2D> Blok 2 (Koffie en suiker)

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo k, t
• Leerjaar 2

Thema 7 Wereldhandel

Blok 2 Koffie en suiker

Les 1

Programma...

• Wat zijn de leerdoelen.


• Het einde van de VOC.


• Het cultuurstelsel in Nederlands-Indië.
• Modern Imperialisme. 

Leerdoelen...

Aan het einde van de les kan jij als leerling;

1. De oorzaken benoemen voor het failliet gaan van de VOC.
2. Beschrijven wat het cultuurstelsel precies inhoudt. 
3. Uitleggen wat het modern imperialisme betekent. 

Het einde van de VOC

18e (1799) eeuw kwam een einde aan de VOC

Reden:

1. Corruptie van ambtenaren
2. Slecht bestuur
3. Er kwam steeds meer concurrentie (uit andere landen: Engelsen, Portugezen, Spanjaarden)

Het einde van de VOC

Nederlandse regering nam alle (Nederland

• Bezittingen (VOC-gebieden werd Nederlands- Indie) > kolonie
• en de schulden van de VOC over.

Macht verder uitbreiden: steeds meer gebieden werden toegevoegd aan de kolonie.

Het einde van de VOC

Het cultuurstelsel

De Nederlandse regering wilt geld verdienen in Nederlands-Indië.

• Voerde in 1830-1870 het cultuurstelsel in:
  

- Boeren; moesten verplicht een vijfde (1/5) deel van hun grond gebruiken om bepaalde gewassen te verbouwen.

>> Peper, koffie, suiker, thee en tabak. 

• De producten moesten verkocht worden aan een bedrijf van de Nederlandse regering: de Nederlandse Handelsmaatschappij.
• De boeren kregen een vaste prijs (laag prijs) voor hun gewassen, die werden met winst in Europa doorverkocht.

Het cultuurstelsel

Met dat geld liet de regering in Nederland:

• kanalen graven 
• bruggen bouwen
• (spoor)wegen aanleggen.

Gevolg: 

• Meer druk op de boeren
• De indische vorsten werden op die manier rijk van het cultuurstelstel

Het cultuurstelsel

Gevolgen voor de boeren:

• Zwaar werk doen
• Moesten onbetaald werk doen zoals wegen aanleggen
• Minder tijd om rijstakkers te bouwen
• De bevolking verdubbeld en er was niet genoeg rijst
• Er ontstond op het dichtbevolkte Java hongersnood.

Europa de baas

1870-1914

• Modern imperialisme;

- Landen als Engeland, frankrijk en Duitsland 

willen in snel tempo hun macht uitbreiden.

(in Afrika en Azië)

- Deze landen wilden een groot wereldrijk stichten (een imperium).

>> Dit streven heet modern imperialisme.

Europa de baas

1870-1914

Modern imperialisme;

• Economische motieven:Industriële landen zochten naar grondstoffen (zoals rubber, olie, en metalen) voor hun fabrieken
• Politieke motieven:Europese landen wilden hun macht uitbreiden en rivalen overtreffen. Kolonies werden gezien als een teken van nationale kracht
• Culturele motieven: Veel Europanen vonden dat de Europese cultuur beter was dan de culturen in andere werelddelen > ze wilden de Europese cultuur verspreiden

Werken aan de samenvatting

• BLOK 2 

- Het einde van de VOC

- Geld verdienen

- Europa is de baas

Beantwoord de drie vragen.

1. Waarom ging de VOC in 1799 failliet? (noem twee oorzaken)

2. Wat is waar over het cultuurstelsel:

- De boeren moesten verplicht een vijfde deel van hun grond gebruiken om bepaalde gewassen te verbouwen. > (is waar of niet waar)

- De boeren werden goed betaald en ook goed behandelt.  > (is waar of niet waar)

3. Leg uit wat het modern imperialisme precies inhoudt.

Beantwoord de drie vragen.

1. Waarom ging de VOC in 1799 failliet? (noem twee oorzaken)

• De VOC werd slecht bestuurd + er kwam steeds meer concurrentie.

2. Wat is waar over het cultuurstelsel:

•  De boeren moesten verplicht een vijfde deel van hun grond gebruiken om bepaalde gewassen te verbouwen. > (is waar of niet waar)
• De boeren werden goed betaald en ook goed behandelt.  > (is waar of niet waar)

3. Leg uit wat het modern imperialisme precies inhoudt.

• Landen die in snel tempo hun macht wilden uitbreiden. Deze landen wilden een groot wereldrijk stichten.
  

Afsluiten: leerdoelen controle

Aan het einde van de les kan jij als leerling;

1. De oorzaken benoemen voor het failliet gaan van de VOC.
2. Beschrijven wat het cultuurstelsel precies inhoudt. 
3. Uitleggen wat het modern imperialisme betekent. 

Thema 7 Wereldhandel

Blok 2 Koffie en suiker

Les 2

Programma...

• Wat zijn de leerdoelen.


• Vrije ondernemers.


• Einde aan de armoede.
• Eigen baas. 
• Indonesië wordt zelfstandig

Leerdoelen...

Aan het einde van de les kan jij:

1. De kritieken op het cultuurstelsel benoemen
2. 
   

Vrij ondernemers

1870: einde aan cultuurstelsel

Er kwamen veel kritieken op:

• Kritiek op hongersnood
• Boeren moesten zelf kunnen kiezen wat ze verbouwen
• Nederlandse ondernemingen wilden zelf bedrijven opstarten.
• De overheid moest zich minder bemoeien met de economie.

Vrij ondernemers

Na de afschaffing van het cultuurstelsel:

• Nu konden er Europese ondernemers komen
• Er kwamen grote plantages en er werden delfstoffen gewonnen als erts en olie.

stoffen die uit de grond worden gehaald

Shell fabriek met Indonische aardolie

Einde aan de armoede

• 1900: Veel mensen vonden het onterecht dat Nederland verdiende aan de kolonie terwijl de bevolking in armoede leefde.

• Vervolgens > Ethische politiek: bedacht om een einde te maken aan de armoede van de indische bevolking.

Etnische politiek

Ideeën om armoede te bestrijden:

Het geld moet terug geïnvesteerd in het land

Indiërs moeten meer te zeggen hebben

Onderwijs

Irrigatie

Emigratie

Het werkte niet zoals gehoopt... De armoede bleef

Eigen baas

Door de ethische politiek kon een kleine groep Indische jongeren studeren in Nederland.

• Deze jongeren richtten een politieke partij op voor een onafhankelijk Indonesië
• Soekarno, de leider, werd gevangen gezet

Eigen baas

•  Tijdens de tweede wereldoorlog werd Indonesië bezet door Japan.
• Na de oorlog wilde de Nederlanders de macht weer terug. Daar waren de Indonesiërs het niet mee eens.
• Zij wilden nu echt hun onafhankelijkheid!