AV: bedrijvende & lijdende vorm, symmetrie

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Welkom!

Ga rustig zitten, pak je roman en start met lezen.

Lesdoelen

Aan het eind van deze les..

• ... kun je bedrijvende en lijdende vorm herkennen en omzetten.
• ... kun je zinnen symmetrisch formuleren en asymmetrisch geformuleerde zinnen verbeteren.
• ... kun je dat/als-constructies herkennen en verbeteren.

Voor de supporters zullen Feyenoord en Ajax altijd elkaars grootste aartsrivalen zijn.

1. Contaminatie
2. Pleonasme
3. Dubbele ontkenning
4. Onjuiste herhaling

In 2014 is al afgeschaft dat je bij verlies van je ID-kaart geen boete hoeft te betalen.

1. Contaminatie
2. Pleonasme
3. Dubbele ontkenning
4. Onjuiste herhaling

De familie Delfgaauw was dolgelukkig, want op het winnen van de straatprijs in de postcodeloterij had ze absoluut niet op gerekend.

1. Contaminatie
2. Pleonasme
3. Tautologie
4. Onjuiste herhaling

Wilt u dit aanmeldformulier aan ons retourneren, wanneer u ........ heeft ingevuld.

1. hij
2. zij
3. het
4. hem

Toen de roeier zag dat zijn skiff beschadigd was, liet hij ... meteen repareren.

1. ze
2. haar
3. het
4. hem

Bedrijvende & lijdende vorm

• Zinnen kunnen in de bedrijvende of in de lijdende vorm staan.
• Een zin staat in de bedrijvende vorm als het onderwerp iets doet (OW = ACTIEF).
• Een zin staat in de lijdende vorm als er iets met het onderwerp wordt gedaan (OW = PASSIEF).

VOORBEELDEN!

Bedrijvende vorm

Jara| laat | de hond | uit

• Jara is het onderwerp
  
• Jara doet iets in deze zin: ze laat de hond uit

Lijdende vorm

De hond | wordt | door Jara |uitgelaten

• De hond is het onderwerp
  
• De hond doet niets in deze zin: hij wordt uitgelaten

Bedrijvend of lijdend?

1. Zoek het gezegde in de zin.
2. Zoek het onderwerp in de zin.
3. Doet het onderwerp wat in het  gezegde staat?
4. JA --> Bedrijvend
5. NEE --> Lijdend

Het omzetten van de bedrijvende zin naar de 

lijdende vorm

       Bedrijvend                                                                       Lijdend

Jara|laat |de hond |uit.                       <-->   De hond|wordt|door Jara |uitgelaten. 

Jara| heeft | de hond| uitgelaten.  <-->   De hond| is | door Jara| uitgelaten.

• Zoek het lijdend voorwerp 
  
• Het lijdend voorwerp wordt het nieuwe onderwerp
  
• Na het onderwerp volgt het werkwoord worden (onvoltooide tijd) of zijn (voltooide tijd)
• door-bepaling + het oude onderwerp
• Maak de rest van de zin af.

Het omzetten van de lijdende zin naar de

bedrijvende zin

 

De hond|wordt|door Jara |uitgelaten   <--> Jara | laat |de hond |uit 

De hond | is| door Jara |uitgelaten         <--> Jara | heeft| de hond  |uitgelaten

• De door-bepaling wordt het nieuwe onderwerp
• Het woordje door verdwijnt.
• Het onderwerp wordt het lijdend voorwerp. 
• Onvoltooide tijd: werkwoord worden verdwijnt. Voltooid deelwoord wordt de persoonsvorm.
• Voltooide tijd: hulpwerkwoord hebben of zijn + voltooid deelwoord.

Zinnen symmetrisch formuleren

Bij nevenschikkingen in een zin (dus als je zaken opsomt), dan moeten de delen van de zin die je opsomt dezelfde grammaticale vorm hebben.

