Les 5 Nominaal en reeel

• Economie
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 4

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

Kun je het begrip inflatie beschrijven

Kun je verklaren hoe de koopkracht kan stijgen/dalen

Kun je de oorzaken van inflatie beschrijven

https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2021/34/vertrouwen-consument-neemt-af-in-augustus

Consumentenvertrouwen

Uitleg Consumentenvertrouwen

https://www.cbs.nl/nl-nl/onze-diensten/methoden/onderzoeksomschrijvingen/aanvullende-onderzoeksbeschrijvingen/twee-indicatoren-voor-het-nederlandse-consumentenvertrouwen

Alternatief aanwendbaar

Inflatie (deflatie)

Inflatie is de procentuele stijging van het algemeen prijspeil.

Je koopt (met hetzelfde geld)

dus 50% minder bier.

2000  = €1,28

2017*  = €2,59

*De inflatie voor de productgroep bier is hier - na 17 jaar - ongeveer 100%

Hoe ontstaat inflatie ?

1. Bestedingsinflatie

- Vraag naar producten (er is veel vraag naar iets -> huizenmarkt)

- Aanbod van producten (als iets bijna niet te koop is... -> Nieuwste iPhone / containers na SUEZ)

- leenrente omlaag (wordt meer geleend om uit te geven)

- spaarrente omlaag (minder sparen en meer kopen)

2. Kosteninflatie 

- hogere loonkosten

- hogere inkoop

- hogere transportkosten

www.dumpert.nl

Hyperinflatie

Hoe hoog moet de inflatie in de EU (in NL) zijn ?

Gevolgen inflatie

1. Geld wordt relatief minder waard (€100 nu is minder waard dan €100 20 jaar terug)

Inkomen per maand €100

Bierprijs was €1,25                  Aantal biertjes per maand = €100 / €1,25 = 80

Bierprijs is nu €2,00                Aantal biertjes per maand = €100 / €2,00 = 50

2.De koopkracht van inkomens daalt (evenveel inkomen, maar alles is wel duurder)

Als alleen bier in prijs stijgt is niet zo erg, maar stel dat 

alles wat je gedurende een jaar consumeert gemiddeld

in prijs stijgt...!

CPI van NL (gemiddeld cijfer van alle producten en diensten samen)

CPI

De CPI geeft de prijsontwikkeling weer

van alle goederen & diensten die huis-

houdens aanschaffen voor consumptie.

Waar besteden we ons geld aan?

(in % van het totaal)

Deflatie

Hoe ontstaat deflatie ?

1. Als de kosten van producten dalen, kunnen producenten ervoor kiezen om een lagere prijs voor producten te vragen. Het prijspeil daalt dan.

2. Als de bestedingen dalen kan het voor producenten nodig zijn om een lagere prijs te vragen om zo ook bij een lagere vraag van hun producten af te komen.

3. Veel concurrentie: producenten proberen om te concurreren met de andere aanbieders door de prijzen vd producten te verlagen. De anderen zullen dan ook hun prijzen moeten verlagen (supermarktoorlog).

Deflatie

Gevolgen deflatie

1. Korte termijn -> leuk voor de consument, iets wordt goedkoper!

2. Lange termijn

- Uitstel van bestedingen (iPhone kost nu € 1.000 maar de prijs blijft maar zakken, wat doe je ... wachten !)

- Door deflatie zullen producten uit dat land goedkoper worden in vergelijking met producten uit andere landen. Hierdoor verbetert de internationale concurrentiepositie --> Meer export en minder import

- Bedrijven die failliet gaan omdat ze de prijzen (en lonen) niet kunnen of willen aanpassen.

Welke keuzes je maakt is persoonlijk

Behoeften 

Primaire (noodzakelijke) en secundaire (luxe) behoeften.

Middelen

- Geld (ben je rijk of leef je van een uitkering)

- Tijd (heb je veel tijd om in je behoeften te voorzien -> tijd is geld !)

Onze middelen zijn vaak beperkt. Je moet als consument dus keuzes maken. Je moet prioriteiten stellen (bepalen wat je belangrijk vindt).

Schaarste

Schaarste (absolute)

Er is weinig van te verkrijgen (bijv. goud v.s. water)

Economische schaarste

Als er een offer of inspanning voor moet worden geleverd.

Bijv. Bij het bakken van een taart heeft de bakker nodig: Een gebouwd, een oven, de ingrediënten, eigen tijd (of personeel). 

Een taart is dus een economisch schaars product, maar geen schaars product.

Bestaan er dan ook goederen die niet schaars zijn ?

Vrije goederen

Zijn tegenovergesteld aan schaarse goederen.

Iedereen mag er gebruik van maken, zonder er voor te hoeven betalen.

Voorbeelden: zonlicht, wind, (zee)water

Wat is welvaart?

1. Hoeveel iemand kan kopen
2. In hoeverre je in je behoefte kunt voorzien
3. Hoe leuk je je leven vindt
4. Hoeveel je kunt bewegen

Wat is welvaart in enge zin ?

1. hoeveel tijd je hebt
2. hoeveel bezittingen je hebt
3. je koopkracht
4. hoe gelukkig je bent

Welvaart

De mate waarin persoonlijke behoeften met de beschikbare middelen kunnen worden bevredigd.

Hoe goed kan ik in mijn behoeften voorzien?

Het gaat dus niet alleen om het geld / inkomen, 

maar ook om hoeveel en welke behoeften je hebt

én of je (deels) in je eigen behoeften kunt voorzien.

(Weinig behoeften = hoge welvaart)

Inflatie

Je geld wordt minder waard

Wat is het gevolg van inflatie?

