H4 TRIAS POLITICA

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

H4 TRIAS POLITICA

SCHEIDING EN EVENWICHT VAN MACHTEN

1 DEC 2021 CARTOON

* Wat is er aan de hand?

( politici krijgen dreigmails)

* wat is er erg aan?

* welke invloed kun je wél uitoefenen?

* valt het onder vrijheid van meningsuiting

Noem de 4 fundamentele kenmerken van de rechtsstaat

 4 FUNDAMENTELE KENMERKEN:

* GRONDRECHTEN / GRONDWET

* LEGALITEITSBEGINSEL

* ONAFHANKELIJKE RECHTSPRAAK

* TRIAS POLITICA = SCHEIDING DER MACHTEN

2 MECHANISMEN IN DE RECHTSSTAAT

1) DE SCHEIDING DER MACHTEN

2) CHECKS AND BALANCES

Trias Politica, drie machten:

wetgevende

uitvoerende

rechterlijke

wie?

wie?

wie?

wat ze doen:

wat ze doen:

wat ze doen:

wetten uitvoeren en handhaven

parlement

rechters

zij die de wet overtreden bestraffen

stelt wetten op

Regering / ministers

Wat is het hoofddoel van de scheiding der machten?

1. Voorkomen dat concentratie van de macht bij de staat komt te liggen
2. Voorkomen dat alle macht in 1 hand komt te liggen
3. Het voorkomen van machtsmisbruik
4. A, B en C

2 MECHANISMEN IN DE RECHTSSTAAT

1) DE SCHEIDING DER MACHTEN

2) CHECKS AND BALANCES

Waarom "checks and balances"?

* alleen scheiding der machten is niet genoeg

* binnen 1 van de 3 machten kan nog machtsmisbruik ontstaan

=>

Door onderlinge controle en samenwerking vullen ze elkaar aan

OPDRACHT: wie controleert wie?

* Je krijgt meerdere malen een deel van het controle mechanisme te zien

* Zoek in je boek op wat je kunt vinden over dit controle mechanisme

* Vergelijk dit met je buurman / buurvrouw

* Maak een tekening waar je dit invult obv slide checks and balances

Trias politica

Scheiding der machten

Checks and balances

Interne controle

Het feit dat burgers parlementen kunnen kiezen is ook een soort controle. Immers als ze niet functioneren kun je iemand anders stemmen

Zie pagina 116

WAT?

* Recht van motie

* Vragenrecht

* Recht van interpellatie

* Recht van enquête

1e Kamer: toetsen aan regels en grondwet

WAT?

WAT?

* Bij conflicten tussen burger en overheid oordeelt de rechter over rechtmatigheid van overheids-optreden

* waren ambtenaren bevoegd? 

* waren maatregelen in strijd met de wet?

* is er sprake van willekeur?

WAT?

WAT?

* Hoger beroep (gerechtshof)

* in Cassatie (Hoge Raad)

Trias politica

Scheiding der machten

Checks and balances

Interne controle

Het feit dat burgers parlementen kunnen kiezen is ook een soort controle. Immers als ze niet functioneren kun je iemand anders stemmen

ÉN

* Rechterlijke macht controleert wetgevende macht: toetsen van wetten aan internationale verdragen en grondrechten die daarin zijn opgenomen

* Rechterlijke macht mag regelgeving van provincie en overheid toetsen aan de grondwet

* Parlement toetsen zelf wetgeving aan de grondwet (Eerste Kamer)

* Wetgevende macht kan ook rechterlijke macht controleren door wetten te wijzigen

DOOR ELKAAR TE CONTROLEREN HOUDEN ZE ELKAAR IN BALANS

Er gaan stemmen op (Pieter Omtzigt) om zoals in o.a. Duitsland een apart Constitutioneel Hof alle wetten te laten toetsen aan de grondwet

DUS.... welke 2 mechanismen zijn belangrijk tussen de machten in een rechtsstaat?

1) de scheiding der machten

2) onderlinge controle (en samenwerking) ; DE CHECKS AND BALANCES