KT Meer dan lezen: tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2-4

Leesvaardigheid

Tekstverbanden en signaalwoorden

Wat gaan we vandaag doen

• (10 minuten lezen)
• Uitleg les 18 Alineaverbanden
• En even oefenen
• Herhalen van de signaalwoorden
• Uitleg over de verschillende verbanden (aantekeningen maken)
• LessonUp met een aantal vragen
• Vragen?
• Afronden: wat doen we volgende les en huiswerk

Lezen

Hoe zie je alineaverbanden in een tekst

Lees de bovenstaande inleiding en titel.

Wat staat er in de inleiding?

1. Er wordt een mening gegeven
2. Er wordt een oorzaak gegeven
3. Er wordt een voorbeeld gegeven
4. Er wordt verteld waarover de tekst gaat

Alineaverbanden

• Om teksten beter te begrijpen verdeelt een schrijver de tekst in alinea's.
• Iedere alinea vertelt iets over het onderwerp.
• De alinea's onderling hebben met elkaar te maken. Er is een verband.
• Om het verband te vinden in een tekst zoek je naar signaalwoorden.

We gaan in deze LessonUp.

De verbanden doornemen

d.m.v. voorbeelden

Doe er je voordeel mee, want er komt een toets aan!

Opsomming                 1, 2, 3

Opsomming - een aantal zaken worden achter elkaar opgenoemd. De alinea’s vertellen verschillende delen van één opsomming.

Voorbeeld

• Ten eerste vind ik Amsterdam een mooie stad en verder vind ik het een heel gezellige stad.

Signaalwoorden opsomming: ten eerste, ten tweede, en, ook, bovendien, om te beginnen, daarnaast, verder, ten slotte.

Doel-middel                 

Doel - middel:  Er wordt een doel genoemd en daarbij een middel waarmee dat doel bereikt kan worden. 

Voorbeeld

• Johan wil een auto kopen, om zijn spullen te vervoeren.

Signaalwoorden opsomming: waarmee, daarmee, met het doel, met, door middel van, om, met behulp van.

Tijd  

Tijd: De alinea’s zijn geordend op tijd. Wat gebeurde eerst en wat daarna?

Voorbeeld

• Eerst deed ik mijn pyjama aan en vervolgens poetste ik mijn tanden. Daarna stapte ik in bed en uiteindelijk viel ik weer in slaap. 

Signaalwoorden tijd: vroeger, later, nu, eerst, nadat, toen, terwijl, wanneer, dan, daarna, dadelijk, intussen. 

Oorzaak en gevolg 

Reden, oorzaak, gevolg : een oorzaak geeft aan waarom iets gebeurt. Een gevolg vertelt je wat er daarna gebeurt. 

Voorbeeld

• De boom voor mijn huis is omgewaaid doordat het zo hard heeft gestormd.

Signaalwoorden reden, oorzaak, gevolg: omdat, want, zodat, waardoor, daardoor, daarom, aangezien.

 Tegenstelling

Tegenstelling: De alinea’s vertellen twee tegenovergestelde dingen.

Voorbeeld

• In de zomer is het weer wel lekker in Nederland, maar in de winter is het vaak heel koud.

Signaalwoorden tegenstelling: enerzijds-anderzijds, toch, echter, maar, terwijl, in plaats van, daarentegen,  integendeel, in tegenstelling tot.

Toelichting en voorbeelden

Toelichting en voorbeelden: Alinea 2 legt uit wat in alinea 1 bedoeld wordt. Of er worden meerdere voorbeelden gegeven om toelichting te geven.

Voorbeeld van een toelichting

• De sportdag was goed georganiseerd. Zo werd er genoeg water uitgedeeld en we hadden genoeg rustmomenten (toelichting).
  

 

Voorbeeld met voorbeelden

• Ik zou graag een tweede taal leren, zoals Spaans (voorbeeld).

Signaalwoorden toelichting: dat houdt in, dat wil zeggen, met andere woorden, preciezer geformuleerd, zo, bijvoorbeeld, ter illustratie.

Signaalwoorden voorbeelden: bijvoorbeeld, zo, zoals, denk hierbij aan, neem, dat is het geval bij.

De verbanden nog even op een rij

 

 1, 2, 3           Opsomming                                                                                                Toelichting en voorbeelden

                        Tijd 

                        Oorzaak en gevolg 

                        Tegenstelling

                      

                        Doel - middel

 

Welk signaalwoord geeft een opsomming aan?

Ik heb geen zin in school. Verder vind ik het jammer dat de vakantie voorbij is.

Welk signaalwoord geeft een tegenstelling aan?

De vakantie duurde twee weken. Toch vond ik dat te kort.

Welk verband hoort er bij de onderstaande signaalwoorden
Doordat, want, omdat, wegens

Welk signaalwoord geeft een tijdsvolgorde aan?

Nadat we naar de winkel waren geweest, gingen we naar huis

Om welk verband gaat het in de onderstaande zin?

Vorig jaar sportte ik drie keer in de week, maar daar heb ik nu geen tijd meer voor.

DE GROTE VERBANDEN QUIZ

Zoek de verbinding!

• Tien minuten lezen in het leesboek.
• We starten vandaag DE GROTE VERBANDEN QUIZ
• We vormen teams
• We bespreken de regels en prijs.
• We starten het eerste deel van de quiz.

De ranglijst wordt voor iedere les bijgewerkt en op het bord gehangen.

