2.2 Reactievergelijkingen

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

2.2 Reactievergelijkingen

Programma

-Formatieve check	10 min
-Oefeningen nakijken	10 min
-Reactieschema	10 min
-Reactievergelijking	20 min
-Oefenen	30 min

Formatieve check

Klik op de link om naar een nieuwe les te gaan, hierbij kan je zelf feedback geven op je leerdoelen:

Checks voor 2.2 Reactievergelijkingen

De laatste slide sla je voor nu over, deze is voor het einde van de les!

Oefeningen nakijken

Ik loop langs om te controleren of je je spullen bij je hebt en of de oefeningen gemaakt zijn.

De antwoorden staan in het eerste tabblad van de Studiewijzer in Magister.

Leerdoelen

Wat behandelen we vandaag?

• Je kunt de faseaanduiding van stoffen gebruiken.
• Je kunt uit een beschrijving van een chemische reactie een reactievergelijking opstellen.

Organische stoffen, wat zijn het?

Organische stoffen zijn stoffen die gemaakt worden door/van de natuur.

• Denk aan: Mensen, dieren, planten, groenten, fruit, bomen, hout, papier, katoenen kleding.
  

Alle organische stoffen bevatten koolstof (C)!

Er gebeurt iets interessants als je organische

stoffen gaat verhitten…

Wat is een chemische reactie?

Als je organische stoffen gaat verhitten treedt er een chemische reactie op!

Een chemische reactie is een proces waarbij bepaalde stoffen afbreken en daaruit nieuwe stoffen ontstaan!

• Stoffen die verdwijnen = beginstoffen
  
• Nieuwe stoffen = reactieproducten
  

Voorbeeld: bij het verbranden van hout, verdwijnt het hout (beginstof), en ontstaat er onder andere roet en rook (reactieproducten)

Kan je zelf een chemische reactie bedenken die je in het dagelijks leven tegen kan komen?

Wat is een chemische reactie?

Vaak kan je zien of er een chemische reactie plaatsvindt.

Er verdwijnen stoffen, en er ontstaan nieuwe stoffen.

Dit betekent ook dat er stofeigenschappen verdwijnen, en er nieuwe ontstaan.

Kijk:

Naar de reactie die de docent voordoet.

Hoe maak je een reactieschema?

Een chemische reactie is een proces waarbij bepaalde stoffen afbreken en daaruit nieuwe stoffen ontstaan!

• Bij een chemische reactie hoort altijd een reactieschema.
  
• Een reactieschema is een schematische weergave van een chemische reactie.
  

Een reactieschema bestaat uit 4 onderdelen:

Beginstoffen (fase) → Reactieproducten (fase)

Toestandsaanduidingen

Elke fase heeft een afkorting die gebruikt wordt bij scheikunde, deze heten toestandsaanduidingen:

• Vast → (s)                                                          komt van het Engelse woord solid
  
• Vloeibaar → (l)                                                komt van het Engelse woord liquid
  
• Gas → (g)                                                           komt van het Engelse woord gas
  
• Opgelost in water --> (aq)                          komt van het Latijnse woord aqua

Voorbeeld:

Vloeibaar water = water (l)

vast ijzer = ijzer (s)

Voorbeeld

Het verhitten van brood:

• Bij het verhitten van brood verdwijnt het brood langzaam aan en ontstaan er nieuwe stoffen.
  
• De nieuwe stoffen zijn: koolstof (roet), water en witte rook.
  

Het reactieschema ziet er als volgt uit:

brood (s) → koolstof (s) + water (l) + witte rook (g)

Wanneer je papier gaat verbranden, verdwijnt langzaam aan het papier en ontstaat er koolstof, water en witte rook.
Geef het reactieschema van deze verbranding.
Beginstoffen (fase) → Reactieproducten (fase)

Reactievergelijking

Reactieschema = in woorden wat er gebeurt tijdens een reactie

Reactievergelijking = in molecuulformules wat er gebeurt tijdens een reactie.

