§3.4 Bevolking: spreiding, samenstelling en groei eindversie

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

§3.4 Bevolking

Vorige les 

• Je kunt aan de hand van verschillende factoren beschrijven waardoor er verschillende klimaatzones in Zuid-Amerika te onderscheiden zijn.
• Je kunt de belangrijkste klimaatzones in Zuid-Amerika benoemen en de ligging ervan aanwijzen op de kaart.

Reliëf is van belang!

Loef- en lijzijde Andes

30º en 60º ZB: westenwinden -> De westkant van het Andesgebergte is hier de loefzijde (regen) en de oostkant de lijzijde (droog). 

Zuid-Chili: overgangszone (Cs, mediteraan) tussen droge noorden (BW) en zeeklimaat (Cf).

Zuid-Argentinië: pampa's (grasvlakten) in  Patagonië.

Noordoostpassaat

ITCZ ligt zuidelijker en dus komt de wind vanuit het noordoosten naar de ITCZ.

noordoostpassaat verzamelt veel waterdamp boven warme oceaan → veel regen aan noordkust en in midden van land

Klimaatfactoren

Ligging van klimaat- vegetatie- en landschapszones wordt bepaald door klimaatfactoren:

• breedteligging
• hoogteligging
• loef- / lijzijde
• invloed van zee- en luchtstromen
  

3.4: Bevolking: spreiding, samenstelling en groei

Leerdoelen

• Je kunt in hoofdlijnen de bevolkingsspreiding van Zuid-Amerika in het verleden en heden beschrijven en verklaren.
• Je kunt de verschillende etnische groepen noemen.
• Je weet hoe de verstedelijking in Zuid-Amerika verloopt en kunt het ook verklaren.
  

Bevolkingsspreiding & dichtheid

Wat valt je op?

Bevolkings-spreiding

Bevolkingsdruk hangt af van de draagkracht van een gebied:

• Klimaat
• Bodemkwaliteit
• Beschikbaarheid water

Bevolkingsdruk

De intensiteit (mate) waarin de inwoners van een gebied beslag leggen op de aanwezige ruimte en kringlopen.

Draagkracht

Het maximaal aantal mensen dat op een gebied of op aarde kan leven zonder schade aan te richten aan het ecosysteem.

oorspronkelijke bewoners

Waar?

1. Langs rivieren in het Amazonegebied

2. Hogere delen Andes

Verklaring?

1. Beschikbaarheid van zoet water en voedsel

2. Koeler klimaat => geschikt voor gewassen als aardappelen, tarwe, mais

1

2

Hoogteligging en gewassen in de Andes

Europese kolonisten

Waar?
1. Lagere delen Andesgebergte
2. Kustzone en monding rivieren

Verklaring?

1. Valleien geschikt voor tropische handelsgewassen zoals koffie, suiker en cacao

2. Goede bereikbaarheid i.v.m. handel

2

1

Centrum-periferie model

Waarom zijn grote delen van Zuid-Amerika dunbevolkt?

• Gebergten bemoeilijken bereikbaarheid
• Tropisch regenwouden bemoeilijken bereikbaarheid
• Onvruchtbare bodems

Dunbevolkte gebieden verklaard

Bevolkings-samenstelling

Bevolkingsgroepen

• Inheemsen
• Europeanen

• Afrikanen (tot slaaf gemaakten)

• Aziaten (contractarbeiders)

Mestiezen

Bevolkingssamenstelling

Door het samenwonen van zoveel mensen met een verschillende etniciteit, is de samenleving van Zuid-Amerika erg gemestizeerd.

Mesties: Afstammeling van Indiaanse en blanke voorouders

Mulat: Afstammeling van een Afrikaanse en Europese voorouders 

Nederland en de slavernij

Is de rol die de inheemse bevolking inneemt in de huidige tijd beter dan die van de tot slaaf gemaakten afstammelingen?

In welk fase van het demografisch transitiemodel zitten de meeste landen van Zuid-Amerika?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Waarom nemen Argentinië en Uruguay een andere positie in t.o.v. bijvoorbeeld Ecuador, in het demografisch transitiemodel?

Waar kon je het beste landbouw bedrijven in Z-Amerika? Betere klimaten in Argentinië en Uruguay i.c.m. kustligging. Was dus oorspronkelijk makkelijker je hier te vestigen.

Natuurlijke bevolkingsgroei

- Tussen 1960 & 1970 het hoogste ter wereld

-  Nu ongeveer 1%

Daling komt door:

- Stijgende welvaart

- Hoger opleidingsniveau

- Verstedelijking

- Media (soap series met kleine gezinnen hebben ook invloed)

Wat is het meest verstedelijkte continent?

1. Afrika
2. Azië
3. Europa
4. Zuid-Amerika

Verstedelijking

Wat is het algemene verband tussen de

verstedelijkingsgraad en het verstedelijkingstempo?

Verstedelijkings-graad

Zuid-Amerika is het meest verstedelijkte continent ter wereld.

Oorzaken snelle verstedelijking (na 1950).
Door mechanisatie:

• Uitstoot landbouwarbeiders (platteland)
• Opkomst industrie (in de stad)

1960

2010

Verstedelijkings-tempo

Gevolgen van deze snelle verstedelijking:

• Het ontstaan van megasteden (met favela's).
  
• Toename bevolkingsdichtheid in kustzone, maar na 1980 vlakt dit af.
  
• Na 1980 vooral snelle groei middelgrote steden omdat de megasteden vol raakten.

Bevolkingsdruk

''De mate waarin de bewoners van een gebied beslag
leggen op de aanwezige ruimte en kringlopen
(natuurlijke mogelijkheden)''

La Paz > El Alto (Bolivia)

El Alto is een favela (sloppenwijk): grote informele sector, overbelasting infrastructuur richting La Paz, onveilig gevoel vrouwen.

Oplossing: kabelbaan tussen La Paz & El Alto (bron 17)

Qua OV is er gekozen voor een kabelbaan. Waarom niet voor bussen en/of metro's?

De stad blijft maar groeien

Verstedelijking/urbanisatie +
Natuurlijke bevolkingsgroei

Woningtekorten

Zelf (illegaal) bouwen op grond zonder eigendomsrecht, voorzieningen en infrastructuur

Informal cities

Definitie

Illegale wijken zonder voorzieningen waar bewoners geen eigenaar van de grond zijn waarop ze wonen.

Rio de Janeiro

- Ga naar de digitale omgeving van BuiteNLand

- Maak de 1e vier opdrachten §3.4