AF 4 Spijsvertering TOTAAL

• AFP
• MBO
• Studiejaar 1

M1W1

3

spijsverteringsstelsel

TM module 4

A.M4H1

spijsverteringsstelsel

LEERDOELEN...

• Je noemt welke organen betrokken zijn
• Je beschrijft de bouw van de wand van het spijsverteringskanaal
  
• Je beschrijft de bouw en functie van de spijsverteringsorganen
• Je beschrijft wat er nodig is om voedingsstoffen te verteren

1.6

dunne darm

in de dunne darm (intestinum tenue) vindt het grootste deel van de voedselvertering plaats...

• twaalfvingerige darm
• nuchtere darm
• kronkeldarm

1.6

dunne darm

Na de maag volgt de twaalfvingerige darm (duodenum)

• het maakt zelf geen enzymen of sap...
• ... maar krijgt het van twee organen: de alvleesklier en galblaas

alvleesklier

A

galblaas

G

1.6

dunne darm

deze twee organen scheiden sappen af, via een buisje in de 12v-darm

1.6

dunne darm

1 galsap

• het verdeelt grote druppels vet in kleine druppeltjes

1.6

dunne darm

2 alvleessap bestaat uit...

• het enzym amylase dat suiker splitst in glucose
• het enzym lipase dat vet splitst in vetzuren
• het enzym trypsine dat eiwit splitst in aminozuren
• soda om te ontzuren

1.6

dunne darm

in de 12v-darm worden dus alle grote voedingsstoffen verteerd

gal

G

alvleessap

A

1.6

dunne darm

na de 12v-darm volgen de nuchtere darm (jejunum) en kronkeldarm (ileum)...,

• ze bestaan uit darmvlokken (villi) > groot oppervlak
•  ze maken ook amylase, lipase en trypsine
  

1.6

dunne darm

de bouw maakt opname (absorptie) mogelijk...

• darmcellen zijn dekcellen met vlokjes

1.6.1

bouw

de cellen nemen de bouwstenen van de voeding op...

• glucose
• vetzuren
• aminozuren

...en geven dit door aan bloed of lymfe

1.6.2

werking van de dunne darm

stoffen die niet verteerd worden, gaan naar de dikke darm (onverteerbare resten)

1.6.2

werking van de dunne darm

1.7

dikke darm

• de dikke darm (colon) heeft een grotere doorgang dan de dunne darm
• door dwarse insnoeringen is hij gekarteld

1.7

dikke darm

de dikke darm heeft de volgende onderdelen...

• blinde darm met wormvormig aanhangsel
• opstijgende deel
• dwarse deel
• afdalende deel
• S-vormige deel
• endeldarm

1.7.1

ligging

restanten komen in de blinde darm (coecum) terecht...

• het is een opvangzak voor voedselresten
• het wormvormig aanhangsel (appendix) houdt de darmflora in stand

1.7.1

ligging

na de blinde darm volgen de delen...

opstijgend (ascendens)

dwars (transversum)

afdalend (descendens)

s-vormig (sigmoïd)

endeldarm (rectum)

1.7.1

ligging

• de dikke darm heeft geen vlokken
• het heeft wel een extra slijmlaag

1.7.2

bouw

dunne darm

dikke darm

1. water opnemen (en daardoor indikken)
2. de stroom vertragen om ontlasting te vormen

1.7.3

functies van de dikke darm

1. water opnemen
2. de stroom vertragen
3. huisvesting bieden aan bacteriën (darmflora)
4. de bacteriën voeden met onverteerde resten
5. vitamine K opnemen, die de bacteriën maken

1.7.3

functies van de dikke darm

in de endeldarm wordt de inmiddels ontlasting (feces) bewaard...

• de anus bepaalt het moment dat de ontlasting het lichaam verlaat

1.7.3

functies van de dikke darm

• de inwendige sluitspier gaat onwillekeurig open als het ontlasting raakt, de uitwendige (deel van de bekkenbodem) gaat dan dicht (aandrang)
• de uitwendige sluitspier kan willekeurig open op het juiste moment

1.7.3

functies van de dikke darm

welke enzymen maakt de alvleesklier?

