2HV - 2.3 Burgers aan de macht

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Overzicht hoofdstuk 2

Programma

1. Voorkennis 2.1 & 2.2                                                                  (10 min) 
2. Bespreken 2.2 doel 4 & 5                                                        (10 min) 
3.  Aan de slag met doel 6                                                            (15 min)
4. Iets kijken                                                                                        (15 min)

Jan Steen, ‘Soo voer gesongen, soo na gepepen’, c. 1668 - 1670

Melkmeisje, Johannes Vermeer

2.2 - Cultuur en samenleving 

6. Jij kunt uitleggen welke rol het calvinisme speelden in de Republiek en waarom de republiek als tolerant land kon worden gezien (blz. 75 - 76 religie & wetenschap)

- Leg uit wat de Statenbijbel was.  

Betrouwbare bijbelvertaling voor de calvinisten

- Leg uit wat verdraagzaamheid inhoudt, en wat de Republiek zo bijzonder maakte op religieus gebied. 

Verdraagzaamheid: anders gelovigen werden geaccepteerd: alleen binnenshuis. (Zoals katholieken) 

7. Jij kunt uitleggen wat de wetenschappelijke revolutie inhield en waarom de Republiek een belangrijke rol speelden in deze revolutie (blz. 75 - 76 religie & wetenschap)

- Leg uit wat de wetenschappelijke revolutie inhield; noem daarnaast vijf wetenschappers en hun ontdekkingen/bevindingen. 

6. Jij kunt uitleggen welke rol het calvinisme speelden in de Republiek en waarom de republiek als tolerant land kon worden gezien (blz. 75 - 76 religie & wetenschap)

- Leg uit wat de Statenbijbel was.  

• Betrouwbare Bijbelvertaling voor de calvinisten betaald uit belastinggeld. 
• Calvinisten hadden allerlei voordelen in de Republiek.

- Leg uit wat verdraagzaamheid inhoudt, en wat de Republiek zo bijzonder maakte op religieus gebied. 

• Verdraagzaamheid: anders gelovigen werden geaccepteerd: alleen binnenshuis. (Zoals katholieken)  

7. Jij kunt uitleggen wat de wetenschappelijke revolutie inhield en waarom de Republiek een belangrijke rol speelden in deze revolutie (blz. 75 - 76 religie & wetenschap)

- Leg uit wat de wetenschappelijke revolutie inhield; noem daarnaast vijf wetenschappers en hun ontdekkingen/bevindingen. 

• Wetenschappelijke revolutie: allerlei uitvindingen en nieuwe wetenschappelijke ontdekkingen 
• Isaac Newton: natuurkundige wet van de zwaartekracht
• Christiaan Huygens: licht als golven door ruimte en slingeruurwerk
• Antoni van Leeuwenhoek: Microscoop 
• Burach Spinoza: god geen persoon, maar een schepper die natuurwetten heeft gecreëerd 

2.3 - Burgers aan de macht 

8. Jij kunt uitleggen hoe de Republiek bestuurd werd en wat daar bijzonder aan was. 

• Maak 3a, b (blz. 79) en schrijf de antwoorden over onder leerdoel 8. 
• Neem de schema's over van 4 en 5 op blz. 91 onder de leerdoel 8. 

Maak 5b tot en met 11

Klaar? Kijk dit!

2.3 - Burgers aan de macht 

8. Jij kunt uitleggen hoe de Republiek bestuurd werd en wat daar bijzonder aan was. 

• Lezen blz, 79 en 80
• Leg uit wat de Republiek bestuurlijk bijzonder maakte. 

3 t/m 5b

Klaar? Kijk dit!

8. Jij kunt uitleggen hoe de Republiek bestuurd werd en wat daar bijzonder aan was. 

• Twee verschillen tussen de Republiek & andere Europesen landen in die tijd: 
• 1. De meeste Europese landen werden gereageerd door een koning of andere vorst. In de Republiek had een klein groepje rijke mannen de macht: regenten. 
• 2. Ten Tweede had de Republiek nauwelijks een Centraal bestuur. Elke gewest (er waren er 7) hadden hun eigen bestuur. Dit bestuur noem je de Gewestelijke staten. 
• Alleen buitenlandse politiek was er centraal bestuur: de Staten-Generaal. Hier werd beslist over het leger, de vloot en buitenlandse handel.

8. Jij kunt uitleggen hoe de Republiek bestuurd werd en wat daar bijzonder aan was. 

• Neem de schema's over van 4 en 5 op blz. 91 onder de leerdoel 8. 

• Rijke burgers uit steden en adel van het platteland.

• Afgevaardigden uit elk gewest. 

• Binnenlandse politiek regelen in de gewesten. 

• Buitenlandse politiek: handel, leger & vloot en kolonien      

a) Leg uit waarom de Republiek politiek bijzonder kan worden genoemd in vergelijking met de rest van Europa. (2p)

een gebied dat zichzelf bestuurt

aanvoerder van het leger van de Republiek

hier kwamen bestuurders samen om beslissingen te maken op landsniveau

hoogste ambtenaar van het gewest Holland en daarmee de hele Republiek

een bestuurder van een stad of gewest in de Republiek

Staten-Generaal

raadspensionaris

regent

gewesten

stadhouder

2.3 Burgers aan de macht (doel 9 & 10)

9. Ik kan aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.  (regenten en stadhouders - blz. 88 & 89)

- Geef een functieomschrijving van de stadhouder. 

