§2.6 De gesteentekringloop

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3,5

 2.6 De gesteentekringloop

-

Programma

• Uitleg: Het verhaal van een steen!
• Oefenopdrachtje
  
• Maken opdrachten
• Vanaf donderdag schoolexamen training
  

We gaan vandaag kijken naar het levensverhaal
van Steen. 

Steen ontstaat zo’n 500 miljoen jaar geleden bij deze vulkaan:

Nadat Steen is afgekoeld, noemen we hem een stollingsgesteente.

Ontstaan

Stollingsgesteente:

• Magma / lava stolt 
• Basalt buiten de vulkaan
• Graniet binnen in de aardkorst  (intrusief)

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Gesteentes: Stollingsgesteente

Gesteente is gestold, dus was vloeibaar

--> Endogeen proces!

Voorbeeld: Basalt, Graniet

Hier zie je Steen tussen zijn familie:

Maar helaas, de zon, neerslag en ijs gooien roet in het eten….!  

• Steen valt door al al deze krachten uiteen…
  
• = verwering

• In de rivier zorgt hij voor erosie: hij schuurt hard gesteente af/uit.
• Uiteindelijk wordt het materiaal afgezet in de oceaan → sedimentatie 
  

De stukjes Steen komen in een rivier terecht.

Er vindt veel sedimentatie plaats in de oceaan..

• Het afgezette materiaal wordt samengeperst en er ontstaat een nieuw gesteente, namelijk een sedimentgesteente. 
  

Ontstaan

Sedimentgesteente:

• Sediment wordt afgezet door de rivier
• Sediment plakt onder druk aan elkaar
• Druk van bovenliggende sedimentpakketen

Uiterlijke kenmerken

Sedimentgesteente:

• Gelaagd
• Vaak met fossielen
• Oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn

Voorbeeld: 

Sedimentgesteente

bv. zandsteen en schalie

De sedimentatie blijft doorgaan en er komen steeds meer zware lagen gesteente boven meneer Steen te liggen…

• Steen komt dichter bij het warme magma te liggen. 
  

Steen heeft het heet. Het grote gewicht boven Steen zorgt ook voor een zware druk op hem. 

• Hierdoor gaat hij veranderen en ontstaat er een metamorf gesteente.
  

Ontstaan

Metamorf gesteente:

• Onder hoge druk en/of hoge temperatuur verandert gesteente van samenstelling

Uiterlijke kenmerken

Metamorf gesteente:

• Helemaal gekristalliseerd
• Geen fossielen
  

Voorbeeld:

Marmer, leisteen 

De gesteentelaag waarin Steen zit, komt in een subductie-zone terrecht:

• Op een diepte van zo’n 100 km begint Steen te smelten. 
  

• Na verloop van tijd begint zijn leven opnieuw… 
  

• Dit verhaal van Steen is een voorbeeld van de gesteentekringloop.
  

Gesteentekringloop

Schema leren: zeker ook voorbeelden!

Stollings-
gesteenten

Sediment-
gesteenten

Metamorfe gesteenten

Aan de slag

Maak de opdrachten 1 t/m 5 van 2.6.

Start in de les met opdracht 4 (atlasvraag!)

Klaar?

Maak van de examentraining opdrachten 1 t/m 11.
Dit wordt HW voor volgende week!