Thema 5 erfelijkheid vwo paragraaf 5.2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Biologie

Paragraaf 5.2 chromosomen bekijken.

Lesplanning

• Uitleg paragraaf 5.2 chromosomen bekijken.
• Korte vragen: leerstof begrepen? 
• Werken aan opdrachten: begrippenopdracht en vragen in het boek.

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat we bedoelen met een karyogram.
• Je kunt aan de hand van een karyogram bepalen of een persoon een man of een vrouw is en uitleggen waarom.
• Je kunt uitleggen welke vormen van mutaties wel/niet zichtbaar zijn in een karyogram.

Chromosomenportret

• Karyogram: chromosomen uit de metafase van de mitose (X-vorm)
• Homologe chromosomen (paren)
• Bevat autosomen (22 paar) en geslachtschromosomen (XX of XY)
• Het Y-chromosoom bevat slechts een vijftigtal genen. Eén is het SRY-gen, dat al vroeg in het embryo de ontwikkeling van de geslachtsorganen in mannelijke richting stuurt.

Wat laten karyogrammen niet zien?

• Genen zijn te klein om met een microscoop te kunnen zien.

• Genmutaties (veranderingen in de basenvolgorde) zijn dus ook niet zichtbaar.

Wat laten karyogrammen wel zien?

• Genoommutatie: een wijziging in het aantal chromosomen.

Varianten:

• Monosomie: Er is een chromosoom te weinig (syndroom van Turner: 45,X).

•  Trisomie: Er is een chromosoom te veel (trisomie 21, syndroom van Down) (47, XY,+21) of (47,XX,+21).

Welke afwijking hoort bij monosomie?

1. Chromosoom heeft genmutaties
2. Chromosoom bevat XY-chromosomen
3. Er is een chromosoom te weinig
4. Er is een chromosoom te veel

Hoe kan een chromosoom te weinig of te veel ontstaan?

1. Alleen tijdens meiose 1
2. Alleen tijdens meiose 2
3. Tijdens de mitose
4. Tijdens meiose 1 of meiose 2

Wat is een juist weergave van trisomie 21:

1. 46,XX
2. 47,XY
3. 46,XX,+21
4. 47,XY,+21

Aan de slag!

• Maak van 5.2 opdrachten 10 t/m 21
• (vraag 20 niet)