- Geef een functieomschrijving van de Raadspensionaris van Holland. 

- Verklaar waarom er spanningen waren tussen stadhouder Willem II en raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt en leg uit waarom de stadhouder van oorsprong een machtige functie was. 

- Leg uit wat er in het bestuur gebeurde toen WIllem II plotseling stierf. 

10. Ik kan uitleggen hoe de Gouden eeuw tot een einde kwam. (Einde gouden eeuw - blz. 89.90)

- Leg het rampjaar uit in drie zinnen. 

- Verklaar waarom de gebroeders de Witt werden vermoord. 

- Leg uit waarom rond 1700 de gouden eeuw tot zijn einde is gekomen. 

2.3 Burgers aan de macht (doel 9 & 10)

9. Ik kan aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden.  (regenten en stadhouders - blz. 80 & 81)

- Geef een functieomschrijving van de stadhouder. 

- Geef een functieomschrijving van de Raadspensionaris van Holland. 

- Verklaar waarom er spanningen waren tussen stadhouder Willem II en raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt en leg uit waarom de stadhouder van oorsprong een machtige functie was. 

- Leg uit wat er in het bestuur gebeurde toen WIllem II plotseling stierf. 

10. Ik kan uitleggen hoe de Gouden eeuw tot een einde kwam. (Einde gouden eeuw - blz. 81)

- Leg het rampjaar uit in drie zinnen. 

- Verklaar waarom de gebroeders de Witt werden vermoord. 

- Leg uit waarom rond 1700 de gouden eeuw tot zijn einde is gekomen.   

Al gedaan? Maak opdracht 3 tot en met 9 op blz, 82 en 83

9. Ik kan aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden. (regenten en stadhouders - blz. 88 & 89)

Stadhouder: 

• gaf leiding aan leger en vloot van de Republiek. 

- Geef een functieomschrijving van de Raadspensionaris van Holland. 

• Raadspensionaris van Holland is: Hoogste ambtenaar van het gewest Holland. 

- Verklaar waarom er spanningen waren tussen stadhouder Maurits en raadspensionaris Johan van Oldenbarnevelt en leg uit waarom de stadhouder van oorsprong een machtige functie was. 

• Stadhouder Maurits VS. raadspensionaris van Oldenbarnevelt: spanningen onder elkaar over religie, Maurits was streng calvinist terwijl van Oldenbarnevelt mild was.  Olden. werd onthoofd.  Stadhouder machtig omdat hij legeraanvoerder was tijdens de Opstand.  

9. Ik kan aan de hand van een voorbeeld uitleggen dat de stadhouder en de regenten soms verschillende belangen hadden. (regenten en stadhouders - blz. 88 & 89)

- Leg uit wat er in het bestuur gebeurde toen Willem II (1650) plotseling stierf (1650)

• Regenten waren wel even klaar met die vechtende stadhouders, benoemde na de dood van Willem geen nieuwe. (stadhouderloos tijdperk
• Johan de Witt Raadspensionaris van Holland werd de machtigste man van de Republiek. 

10. Ik kan uitleggen hoe de Gouden eeuw tot een einde kwam. (Einde gouden eeuw - blz. 89.90)

Rampjaar 1672: 

• Fra. Eng. en twee Duitse staatjes vielen tegelijk de Republiek aan. 
• Fransen en Duitsers bezetten de Rep. voor een groot deel een korte tijd. 
• Alleen op zee werd gewonnen van de Engelsen. 

Gebroeders de Witt vermoord: 

• Johan de Witt kreeg de schuld van alle ellende. Er moest een nieuwe stadhouder komen, Willem III. ]
  
• Gebroeders de Witt werden vermoord in Den Haag door woedende menigte. 

Einde gouden eeuw: 

• Door oorlogen met Engelsen en Fransen was de kas leeg, Engl. en Fra. werden machtiger en welvarender. Einde gouden eeuw. 

2.4 Absolute vorsten

Titel tijdvak 6?  Regenten (bestuurders Republiek) &...

•  Vorsten (bestuur van landen in Europa)

11. Ik kan uitleggen hoe de koningen sinds de late middeleeuwen meer probeerden te krijgen. (blz.94)

- Leg uit waarom koningen minder macht hadden in de vroege middeleeuwen. 

- Leg uit hoe koningen de probeerden de macht van andere edelen probeerden te verkleinen. 

12. Ik kan uitleggen wat absoluut bestuur is en hoe dit functioneerde in Frankrijk. (blz. 94)

- Leg uit welke drie dingen Lodewijk 14e deed om alle macht in handen te krijgen. 

- Leg uit wat absolutisme inhield.

- Leg drie manieren uit hoe Lodewijk de 14e zijn macht probeerde vast te houden.