3x1 BME - Spelling blok 4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Yes, daar gaan we weer!

• Telefoon in je tas
  
• Ga rustig zitten 
• Pak je spullen

Hmmm, welke werkwoordsvormen zijn dit?

Planning van vandaag

- Razendsnelle herhaling spelling blok 3

- Instructie spelling blok 4

- Aan de slag met de opdrachten

- Taalweetje

- Taalweetje: wie is de volgende?

koppelteken -

Basisregel:

Je schrijft samenstellingen aan elkaar

Voet+bal = voetbal

Voet+bal+schoenen = voetbalschoenen

Klinkerbotsing bij samenstelling

Vaste uitdrukking 1 geheel

Wanneer een koppelteken?

Bij cijfers, letters en andere tekens

50-plusser, T-shirt, $-teken, 112-melding

Bij dubbele achternamen

Mevrouw Van der Wal-De Vries

Bij een functie, rang of titel

minister-president Rutte, assistent-trainer

Bij een combinatie met niet-, ex-, non-, oud (voorbepaling)

Non-alcohol, ex-vriendin, niet-roken

Bij afkortingen, klinkerbotsingen en tussen gelijkwaardige delen in een samenstelling

cd-speler, EU-landen, gala-avond, diploma-uitreiking, woon-werkverkeer

Antwoorden blok 3 (na de les)

Leerdoel

Je leert over samenstellingen. 

Samenstellingen

Je hoort twee of meer woorden in een samenstelling.

Je schrijft de woorden aan elkaar.

Tijdens deze fase van de les controleer je of leerlingen het leerdoel van de les hebben behaald.

Samenstellingen

Een samenstelling is één woord dat gemaakt is uit twee of meer woorden.

Je schrijft een samenstelling ALTIJD als één woord.

Je zet NOOIT een spatie in een samenstelling.

Je zet een koppelteken ( - ) bij letterverwarring (uitspraak).

Vb. wiskunde-expert

Samenstellingen

Voorbeelden met 2 woorden: 

samen+stelling = samenstelling 

boeken+kast = boekenkast

tuin+bank = tuinbank 

laptop+tas = laptoptas

vruchten+taart = vruchtentaart

Voorbeelden met meer dan 2 woorden: 

wind+molen+monteur = windmolenmonteur

Samenstellingen

Het laatste woord is het belangrijkste woord.

Het eerst woord zegt iets over het laatste woord.

vruchtentaart = een taart die uit vruchten bestaat.

laptoptas = een tas die voor een laptop bestemd is. 

tuinhuis = een huis voor in de tuin.

We pakken daarom ook altijd het lidwoord van het laatste woord.

de tuin + het huis = het tuinhuis

Tussenletters 

in 

samenstellingen

Tussenletter -s- in een samenstelling

Gebruik altijd een tussen-s als je die hoort.

             jongensboek

Als het tweede deel van de samenstelling met een s-klank begint, kun je het het eerste deel veranderen en luisteren of je een tussen-s hoort. Gebruik een ander woord of bijvoorbeeld 'plein'.

            kaasschaaf, stadsschouwburg (stadsplein), 

            bruidssluier (bruidsboeket)

Tussenletter -e-  in een samenstelling

Is het linkerdeel een zelfstandig naamwoord? 

NEE!    Schrijf dan altijd een -e- !

WANT: 

• het linkerdeel is: bijvoeglijk naamwoord oudejaarsavond
• het linkerdeel is: werkwoord knarsetanden

Tussenletter -en in een samenstelling

Heeft het eerste deel van de samenstelling een zelfstandig naamwoord met een meervoud dat eindigt op -en?

JA! Schrijf -en!

       eikenboom, bejaardenflat, apenkooi

Maar let op! Het is apetrots want 'ape' is een versterkend bijvoeglijk naamwoord = heeft 'erg' in de betekenis: erg trots

Aan de slag!

Spelling blok 3: opdracht 1, 3 en 4

Spelling blok 4: opdracht 1 t/m 5

Vooruitblik

Woensdag: instructie spelling blok 5
Leestekens en accenttekens

De vraag van de vorige les

Hoe heet het puntje op de i en de j?

Taalweetje

Bommelwoorden zijn woorden die je op meer manieren kunt uitspreken, bijvoorbeeld:

– Bedelen (aalmoezen vragen of uitdelen)

– Voetbalster (vrouwelijke voetballer of ster in het voetbal)

– Kantelen (omdraaien of die dingen op een kasteelmuur)

– Verspringen (een lange afstand springen of van positie veranderen met een sprong)

– Voorkomen (bestaan of preventief handelen)

Taalweetje

Er zijn ook buitenlandse bommelwoorden
- File

– Beamen

– Appel

– Slang

– Tweetjes

Waarom 'bommel'? Dat komt van bommelding

Taalweetje: wie is de volgende?