweede deel (snel weggaan) en kan daarom niet weggelaten worden.

Vorm

Buiten de stad wordt een squashcentrum gebouwd en (...) zeven tennisbanen aangelegd.

Wordt kan niet weggelaten worden, omdat stad enkelvoud is en zeven tennisbanen meervoud.

Buiten de stad wordt een squashcentrum gebouwd en worden zeven tennisbanen aangelegd.

Grammaticale functie

Denise is mijn beste vriendin, maar (…) vertel ik toch niet al mijn geheimen.

Denise kan hier niet weggelaten worden, omdat het in zin 1 onderwerp is en in zin twee meewerkend voorwerp.

Denise is mijn beste vriendin, maar haar vertel ik toch niet al mijn geheimen

Verbeteren

3 stappen:

1. de zin volledig maken door de samentrekking ongedaan te maken (maw welke woorden zijn weggelaten)

2. Controleren of er aan de drie voorwaarden wordt voldaan

3. Indien nodig verbeteren

Jenny gaf haar man de jam en haar zoontje een pak slaag

1. Jenny gaf haar man de jam. Jenny gaf haar zoontje een pak slaag.

2. Jenny en gaf zijn samengetrokken

3. Jenny = goed, want ze is in beide zinnen het onderwerp

     gaf = fout, want het werkwoord heeft een andere betekenis. Je geeft niet   letterlijk een pak waar slaag op staat.

4. Jenny gaf haar man de jam en gaf haar zoontje een pak slaag.

Opdrachten maken

•     Formuleren 0pdracht 1 t/m 3
  
•     Zachtjes overleggen
•     Klaar? Ga verder met de opdr die op het bord staan of ga nakijken.
  

Wat is een foutieve samentrekking en hoe los je deze formuleerfout op?