Dida - taal - OA - jaar 2 - les 8 - schrijven & ...... - woensdag 13 januari

• Onderwijsassistenten
• MBO
• Studiejaar 2

Les 8. Stellen, spellen, zaakvakken & Engels

OA - jaar 2 - dida - taal

2020-2021

Elaine Duijn

Leonie van Noorden

Hoe is het met je?

Pak pen en papier en noteer..
1.
2.
3.

1. anderhalvemeterknuffel

2. zelfquarantaine 

3. lockdownkilo's

Dagelijks een dicteetje... 

-> veel spellingcategorieën herhalen

1. anderhalvemeterknuffel

2. zelfquarantaine 

3. lockdownkilo's  

Lessenserie

1. Algemene taalontwikkeling

2. Interactief taalonderwijs

3. NT2 

4. Woordenschat

5. Geletterdheid

6. Lezen 

7. Schrijven

8. Zaakvakken, Engels & Diagn. toets

Programma

• Dicteetje & opfrisvragen
• Theorie 3.7 - leren schrijven
• Theorie 3.7 - leren spellen
• Pauze
• Theorie 3.8
• Opdracht
• Afronding
  

Complimenten voor de huiswerktoppers! 

Antwoorden komen in de les ook terug. 

Doelen

Aan het eind van de les weet je hoe:

• je kinderen op een juiste manier kunt helpen bij het leren schrijven (stellen);
• het systeem van onze spelling is opgebouwd en kun je hier voorbeelden bij geven;
• weet je hoe zaakvakken en taal gecombineerd worden en hoe Engels op school wordt aangeboden.

1. Welk principe is geen principe van de Nederlandse spelling?

1. Fonologisch principe
2. Semantisch principe
3. Morfologisch principe
4. Etymologisch principe

2. Juf Marja laat de kinderen uit haar klas het woordje 't - a - k'
hardop samenvoegen tot 'tak' al luisterend.

Welke vaardigheid wordt geoefend?

1. Auditieve discriminatie
2. Auditieve synthese
3. Temporeel ordenen
4. Auditieve analyse

Zit ook een stukje temporeel ordenen in: volgorde onthouden

3.

Meester Yasin geeft de kinderen de opdracht op een vakantieverhaal te schrijven. Ze mogen meteen beginnen.

Wat zijn de kinderen aan het doen?

1. Denkend schrijven
2. Vertellend schrijven

4. Welk woord is gespeld volgens het syllabisch principe?

1. duidelijk
2. verhaal
3. kleinste
4. veter

Verenkelingsregel (ve -- ter) 

5. Welk woord is klankzuiver (fonologisch principe)?

1. mooi
2. takken
3. beer
4. bal

bir 

mooj

takun 

BAL is precies zoals je t hoort. 

6.  Wat hoort bij elkaar?

klank

letter

grafeem

foneem

Wat heb jij in jouw groep gezien van het schrijfonderwijs?

Schrijfonderwijs

Fasen schrijven

1. Het tekenen
2. Krabbelen
3. Ketens letterachtige vormen of letters
4. Het gebruik van een of enkele letters voor het hele woord
5. Invented spelling (fonetisch)

Schrijfstrategieën

vertellend schrijven

• 'praten op papier'
• meteen beginnen
  
• onderwerp waar je al veel van weet
• alleen taalgebruik corrigeren 
  

denkend schrijven

• eerst opdracht analyseren, schrijfwerk voorbereiden 
  
• alle taalaspecten corrigeren

Geef een tip hoe je kinderen goed kunt begeleiden bij het schrijven en/of schrijfplezier kunt bevorderen

Stelvaardigheden (denkend schrijven)

1. Bepalen doel, publiek, tekstsoort
   
2. Verzamelen, selecteren en ordenen inhoud
   
3. Structureren van de tekst
4. Formuleren
   
5. Reviseren
6. Verzorgen van de tekst

Schrijfdidactiek

• Aanleren van schrijfvaardigheden (gerichte instructie)
  
