voorbereiding SE lj 4 november 2020

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 4

Voorbereiding SE

leerstof: de theorie van Blok 1, 2 en3 van Lezen en van Fictie en blok 5 van Over Taal. En natuurlijk de woorden van de woordenlijst te leren.

Fictie

Fictie bestaat uit 3 genres:

1. Proza =>    - korte verhalen

                          - novelles (verhalen tussen 80 en 100 pagina's)

                          - romans (verhalen langer dan 100 pagina's)

2. Poëzie => - gedichten

                          - liedteksten

3. Toneel => - toneelstukken 

                          - films

                          

realistisch en niet realistisch

realistisch = een verzonnen verhaal kan lijken op de werkelijkheid

.

niet-realistisch = dingen in verhalen zijn ongeloofwaardig of in werkelijkheid niet mogelijk. Vaak ook bovennatuurlijke krachten. Voorbeeld is Harry Potter.

Vertelperspectieven

Vertelperspectief. Als je een verhaal leest wordt alles aan jou gepresenteerd vanuit een bepaald standpunt. De schrijver kan kiezen uit verschillende mogelijkheden:

- Ik vertelperspectief. De gebeurtenissen worden verteld door een personage in de ik-vorm. 

- De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld.

-  Auctoriaal vertelperspectief: er is een alwetende verteller die zelf geen rol speelt in het verhaal maar hij weet alles van alle personages en gebeurtenissen. 

opbouwschema van verhalen

In veel verhalen kun je een vaste opbouw herkennen met verschillende delen. Let op! het kan zijn dat een schrijver een andere volgorde aanhoudt en bijvoorbeeld begint met het slot.

beschrijving personage

• Het uiterlijk van het personage

• Belangrijke kenmerken: geslacht, leeftijd, gezondheid, achtergrond.

• Karaktereigenschappen die je opmaakt uit wat het personage doet, zegt en denkt. 

sociaal - op zichtzelf

volgzaam - opstandig

• De relaties die het personage heeft met anderen in het verhaal. Ze kunnen beter worden, of juist slechter.

Leeftijd, familie, school, hobby’s, andere opvallende, belangrijke zaken

• De ontw Kaikkeling van de hoofdpersoon in het verhaal

Stijlfiguren, herken je zo nog?

Nooit, nooit ga ik daar nog eens naar toe!

1. Overdrijving
2. Herhaling
3. Ironie
4. Understatement

In Nederland regent het 29 van de 30 dagen.

1. Sarcasme
2. Tegenstelling
3. Understatement
4. Overdrijving

Onze oude oma is zachtjes van ons heengegaan

1. Herhaling
2. Eufemisme
3. Overdrijving
4. Tegenstelling

Ik heb voor goed geld slechte spullen gekocht.

1. Tegenstelling
2. Eufemisme
3. Overdrijving
4. Opsomming

Het koningspaar heeft best een leuk stulpje

1. Eufemisme
2. Herhaling
3. Understatement
4. Opsomming

Goh, de vorige keer had je een betere smoes toen je te laat kwam..

1. Overdrijving
2. Eufemisme
3. Ironie
4. Sarcasme

Jij stond zeker achteraan toen de intelligentie werd uitgedeeld

1. Ironie
2. Sarcasme
3. Understatement
4. Overdrijving

stijlfouten; als je een stijlfiguur verkeerd gebruikt

tautologie: je zegt 2x hetzelfde met dezelfde woorden. Door de herhaling kun je iets benadrukken. 'De tafels stonden schots en scheef' 

foutieve tautologie: je gebruikt 2 verschillende woorden die hetzelfde betekenen.

'Hij lacht, maar vanbinnen is hij echter verdrietig'.

stijlfouten vervolg

Pleonasme: in een extra woord nog eens zeggen wat al in een woord besloten ligt.

foutief pleonasme: je gebruikt een woord waarvan de betekenis al aanwezig is in een ander woord in de zin.

'De ballon stijgt omhoog.

'witte sneeuw'

stijlfouten vervolg

dubbele ontkenning: je gebruikt 2 keer een ontkenning waardoor je precies het tegenovergestelde zegt van wat je bedoelt.

'hij maakt nooit geen fouten'

stijlfouten vervolg

Contaminatie: je haalt 2 woorden of uitdrukkingen door elkaar.

'Die schoenen kosten duur' -> kosten veel óf zijn duur

Verkeerd gebruik van een woord of uitdrukking: sommige woorden lijken erg op elkaar. Je kunt ze makkelijk verwarren waardoor je zin iets heel anders betekent dan je bedoelde.

'de pupillen op de tong kunnen 4 smaken herkennen'. = papillen.

'er is een vuiltje aan de hand' = er is geen vuiltje aan de lucht.

'iets opnieuw herhalen' is een

1. tautologie
2. dubbele ontkenning
3. contaminatie
4. pleonasme

'ik wil voorkomen dat ik morgen niet op tijd kom' is een

1. contaminatie
2. pleonasme
3. dubbele ontkenning
4. tautologie

'ik besef me goed hoe laat het is' is een

1. pleonasme
2. contaminatie
3. tautologie
4. dubbele ontkenning

Ik heb maar twee paar handen, hoor! is een

1. verkeerde uitdrukking
2. contaminatie
3. pleonasme
4. tautologie

Homoniemen

Woorden kunnen meerdere betekenissen hebben. In het woordenboek staan deze verschillende betekenissen met nummers aangegeven.

schotel [-s] 1 plat schaaltje, meestal bedoeld om een kopje op te zetten; 

2 gerecht

Het woord schotel is een homoniem. Het heeft meerdere betekenissen.

Homofoon

Soms klinken twee woorden hetzelfde, maar schrijf je ze wel anders.

Mijn tante lacht altijd heel hard.

Mijn hart klopt heel snel. 

Zulke woorden zijn homofonen. Homofonen hebben verschillende betekenissen, dus het is belangrijk dat je de goede spelling gebruikt.

Aan de slag

• maak de opdracht fictie, klassikaal nabespreken

We hebben niet alles kunnen behandelen! neem daarom zelf ook nog goed door:

• de opdrachten van lezen door over  tekstdoelen, argumenten, feiten en meningen.
• de woorden van de woordenlijst.