Teamnaam                     Score

Algemene spelregels

• Je speelt als team. Iedereen doet mee!
• Je overlegt alleen met je team en als je slim bent in stilte.
• Valsspelen is niet toegestaan. Logisch!
• Verstoort jou team of een teamlid de quiz dan leveren jullie 1 punt in. Ook logisch!
• De prijs is alleen voor het team dat eerste wordt.
• De quizmaster heeft altijd het laatste woord. Niets nieuws!

Uitleg over de quiz

• De quiz neemt 3 lessen in beslag!
• Je verdient punten d.m.v. LessonUps, puzzelopdrachten en huiswerk.
• Alle punten uit de bovenstaande onderdelen worden bij elkaar opgeteld en bijgehouden op 1 ranglijst.
• Zoals eerder aangegeven kun je ook punten verliezen, maar er is meer. Maak je het gegeven huiswerk niet dan betekent dat ook puntenverlies. Per niet gemaakte opdracht 2 punten.
• Je kunt als team echter ook meer punten verzamelen door extra huiswerkopdrachten te vragen. 

Zijn jullie er klaar voor?

Tekstverbanden

1, 2, 3

Koppel het verband met het juiste  symbool

Tijd

Opsomming

Reden, oorzaak en gevolg

Voorwaarde

Tegenstelling

De puzzelopdracht(en)

• Per team krijgen jullie een puzzelopdracht op papier. 
• Deze opdracht draait om snelheid. Het team dat het snelst alle goede antwoorden denkt te hebben steekt de gekleurde teamkaart omhoog.
• Dan volgt de controle.  
• Als alles goed is krijg je per juist antwoord een punt erbij voor het algemene scorebord.
• Als het niet goed is, krijg je alleen te horen hoeveel er goed zijn!

De huiswerkopdracht

• Ieder teamlid krijgt de opdracht.
• Leveren jullie de opdracht allemaal in dan krijg je per goed antwoord een punt.
• Heeft 1 teamlid het voor de volgende keer niet af of bij zich dan krijgen jullie 2 punten aftrek.

Les 43  Tekstverbanden 

1, 2, 3             Opsomming

                        Tijd 

                        Reden, oorzaak, gevolg 

                        Tegenstelling

                        Voorwaarde

tal signaalwoorden 

Les 44   Tekstverbanden 

           Inperking

    

           Vergelijking

           Omschrijving

Les 44  Inperkend

Inperking: Iets gebeurt, ondanks dat je (niet) aan de voorwaarden hebt voldaan.

Voorbeeld

• Ondanks dat ik meer ben gaan werken, heb ik niet genoeg geld kunnen sparen voor een nieuwe laptop.

Signaalwoorden inperking: hoewel, ondanks, natuurlijk ... maar

Les 44  Vergelijking

Vergelijking: twee zaken worden met elkaar vergeleken. Het laat een verschil of overeenkomst zien.

Voorbeeld

• Nederland is, net als België, onderdeel van de Benelux.

Signaalwoorden vergelijking: in vergelijking met, evenzeer, alsof, net als, alsof, evenals, zoals, vergeleken met.

Les 44  Omschrijving

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Zoek het juiste signaalwoord:

...... ik niet had geleerd voor de toets, haalde ik toch een 9,6.

1. Alsof
2. Hoewel
3. Evenals
4. Oftewel

De vluchten naar Barcelona zijn vervallen, ........ als de vluchten naar Madrid en Tenerife.

1. Hoewel
2. anders gezegd
3. Net als
4. bijvoorbeeld

Yassin neemt een sabbatical (=lange vakantie) van 3 maanden.
......... hij neemt 3 maanden vrij.

1. Net als
2. ondanks
3. Anders gezegd
4. Oftewel

Huiswerk les 44 

Opdracht 1 t/m 8

Les 45  Voorbeeld

Omschrijving: geeft een voorbeeld van iets wat eerder of later genoemd wordt.

Voorbeeld

• Ik hou van allerlei soorten fruit, bijvoorbeeld aardbeien.

Signaalwoorden omschrijving: denk aan, bijvoorbeeld, onder andere, als, een voorbeeld hiervan, zo, zoals, ter illustratie, daaruit blijkt.

Les 45  Verduidelijking

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Les 45  Doel-middel

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Les 45  Conclusie

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Les 45  Samenvatting

Omschrijving: Iets wordt nogmaals uitgelegd in andere woorden. Een extra toelichting op het voorgaande.

Voorbeeld

• Een brommer rijdt 1 op 12, dat wil zeggen met 1 liter benzine kun je 12 kilometer rijden.

Signaalwoorden omschrijving: en als, oftewel, anders gezegd, dat wil zeggen, zo, met andere woorden.

Les 45 Verband: voorbeeld/toelichting

Signaalwoorden: bijvoorbeeld, zo, op deze manier, als, zoals, denk aan, neem nou, neem bijvoorbeeld

Er zijn veel verschillende accomodaties die je kunt huren, zoals tenten, stacaravans en bungalows.

Welk signaalwoord geeft een voorbeeld/toelichting aan?

Je kunt verschillende technieken gebruiken, neem bijvoorbeeld schuren, schaven of raspen.

Welk signaalwoord geeft een voorbeeld/toelichting aan?

Je kunt verschillende technieken gebruiken, neem bijvoorbeeld schuren, schaven of raspen.

Naar school neem ik meerdere dingen mee, zoals: schoolpas, pennen en schriften.

Zoals is het signaalwoord voor .......

1. opsomming
2. voorbeeld/toelichting
3. tegenstelling
4. tijdsvolgorde/chronologie

Ook het tweede lesuur had ik best kunnen missen.

Ook is een signaalwoord voor een .....

1. 0psomming
2. voorbeeld/toelichting
3. tegenstelling
4. tijdsvolgorde/ chronologie