1. amylase
2. trypsine
3. pepsine
4. lipase

de 12-vingerige darm maakt enzymen voor de spijsvertering

ja

nee

waar worden aminozuren in vervoerd na opname in de darmen?

in de bloedbaan

in de lymfebaan

+

+

+

+

+

+

+

+

+

nuchtere darm

blinde darm

afdalende deel

12v darm

endeldarm

opstijgende deel

kronkeldarm

S-vormige deel

dwarse deel

1.8

alvleesklier

de alvleesklier (pancreas) is een klier dat deels achter de maag ligt, het heeft een kop en een staart

1.8.1

bouw en ligging

binnenin heeft het een afvoerbuis waar klieren op uitkomen

1.8.1

bouw en ligging

de alvleesklier maakt...

• enzymen (voor de vertering)
• hormonen (voor de suiker huishouding)

1.8.2

functies van de alvleesklier

verteringsfunctie

V

functie suikerhuishouding

S

vetten

eiwitten

suikers

trypsine

lipase

amylase

1.9

lever en galblaas

de lever (hepar) is een groot driehoekig orgaan...

• onder het middenrif
• rechtsboven in de buik

1.9.1

ligging

• de bouwstenen worden naar de lever gebracht
• dit gaat via de poortader

1.9.1

ligging

P

De lever heeft twee vaten die stoffen van de lever afvoeren...

• leverader (naar de holle ader)
• galgang (naar de galblaas)

leverader (afvoer)

L

galgang (afvoer)

G

1.9.1

ligging

De lever bestaat uit levercellen, in kringen geplaatst...

• ze verrichten deze functies...

1.9.2

bouw van de lever

1. stoffen maken van de bouwstenen uit de voeding
2. eiwitten maken
3. gal maken
4. opslag van suikers, vitaminen en mineralen 

1.9.3

functies van de lever

1

2

3

4

1 suikerstofwisseling

• van glucose wordt glycogeen gemaakt, suiker dat wordt opgeslagen

1.9.3

functies van de lever

glucose

glycogeen

2 eiwitstofwisseling

• uit aminozuren eiwitten maken, nodig voor...
• hormonen
• enzymen
• antistoffen
• stollingseiwitten in bloed
• transporteiwitten in bloed

1.9.3

functies van de lever

aminozuren

eiwit

3 vetstofwisseling

• uit vetzuren worden vetten gemaakt, nodig voor...
• verzorging zenuwen
• goede vetten: preventie hvz
• transport vitamine ADEK
• opbouw van cellen
• het levert energie

1.9.3

functies van de lever

4 galproductie

• de lever maakt van water, zure zouten, cholesterol en bilirubine galvloeistof
• deze wordt in de galblaas ingedikt en bewaard
• gal emulgeert vet bij de vertering in de 12v-darm

1.9.3

functies van de lever

5 opslag van stoffen

• naast glycogeen slaat de lever ook andere stoffen op...
• mineralen als ijzer
• vitaminen als A, B12, D en K

1.9.3

functies van de lever

6 ontgiften van stoffen

• afvalstoffen uit bloed die giftig zijn, maakt de lever onschadelijk
• dat gebeurt ook met onbekende stoffen (nicotine, alcohol, drugs en medicijnen)

1.9.3

functies van de lever

7 warmteproductie

• alle stofwisseling van de lever zorgt voor veel warmte
• het bloed verdeelt de warmte over het lichaam

1.9.3

functies van de lever

de galblaas slaat gal op...

• via de galbuis komt de gal in de 12v-darm terecht
  

1.9.4

galblaas en galwegen

1.10

buikholte en buikvlies

de buikholte is bedekt met

het buikvlies, de functie is...

• bescherming van organen
• isolatie aan de buikzijde

1.10

buikholte en buikvlies

• de mens heeft aan beide kanten drie speekselklieren
• ze maken 24/7 speeksel
  

1.2.4

speekselklieren

oorspeekselklier

O

ondertongspeekselklier

T

onderkaakspeekselklier

K