5V H11.3 enzymen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

11.3 Enzymen

leerdoelen

7. Je legt uit hoe enzymen werken, legt het verband uit tussen de vorm en de functie van enzymen en beschrijft de naamgeving.

8. Je legt de invloed van de temperatuur en de pH op de snelheid van een enzymreactie uit aan de hand van optimumkrommen.

9. Je beschrijft de vertering van de macromoleculen en de invloed die de pH daarop heeft.

enzymen

• eiwit
• katalysator van reacties
• substraat = stof(fen) waar het op inwerkt
• product = stof(fen) die na reactie onstaat(n)
• naam afgeleid van substraat
• - ase

enzymen

bij assimilatie (A + B = C) of dissimilatie (A = B + C) is activeringsenergie nodig

37 graden (lichaamstemp) is te laag voor deze energie (te traag of geen reactie)

katalysator

m.b.v. een enzym kan een reactie plaatsvinden met veel minder activeringsenergie

m.b.v. een enzym kan een reactie plaatsvinden met veel minder activeringsenergie

enzym bindt substraat aan zijn actieve plaats tot een enzymsubstraatcomplex, hier wordt het substraat gesplitst m.b.v. water (=hydrolyse). H+ bindt aan ene reactieproduct, OH- aan het andere reactieproduct

Bron 13. Bij het splitsen van het substraat komt energie vrij. Waar blijft deze energie?

gericht afbreken en afbouwen

substraatspecifiek (voor elk substraat 1 bijpassen enzym)

actieve plaats exacte match met substraat (qua vorm)

substraat splitsen = hydrolyse

2 substraten binden (assimilatie) = condensatie

leerdoelen

7. Je legt uit hoe enzymen werken, legt het verband uit tussen de vorm en de functie van enzymen en beschrijft de naamgeving.

8. Je legt de invloed van de temperatuur en de pH op de snelheid van een enzymreactie uit aan de hand van optimumkrommen.

9. Je beschrijft de vertering van de macromoleculen en de invloed die de pH daarop heeft.

invloed temperatuur

hogere temperatuur = meer beweging = meer botsingen en dus bindingen tussen enzym en substraat

maarrrr... enzym = eiwit = denatureren (verliezen blijvend de structuur en dus werking) bij hogere temperatuur 

substraatspecifiek (voor elk substraat 1 bijpassen enzym)

actieve plaats exacte match met substraat

substraat splitsen = hydrolyse

2 substraten binden (assimilatie) = condensatie

invloed temperatuur

hogere temp:

- deel denatureert (onbruikbaar)

- deel gaat sneller werken

Des te hoger de temperatuur, des te meer denaturatie waardoor werking uiteindelijk afneemt / stopt

koorts

• lichte verhoging (tot 38)
• hoge koorts (42) houd je 3 dagen vol (daarna kans op overlijden)
• hogere lichaamstemperaturen leiden tot de dood

daarom gaan honden (en kinderen) in de zomer in afgesloten auto's dood

lagere temp en optimumtemp

optimumtemperatuur - alle werkzame enzymen samen verrichten de meeste omzettingen per tijdseenheid (min/ sec)

lagere temperatuur - minder effectieve koppelingen 

hogere temperatuur - minder werkzame enzymen

pH

eiwitten (en dus ook enzymen) nemen H+ ionen op en geven ze af = van invloed op ruimtelijke structuur en dus werkzaamheid enzym

bij grotere afwijking van optimum-pH zal de ruimtelijke structuur erger wijzigen en enzymen dus minder tot niet meer werken

Opgave 35 van 11.3 (zie boek).
In welke buis zit waarschijnlijk het minste substraat? Licht je antwoord toe.

leerdoelen

7. Je legt uit hoe enzymen werken, legt het verband uit tussen de vorm en de functie van enzymen en beschrijft de naamgeving.

8. Je legt de invloed van de temperatuur en de pH op de snelheid van een enzymreactie uit aan de hand van optimumkrommen.

9. Je beschrijft de vertering van de macromoleculen en de invloed die de pH daarop heeft.

koolhydraatvertering

binas 67 F

• polysachariden (zetmeel, glycogeen, cellulose etc) 
• disachariden (lactose, maltose etc)
• monosachariden (glucose, desoxyribose etc) 

Juist of onjuist. Alle koolhydraten in je voeding moeten verteerd worden.

1. juist
2. onjuist

Hoeveel verschillende soorten enzymen zijn betrokken bij de vertering van zetmeel en glycogeen?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Zoek uit (als groep): Glycogeen en zetmeel zijn vergelijkbare stoffen, maar niet hetzelfde natuurlijk.
Noem de verschillen en overeenkomsten. Denk hierbij aan vorm, functie, waaruit het is opgebouwd en waar de stoffen gevormd worden.
Het is voldoende als 1 groepslid het antwoord hier geeft.

eiwitvertering

eiwitten zijn opgebouwd uit aminozuren (en aminozuren kun je opnemen in de darmen)

eiwitten - grote ketens

oligopeptiden - enkele tientallen aminozuren

polypeptiden - enkele aminozuren

eiwitverterende enzymen

pro-enzymen (voorkomen dat de enzym-producerende cellen al worden verteerd)

enzymen die op specifieke plaats knippen (tryptase en chymotryptase) 

enzymen die aan uiteinden knippen (exopeptidasen)

enzymen die middenin polypeptiden (endopeptidasen)

enzymen die alleen dipeptiden knippen (dipeptidasen)

Amylase uit speeksel zal door maagsap onwerkzaam worden. In de darmen wordt weer nieuwe amylase toegevoegd.
Wat gebeurt er met de amylase uit speeksel?

82G. Een peptidase knipt 1x in de peptideketen met de aminozuurvolgorde Arg - Leu - Tyr - Met.
Er ontstaan arginine (Arg) en de peptideketen Leu - Tyr - Met.
Welk type peptidase was actief?

1. een dipeptidase
2. een endopeptidase
3. een exopeptidase
4. dat is niet te bepalen

Een onderzoeker mengt eiwitten met enzymen onder twee verschillende omstandigheden. Er ontstaan aminozuren. De lijnen P en Q geven de gevormde hoeveelheden weer. Noem twee mogelijke omstandigheden die dit resultaat opleveren. Beargumenteer.

RNA/ DNA verteren

nucleasen knippen middenin of aan einde van nucleotidenketen

andere enzymen splitsen verder

tot losse basen, fosfaten en de monosachariden (deoxyribose of ribose)

aan de slag

1. leer de begrippen

2. oefen op biologiepagina

3. bekijk uitlegvideo's

4. maak de weektaak (zie onderwijsplanner)

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

biologiepagina.nl