Grammatica havo 3 - Hoofd- en bijzinnen

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Hoofd- en bijzinnen

LESDOELEN

• Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen hoofdzinnen en bijzinnen;
• Je kunt vertellen uit welke onderdelen een nevenschikking bestaat;
• Je kunt vertellen uit welke onderdelen een onderschikking bestaat;
• Je kunt hoofd- en bijzinnen herkennen in een zin.
  

Weet je het nog?

Hoofdzin

• PV staat na het eerste zinsdeel of vooraan in de zin
• Er kunnen geen woorden tussen onderwerp en PV staan
• Kun je (meestal) los opschrijven

Bijzin

• PV staat niet na het eerste zinsdeel of vooraan in de zin, maar vaak achteraan
  
• Er kunnen wél woorden tussen onderwerp en PV staan
• Kun je niet los opschrijven
• Is een onderdeel van de hoofdzin
  

Nevenschikkend 

2 (of meer) hoofdzinnen

--> voegwoorden: 

en, maar, of, dan (wel), dus en want

Onderschikkend

hoofdzin + bijzin

--> voegwoorden: 

wanneer, als, terwijl, zodra, voordat, voor, nu, toen, nadat, zolang als, totdat, sinds, doordat, zodat, waardoor, omdat, opdat, indien, mits, tenzij, hoewel, ofschoon, ondanks dat, zoals, alsof, dat, of…

Voorbeeld 1

Hij weet al lang dat hij goed kan tekenen.

1e deel: Hij weet al lang (hoofdzin)
2e deel: (dat) hij goed kan tekenen (bijzin)

Deze zin is samengesteld (want 2 PV's) en onderschikkend (want onderschikkend voegwoord 'dat' + bijzin)

Voorbeeld 2

De verdachte was aangehouden en hij moest lange tijd in de cel doorbrengen.

1e deel: De verdachte was aangehouden (hoofdzin)

2e deel: (en) hij moest lange tijd in de cel doorbrengen (hoofdzin)

Deze zin is samengesteld (want 2 PV's) en nevenschikkend (want nevenschikkend voegwoord 'en' + 2 hoofdzinnen)

Nevenschikking of onderschikking?

Omdat Pasen nadert, zoekt een Brits supermarktbedrijf tijdelijke werknemers.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Nevenschikking of onderschikking?

Het bedrijf biedt zijn klanten een bijzondere service, want die mogen hun kerstverlichting van vorig jaar terugbrengen.

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Nevenschikking of onderschikking?

Stel je eens voor dat je de hele dag bundels kerstverlichting moet ontwarren!

1. Nevenschikking
2. Onderschikking

Uit welke onderdelen bestaat een onderschikking?

1. Hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin + Bijzin

Uit welke onderdelen bestaat een nevenschikking?

1. Hoofdzin + hoofdzin
2. Hoofdzin + bijzin
3. Bijzin + Bijzin

LESDOELEN

• Je kunt uitleggen wat het verschil is tussen hoofdzinnen en bijzinnen;
• Je kunt vertellen uit welke onderdelen een nevenschikking bestaat;
• Je kunt vertellen uit welke onderdelen een onderschikking bestaat;
• Je kunt hoofd- en bijzinnen herkennen in een zin.