Prijzen 

stijgen

Je kan minder kopen voor hetzelfde geld

Je koopkracht daalt

De inflatie is 0,5%.
Je nominale loon stijgt met 1,2%
Hoeveel % verandert je koopkracht?

1. 0,5%
2. 1,2%
3. 1,7%
4. 0,7%

De rente op je spaarrekening is hoger dan de inflatie. Hierdoor neemt je koopkracht ....

1. Af
2. Toe
3. Blijft gelijk

..................... is een vergoeding die ontvangt als je geld uitleent. Als het .................................. gelijk is aan de ............................. blijft de ............................ van je spaargeld ....................

inflatie

koopkracht

rente

rentepercentage

gelijk

Stel de nominale rente is 5% en de inflatie 6% wat gebeurt er met de koopkracht?

1. wordt -1%
2. wordt 1%
3. wordt 11%
4. wordt -11%

Koopkracht 

Rente 

Hypotheek lening

Inflatie 

Hoeveel kun je met  je salaris kopen? 

Prijzen worden hoger. Geld wordt minder waard 

Interest is ook wel?

Lening die je krijgt voor het kopen van een huis

De prijzen stijgen met 2,5%.
Het inkomen van Loïs stijgt met 1,5%.
Stijgt of daalt de koopkracht van Loïs?

1. Stijgt 6%
2. Stijgt 3,5%
3. Daalt 1%
4. Stijgt 1%

Het loon is gestegen van €31750 naar €32500.
Er is een algemene prijsstijging van (inflatie) van 3,3%.

Hoe groot is de verandering in het reëel inkomen?

1. 2,4%
2. 3,3%
3. -5,7%
4. -0,9%

Rente 

Koopkracht

Inflatie

Sparen 

Koopkracht

• Als je inkomen hetzelfde blijft en de prijzen stijgen, dan daalt je koopkracht.
• Als je inkomen stijgt en de prijzen hetzelfde blijven, dan stijgt je koopkracht.
• Wanneer je koopkracht stijgt, kun je meer behoeften vervullen. Je welvaart stijgt dan.

Inflatie

• Inflatie is de gemiddelde stijging van alle prijzen bij elkaar.
• Als er inflatie is en je inkomen hetzelfde blijft, daalt je koopkracht. Je kunt ook zeggen: door inflatie wordt het geld minder waard.
• Als je inkomen gelijk blijft, daalt door inflatie je koopkracht.

Nominaal inkomen

• Het inkomen dat je in euro’s verdient, is een nominaal inkomen.
• Als je nominale inkomen met 5% stijgt en er is 3% inflatie, dan ga je er in koopkracht 2% op vooruit.

Aan de slag

Maken t/m opdracht 33

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd

Welkom

4 MAVO ||  2020-2021

Hoofdstuk 1 - Verdien je genoeg?

Exameneenheid Consumptie en Verrijkingsstof

Lesdoelen

Aan het einde van de les:

Kun je het begrip inflatie beschrijven

Kun je verklaren hoe de koopkracht kan stijgen/dalen

Kun je de oorzaken van inflatie beschrijven

Wat was ook alweer het nominaal inkomen?

Nominaal inkomen

• Het inkomen dat je in euro’s verdient, is een nominaal inkomen.
• Als je nominale inkomen met 5% stijgt en er is 3% inflatie, dan ga je er in koopkracht 2% op vooruit.

Reëel inkomen

• Als je rekening houdt met de gevolgen van inflatie voor je inkomen, spreek je van een reëel inkomen.
• De reële verandering in procenten van je inkomen bereken je als volgt.

Reële verandering

Reële verandering in % = nominale verandering in % – inflatie in %

Je nominale inkomen stijgt 1,25%. De inflatie is 0,5%.
Bereken het reële inkomen

Prijscompensatie

Als de lonen net zo veel stijgen als de prijzen.

Gevolg

• Hogere lonen betekenen voor bedrijven hogere kosten. Die kosten berekenen zij door in de verkoopprijs van hun producten.
• Als de prijzen stijgen, willen werknemers weer loonsverhoging, enzovoort.
• Dit is de loon-prijsspiraal en die zorgt voor voortdurende inflatie.

Oorzaken inflatie

• Loonstijgingen
• Hogere grondstofprijzen, zoals van olie, graan of katoen.
• Meer vraag van consumenten naar goederen of diensten, of minder aanbod ervan.
• Hogere belastingen of andere heffingen door de overheid. Een hoger btw-tarief bijvoorbeeld maakt producten duurder.

Deflatie

• Het omgekeerde van inflatie is deflatie.
• Bij deflatie is er een gemiddelde daling van alle prijzen bij elkaar.
• Het gevolg van deflatie is dat je voor hetzelfde bedrag meer kunt kopen. Het geld wordt dus meer waard.
• Als je inkomen gelijk blijft, stijgt door deflatie je koopkracht.

De Europese Centrale Bank

• Een beetje inflatie, 1 à 2%, is prima. Maar de inflatie mag niet te hoog zijn.
• De belangrijkste taak van de Europese Centrale Bank (ECB) is om te zorgen dat er niet teveel inflatie is. Zo houdt de euro zijn waarde.
• Dat kan de ECB doen door de rente te verhogen of verlagen. Gewone banken zoals Rabobank en ING berekenen deze rente door aan hun klanten.

Aan de slag

Maken H1.3 

Zachtjes overleggen! / Aan docent vragen

Klaar? Nakijken /Rekenen t/m H1.3

Niet af? Huiswerk!

Tot 5 minuten voor tijd