Formuleren: congruentie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je leesboek en start met lezen!

Deze les

• Lesdoelen
• Herhaling
• Instructie Grammatica §11 Bedrijvende en lijdende vorm
• Zelfstandig werken
• Huiswerk 
• Reflectie

Lesdoelen

Aan het eind van deze les...

• ... weet je wat de begrippen bedrijvende en lijdende vorm betekenen.
• .. kun je fouten met de bedrijvende en lijdende vorm herkennen en verbeteren.

                                                                    Maar eerst... even herhalen!

Kloppen de volgende zinnen?

Kloppen de volgende zinnen? Leg je antwoord uit..

A. Starend naar de hemel reed de bus hem bijna aan.

 

B.  Het noorderlicht is het mooiste dat ik ooit heb gezien.

Zelf aan de slag

Liever zelf aan de slag?

Lees de theorie van cursus 5,  par. 11, opdr. 1 t/m 4, 7B & 8B.

Tijdens de instructie ben je stil.

Ben je klaar?

1. Lezen in je leesboek.

2. Verder werken volgens planner.

Bedrijvende & lijdende vorm

• Zinnen kunnen in de bedrijvende of in de lijdende vorm staan.
• Een zin staat in de bedrijvende vorm als het onderwerp iets doet (OW = ACTIEF).
• Een zin staat in de lijdende vorm als er iets met het onderwerp wordt gedaan (OW = PASSIEF).

VOORBEELDEN!

Bedrijvende vorm

Jara| laat | de hond | uit

• Jara is het onderwerp
  
• Jara doet iets in deze zin: ze laat de hond uit

Lijdende vorm

De hond | wordt | door Jara |uitgelaten

• De hond is het onderwerp
  
• De hond doet niets in deze zin: hij wordt uitgelaten

Bedrijvend of lijdend?

1. Zoek het gezegde in de zin.
2. Zoek het onderwerp in de zin.
3. Doet het onderwerp wat in het  gezegde staat?
4. JA --> Bedrijvend
5. NEE --> Lijdend

Het omzetten van de lijdende zin naar de

bedrijvende zin

 

De hond|wordt|door Jara |uitgelaten   <--> Jara | laat |de hond |uit 

De hond | is| door Jara |uitgelaten         <--> Jara | heeft| de hond  |uitgelaten

• De door-bepaling wordt het nieuwe onderwerp
• Het woordje door verdwijnt.
• Het onderwerp wordt het lijdend voorwerp. 
• Onvoltooide tijd: werkwoord worden verdwijnt. Voltooid deelwoord wordt de persoonsvorm.
• Voltooide tijd: hulpwerkwoord hebben of zijn + voltooid deelwoord.

Het omzetten van de bedrijvende zin naar de 

lijdende vorm

       Bedrijvend                                                                       Lijdend

Jara|laat |de hond |uit.                       <-->   De hond|wordt|door Jara |uitgelaten. 

Jara| heeft | de hond| uitgelaten.  <-->   De hond| is | door Jara| uitgelaten.

• Zoek het lijdend voorwerp 
  
• Het lijdend voorwerp wordt het nieuwe onderwerp
  
• Na het onderwerp volgt het werkwoord worden (onvoltooide tijd) of zijn (voltooide tijd)
• door-bepaling + het oude onderwerp
• Maak de rest van de zin af.

Zelf aan de slag

Maak Cursus 5, par. 11, opdr. 1 t/m 4, 7B & 8B.

Extra hulp nodig? Kom naar me toe.

Ben je klaar?

1. Lezen in je leesboek.

2. Verder werken volgens planner.

Lesdoelen: behaald?

- Kun je voor jouw gevoel een bedrijvende en lijdende zin van elkaar onderscheiden?

- Weet je hoe je de zinnen kunt omzetten?

Zelf aan de slag

Liever zelf aan de slag?

Lees de theorie van cursus 6,  par. 5,  opdr. 8A.

Tijdens de instructie ben je stil.

Ben je klaar?

1. Lezen in je leesboek.

2. Verder werken volgens planner.

Incongruentie

In zinnen komt de persoonsvorm in persoon en getal overeen met het onderwerp.

Wanneer dat niet zo is, is er sprake van incongruentie.

Congruentie: regel 1

Bij woordgroepen met een enkelvoudige kern + meervoudige nabepaling --> kijk naar de kern voor de pv.

De groep (kern: ev) betogers (nabepaling: mv) wandelde naar het Malieveld.

Congruentie: regel 2

Als het onderwerp een verzamelnaam is die uit meerdere personen bestaat --> pv = ev.

De jeugd is momenteel een interessante doelgroep voor adverteerders.

Congruentie: regel 3

In de bijvoeglijke bijzin na de constructie 'een van de + meervoudig woord + die..'  --> pv = mv

Een van de wielrensters die volgens specialisten een kans hebben om deze klassieker te winnen, is Elisa Borghini.

Congruentie: regel 4

Bij meervoudige titels van boeken, titels etc. --> pv = ev

'De Hongerspelen' is een bijzonder meeslepende jeugdroman.

Congruentie: regel 5

Na een rekeneenheid, zoals meter, liter, dozijn, kilo, euro etc. --> pv = ev

Twee kilo kaas kost tegenwoordig meer dan twintig euro.

Incongruentie

Het onderwerp is meervoud, maar wordt voor enkelvoud aangezien:

– * De media schrijft veel onzin over deze bekende Nederlander.

Het onderwerp (ow) lijkt meervoud, maar is enkelvoud, omdat de kern enkelvoud is:

– * Uit de enquête bleek dat de meerderheid (kern v.h. ow; enkelvoud) van de leerlingen (meervoud) tegen frisdrankautomaten waren (meervoud).

.

Als je kijkt naar het Normaal Amsterdams Peil (NAP) ligt 22% van Nederland onder water.

1. Fout
2. Goed

Zelf aan de slag

Maak Cursus 6,  par. 3,  opdr. 1 t/m 4.

Opdr. 4 < 65% = opdr. 7B

Opdr. 3 > 65% = opdr. 8B

Ben je klaar?.

1. Lezen in je leesboek.

2. Verder werken volgens planner.