• Feedback geven
  
• Verschillende teksten
  
• 'Ondergeschoven kindje'
• Combineer het met andere vakken (zaakvakken zoals IPC)
• Laat ze schrijven over een ervaring/interesses

Uit de praktijk: de Taalronde

'Iemand die ik bewonder' (7/8)  

'De keer dat ik iemand geholpen heb' (3)  

Vanuit een ervaring spreken -> schriftelijk

Stappen

1. Kring vormen
   
2. Introductie van het onderwerp
   
3. Vertelronde
   
4. Lijstjes schrijven
   
5. Tweetalgesprekken
   
6. Tekst schrijven
   
7. Voorlezen
   
8. (8. Vervolg: ‘tekstbespreking’)

(van Norden, 2018)

Denk aan de startopdracht van deze week

Pauze

Noem een thema/onderwerp van een taalronde

Stelling; een goede tekst mag geen spelfouten hebben.
Ben je het hier mee eens of oneens en beargumenteer je mening.

Grondregels spellingssysteem NL

• Fonologisch principe (we gaan uit van spraakklanken iedere foneem (klank) wordt weergegeven door een grafeem (letter). Je schrijft het zoals je het zegt.

• Morfologisch principe (we gaan niet uit van de klank van een woord, maar van de vorm van een woord)

        - Regel van gelijkvormigheid (hoe klinkt een woord als je het langer maakt?) hond, honden

        - Regel van de overeenkomst (opbouw van een woord wordt in spelling duidelijk) hij vindt, hij loopt

• Etymologisch principe (herkomst bepaalt schrijfwijze) - woorden met ij/ei & leenwoorden (garage)

• Syllabisch principe (syllabe = klankgroep) mo - len = moo-lun (verenkelingsregel, verdubbelingsregel (mollen)

Zie figuur 5 op blz. 123

Volgens de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje) kent de Nederlandse spelling drie beginselen:

- Beginsel van de standaarduitspraak: we spellen een woord met de klanken die we horen in de standaarduitspraak van dat woord.

- Beginsel van de gelijkvormigheid: we spellen een woord of woorddeel zo veel mogelijk op dezelfde wijze.

- Beginsel van de etymologie: de spelling van een woord wordt soms bepaald door de herkomst.

Voor het spellingonderwijs zijn deze drie grondregels als volgt geparafraseerd en verder aangescherpt (Huizenga 2003):

Fonologisch principe

Het hoofdprincipe van de Nederlandse spelling. Elk foneem wordt door een apart grafeem weergegeven: je schrijft het woord zoals het klinkt.

Morfologisch principe

Daarnaast kennen we de regel van de gelijkvormigheid (je schrijft een woord/voor- achtervoegsel steeds op dezelfde manier: hond vanwege honden) en de regel van overeenkomst (als woorden op dezelfde manier worden gevormd, worden ze ook op dezelfde manier geschreven (grootte vanwege lengte).

Etymologisch principe

De geschiedenis van een woord is bepalend voor de schrijfwijze. We maken in onze schrijftaal verschil tussen ij en ei omdat er vroeger uitspraakverschillen bestonden.

Syllabisch principe

Syllabes of klankdelen van een woord zijn bepalend voor de spelling ervan. Eindigt een woorddeel op een lange klank, dan schrijf je die met één klinker, zoals in poot - poten (verenkelingsregel). Eindigt een woorddeel op een korte klank, dan volgen er twee medeklinkers, zoals in pot - potten (verdubbelingsregel).