Voorbeeld:

De vorming van water (H₂O) uit waterstof (H₂)en zuurstof (O₂)

Reactieschema: waterstof (g) + zuurstof (g) → water (l)

Reactievergelijking: H₂ (g) + O₂ (g) → H₂O (l)

Stappenplan reactievergelijking

1: Lees de vraag en onderstreep alle stoffen en molecuulformules;

Waterstof en stikstof vormen samen ammoniak, geef de reactievergelijking inclusief de toestandsaanduidingen.

2: Noteer de beginstoffen en reactieproducten:

Beginstoffen: waterstof en stikstof

Reactieproducten: ammoniak

3: Zet een reactieschema op;

waterstof(g) + stikstof(g) → ammoniak (g)

Reactievergelijking

3: Zet een reactieschema op;

waterstof(g) + stikstof(g) → ammoniak (g)

4: Vervang de woorden door formules;

waterstof = H₂

stikstof = N₂

ammoniak = NH₃

H₂(g) + N₂(g) → NH₃(g)

Gas dat in je huis wordt gebruikt om vuur te maken bestaat grotendeels uit methaan (CH₄). Als je methaan gaat verbranden door middel van zuurstof (O₂), ontstaat er koolstofdioxide (CO₂) en water (H₂O).

methaan (g) + zuurstof (g) → koolstofdioxide (g) + water (l)

Geef nu de reactievergelijking voor de verbranding van methaan.

Kloppend maken

Stap 4: Maak de reactievergelijking kloppend!

• Atomen verdwijnen nooit in een reactie, ze veranderen ook niet in andere atomen.
  
• Na de pijl net zoveel atomen als voor de pijl.
  
• Je mag moleculen niet veranderen.
  

H₂(g) + N₂(g) → NH₃(g)                      (Niet kloppend)

H₂(g) + N₂(g) → N₂H₂(g)                    (Kloppend, maar mag niet)

3 H₂(g) + N₂(g) → 2 NH₃(g)              (Kloppend)

Coëfficiënt

3 H₂(g) + N₂(g) → 2 NH₃(g)

• De getallen die voor moleculen komen te staan noemen we coëfficiënten.
  
• Deze coëfficiënten geven aan hoeveel moleculen er in een reactie zitten.

Stappenplan kloppend maken

1: Check hoeveel van elk atoom er aan beide kanten van de pijl staat;

… C₄H₈ + … O₂ → … CO₂ + … H₂O

2: Kies een atoomsoort uit die aan beide kanten van de pijl maar in 1 molecuul voorkomt (hier dus C of H), en maak die kloppend;

1 C₄H₈ + … O₂ → 4 CO₂ + … H₂O

3: Maak nu H kloppend;

1 C₄H₈ + … O₂ → 4 CO₂ + 4 H₂O

Stappenplan kloppend maken

4: Maak tenslotte O kloppend;

1 C₄H₈ + 6 O₂ → 4 CO₂ + 4 H₂O

1'en laten we altijd weg!!! Want we zijn lui

C₄H₈ + 6 O₂ → 4 CO₂ + 4 H₂O

Maak de reactievergelijking kloppend voor de volgende reactievergelijking
...Mn₂O₇ → ...MnO₂ + ...O₂

Antwoord

1. Maak de reactievergelijking kloppend voor de volgende reactievergelijking:

...Mn₂O₇ → ...MnO₂ + ...O₂

1 Mn₂O₇ → 2 MnO₂ + 1,5 O₂

x2

2 Mn₂O₇ → 4 MnO₂ + 3 O₂

Bij komma getallen altijd alles keer 2 doen!!!

Tijdens een reactie van water (H₂O) met fluor (F₂) ontstaat een erg gevaarlijk zuur, waterstoffluoride (HF). Bij deze reactie ontstaat ook zuurstof (O₂).
Geef de kloppende reactievergelijking van deze reactie

Oefeningen

Ga aan de slag met de volgende oefeningen:

Hoofdstuk 2 Paragraaf 2:

1 t/m 7

Welke leerdoelen beheers je?

Klik op de link, deze opent weer de check. Vul nu de laatste slide in:

Checks voor 2.2 Reactievergelijkingen