De delen moeten dus bijvoorbeeld allebei/allemaal in het enkelvoud zijn, in dezelfde tijd staan, beknopte bijzin zijn, gewone bijzin zijn enz.

Geen symmetrie

- Men hoort vaak dat kaas ongezond is, je kunt nog beter friet eten!  (men naast je)

- De Duitser eet veel vlees, maar de Amerikanen kunnen er ook wat van.(enkelvoud en meervoud)

- Ellen heeft haar bijbaantje voor de gezelligheid en om geld te verdienen. (een woordgroep binnen de hoofdzin en een beknopte bijzin) 

- Mijn mentor zei dat ik voor de toetsen langer moet leren en ik moet mijn huiswerk beter maken. (een bijzin naast een hoofdzin) 

symmetrie verbeteren

Men hoort vaak dat kaas ongezond is, je kunt nog beter friet eten!

Goed is: 

Je hoort vaak dat kaas ongezond is, je kunt nog beter friet eten!

Of:

Men hoort vaak dat kaas ongezond is, men kan nog beter friet eten!

 Symmetrie verbeteren

De Duitser eet veel vlees, maar de Amerikanen kunnen er ook wat van.

Goed is: 

De Duitsers eten veel vlees, maar de Amerikanen kunnen er ook wat van. 

of: 

 De Duitser eet veel vlees, maar de Amerikaan kan er ook wat van. 

 Symmetrie verbeteren

Ellen heeft haar bijbaantje voor de gezelligheid en om geld te verdienen.

Goed is: 

Ellen heeft haar bijbaantje om het gezellig te hebben en om geld te verdienen. 

Ellen heeft haar bijbaantje voor de gezelligheid en vanwege de verdiensten.

Symmetrie verbeteren

Mijn mentor zei dat ik voor de toetsen langer moet leren en ik moet mijn huiswerk beter maken

Goed is: 

Mijn mentor zei dat ik voor toetsen langer moet leren en dat ik mijn huiswerk beter moet maken. 

Veel mensen bezoeken de bibliotheek om boeken te lenen en om tijdschriften te lezen.

1. Wel symmetrie
2. Geen symmetrie

Als je topsporter wilt worden, zijn doorzettingsvermogen, talent, goede begeleiding en dat je ouders je steunen belangrijk.

1. Wel symmetrie
2. Geen symmetrie

De conciërge vindt het belangrijk om de rust in de gang te bewaren en dat er geen rommel op de grond gegooid wordt.

1. Wel symmetrie
2. Geen symmetrie

Dat/als-constructie

Docenten denken dat als je niet vier weken van tevoren begint met leren, je het tentamen niet haalt. 

Docenten denken dat je je tentamen niet haalt, als je niet vier weken van tevoren begint met leren.

Dat/als-constructie

Als je een bijzin van voorwaarde of tijd midden in een zin plaatst, ontstaat er een dat/als-constructie.

Dit herken je aan woordgroepen als (om)dat als, (om)dat wanneer, (om)dat indien, (zo)dat als/wanneer/indien ergens midden in de zin.

Deze constructie moet gecorrigeerd worden.

Verbeter de dat/als-constructie

1. ING geeft klanten een seintje bij roodstand zodat als dit gebeurt, ze geld van hun spaarrekening kunnen overmaken.

2. Docenten denken dat als de winter straks echt doorzet de ramen ondanks corona toch dicht gaan.

Verbeter de dat/als-constructie

1. ING geeft klanten een seintje bij roodstand, zodat ze geld van hun spaarrekening kunnen overmaken als dit gebeurt.

2. Docenten denken dat de ramen ondanks corona toch dicht gaan wanneer de winter straks echt doorzet

Zelf aan de slag

Ga naar de online omgeving en zoek de Cursus Formuleren.

Maak Cursus 5, par. 1, opdr. 24 t/m 31.

Let op: 

Ben je klaar?

1. Huiswerk ander vak afmaken.

2. Formuleringsfouten leren