Syllabisch principe - regels

Noem een voorbeeld van het etymologisch principe

Volgens welk principe is dit woord gespeld?
-- krant --

1. Morfologisch principe - regel van de gelijkvormigheid
2. Morfologisch principe - regel van de overeenkomst
3. Etymologisch principe
4. Syllabisch principe

krant - kranten

Opdracht in tweetallen (nummeren)

Lees 3.7 en 3.8 nogmaals door

Opdracht 1. Stellen en spellen

• Noteer een thema voor een taalronde (iets uit eigen ervaring)
• Noteer 2 didactische tips op om kinderen op een goede manier te leren spellen

Opdracht 2. Zaakvakken en Engels

Geef antwoord op deze vragen

1. Noem 4 soorten zaakvakken
2. Met welke reden worden zaakvakken geïntegreerd aangeboden? Met welk vak? 
3. Bedenk een voorbeeld van een geïntegreerde opdracht met de vakken taal en aardrijkskunde.  
4. Waarom leren kinderen Engels? 
5. Bedenk een activiteit die aansluit bij kerndoel 16 van de kerndoelen van Engels in het basisonderwijs.  
6. Wat zijn de voornaamste verschillen tussen de kerndoelen van Engels in het basisonderwijs en die in het voortgezet onderwijs? 

Volgens de Woordenlijst Nederlandse Taal (het Groene Boekje) kent de Nederlandse spelling drie beginselen:

- Beginsel van de standaarduitspraak: we spellen een woord met de klanken die we horen in de standaarduitspraak van dat woord.

- Beginsel van de gelijkvormigheid: we spellen een woord of woorddeel zo veel mogelijk op dezelfde wijze.

- Beginsel van de etymologie: de spelling van een woord wordt soms bepaald door de herkomst.

Voor het spellingonderwijs zijn deze drie grondregels als volgt geparafraseerd en verder aangescherpt (Huizenga 2003):

Fonologisch principe

Het hoofdprincipe van de Nederlandse spelling. Elk foneem wordt door een apart grafeem weergegeven: je schrijft het woord zoals het klinkt.

Morfologisch principe

Daarnaast kennen we de regel van de gelijkvormigheid (je schrijft een woord/voor- achtervoegsel steeds op dezelfde manier: hond vanwege honden) en de regel van overeenkomst (als woorden op dezelfde manier worden gevormd, worden ze ook op dezelfde manier geschreven (grootte vanwege lengte).

Etymologisch principe

De geschiedenis van een woord is bepalend voor de schrijfwijze. We maken in onze schrijftaal verschil tussen ij en ei omdat er vroeger uitspraakverschillen bestonden.

Syllabisch principe

Syllabes of klankdelen van een woord zijn bepalend voor de spelling ervan. Eindigt een woorddeel op een lange klank, dan schrijf je die met één klinker, zoals in poot - poten (verenkelingsregel). Eindigt een woorddeel op een korte klank, dan volgen er twee medeklinkers, zoals in pot - potten (verdubbelingsregel).

Noem een tip voor spelling

Leerdoelen expliciet maken

Aansluiten voorkennis 

Levendige en geordende uitleg

Kleine leerstapjes

Fouten direct corrigeren

Leertijd benutten

Effectieve werkvormen:

volgens principes van interactief onderwijs 

(betekenisvol, sociaal, strategisch)

samenwerkingsopdrachten (coachende leerlingen)

directe feedback van de docent

oefeningen op basis van inzicht (geen eindeloze woordrijen)

Voorkeurstrategie toepassen

Effectiviteit op basis van onderzoek: JSW p. 43

Leerdoelen expliciet maken

Aansluiten voorkennis

Levendige en geordende uitleg

Kleine leestapjes

Fouten direct corrigeren! Zodat niet het foute woordbeeld inslijpt

Leertijd benutten (werkboek opdrachten; efficient? Doelgericht)

Vragen / onduidelijkheden?

Deze tip en top heb ik voor de lessen taaldidactiek

Afronding

• Wat neem je mee m.b.t. schrijfonderwijs, spelling, Engels en zaakvakken ?

Wat heb je nog nodig om de stof eigen te maken?

Huiswerk

• Toetsvraag ingeleverd?
• Lezen van de stof

Volgende periode

• Rekendidactiek (zelfde opzet)