Het gouden ei - les 5: h 1 en 2 + herhaling theorie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

Nederlands 

P3 - 2019/2020 - G3 - Les 5

                                     

Vorige les ...

... heb je hoofdstuk 2 van Het gouden ei gelezen. 

Hierbij heb je de begrippen die je tot nu toe hebt geleerd in je achterhoofd gehouden. 

Aan het eind van deze les ...

... heb je de begrippen die je tot nu toe hebt geleerd toegepast op hoofdstuk 1 en 2 van Het gouden ei.

Eerst ...

... volgt op slide 5 t/m 21 nog een keer de uitleg over alle begrippen die je tot nu toe hebt geleerd. 

Deze kun je gebruiken bij het beantwoorden van de vragen. 

(Zo hoef je niet terug naar de vorige lessen om de theorie erbij te pakken.)

Wil je meteen naar de opdrachten? 

Ga dan naar slide 22!

Verhaalbegin - blok 4, blz. 208

Inleidend begin De schrijver geeft eerst een beeld van de personages en hun situatie. 

Midden in de gebeurtenissen De schrijver valt met de deur in huis (geen inleiding). Later krijg je aanwijzingen over de personages en hun situatie. 

Proloog Een apart hoofdstuk vooraf aan het 1e hoofdstuk. Er wordt al iets verteld over de afloop. Aan het einde begrijp je pas wat hier wordt verteld. Dit wekt extra spanning op. 

Setting: Tijd – blok 4, blz. 158/159

Chronologische vertelvolgorde De gebeurtenissen in een verhaal worden verteld in de volgorde waarin ze hebben plaatsgevonden.

Hierbij kunnen verwijzingen voorkomen naar dingen die eerder of later in het verhaal gebeuren. De vertelvolgorde wordt daarmee niet onderbroken.

Niet-chronologische vertelvolgorde De gebeurtenissen in een verhaal worden niet verteld in de volgorde waarin ze hebben plaatsgevonden.

Setting: Tijd - blok 4 – blz. 205

Vertelde tijd De tijd die voorbijgaat in een verhaal.

Verteltijd De tijd uitgedrukt in woorden of pagina’s, die gebruikt wordt om het verhaal te vertellen.

Verteltempo Het tempo waarin wordt verteld. 

Setting: Tijd- blok 4 – blz. 204

Versnelling De vertelde tijd is lang en de verteltijd is kort. Een langere periode wordt verteld in weinig woorden. 

Vertraging De vertelde tijd is kort en de verteltijd lang. Een korte periode wordt verteld in veel woorden. 

Tijdsprong De schrijver slaat periodes over.  

Setting: Ruimte – blok 4, blz. 158/159

Setting De setting herken je aan de tijd en ruimte waarin het zich afspeelt.

Ruimte 

• Alles wat te maken heeft met plaatsen. Een land, stad, dorp, een huis, een kamer, een straat, een gebouw, een planeet. 
• De ruimte kan bestaan, maar ook niet bestaan, herkenbaar zijn of niet  herkenbaar.
• De ruimte kan een bepaalde sfeer oproepen, bijvoorbeeld spanning.
• Ook kan de ruimte het verhaal verduidelijken.

Personages – blok 3, blz. 111/112

Hoofdpersoon Dit is de belangrijkste persoon (soms meer dan 1). Van een hoofdpersoon kom je het meeste te weten (gevoelens en gedachten), het grootste deel van het verhaal ‘beleef’ je door zijn/haar ogen. Hij/zij heeft vaak een belangrijk probleem of een opdracht. 

Bijpersonen Deze personen zijn minder belangrijk en je komt over hen minder te weten. Je leert hen minder goed kennen.

Personages – blok 3, blz. 111/112

Relaties tussen personages (kunnen veranderen in het verhaal)

Helpers Bijfiguren die de hoofdpersoon helpen om zijn doel te bereiken.

Tegenstanders Bijfiguren die de hoofdpersoon tegenwerken.

Beschrijving van een personage

• Uiterlijk en karaktereigenschappen
• Kenmerken: geslacht, leeftijd, achtergrond

Personages - blok 3, blz. 111/112

Ontwikkeling  In een verhaal maken personages een ontwikkeling door. Ze worden ouder, volwassen. Ze veranderen van karakter, van gedrag. Ze komen tot inzichten, verwerken wat ze hebben meegemaakt.

Mening over personages Heb je sympathie of juist geen sympathie voor het personage? Kun jij je wel of niet vinden in hun gedrag, keuzes, daden, opvattingen?

Personages - blok 3, blz. 111/112

Personages leren kennen

Je kunt personages op verschillene manieren leren kennen.

Direct De informatie over de personages wordt letterlijk in de tekst verwerkt.

Indirect Je moet de informatie zelf afleiden uit wat personages doen, zeggen, denken of uit wat anderen over hem zeggen of denken.

Personages - blok 3, blz. 111/112

Ontwikkeling In een verhaal maken personages een ontwikkeling door. Ze worden ouder, volwassen. Ze veranderen van karakter, van gedrag. Ze komen tot inzichten, verwerken wat ze hebben meegemaakt.

Mening over personages Heb je sympathie of juist geen sympathie voor het personage? Kun jij je wel of niet vinden in hun gedrag, keuzes, daden, opvattingen?

Enkele karaktereigenschappen

Titelverklaring (staat niet in Op Niveau)

De titel verklaren Uitleggen hoe de titel bij het boek past.

Letterlijk/figuurlijk Een titel kun je letterlijke en/of figuurlijk uitleggen. 

Thema, persoon, plaats, gebeurtenis De titel heeft vaak iets met het thema (onderwerp) te maken. De titel kan ook naar een persoon, plaats of gebeurtenis wijzen.

Vertelperspectief – blok 4, blz. 207

Auctoriaal vertelperspectief Dit is een alwetende verteller, die zelf geen rol speelt in het verhaal, maar hij weet alles van alle personages en gebeurtenissen. 

Wisselend perspectief Als een schrijver kiest voor het ik-perspectief of het hij- of zij-perspectief, dan kunnen verschillende personages elkaar afwisselen als hoofdpersoon.

Er kan dan ook sprake zijn van meerdere verhaallijnen. 

In elke verhaallijn draait het om andere personages en gebeurtenissen.

Vertelperspectief – blok 4, blz. 207

Vertelperspectief

Het standpunt van waaruit een verhaal wordt verteld.

Ik-vertelperspectief

De gebeurtenissen worden verteld door een personage in de ik-vorm.

Personaal vertelperspectief / Hij-/zij-perspectief

De gebeurtenissen worden in de hij- of zij-vorm verteld.

Spanning – blok 4, blz. 157/158

Spanning Alles wat je benieuwd maakt naar het vervolg of de afloop van het verhaal.

Technieken waarmee spanning wordt gecreëerd 

• Hoofdpersoon bevindt zich in gevaarlijke situatie/omgeving.
• Verhaal krijgt onverwachte wending.
• Cliffhanger Onderbreking van het verhaal op een beslissend moment.

Spanning – blok 4, blz. 157/158

Technieken waarmee spanning wordt gecreëerd

• Open plekken Er worden vragen bij je opgeroepen. Je moet verder lezen   om te ontdekken   hoe de open plekken worden ingevuld.
• Vermoedens De schrijver wekt vermoedens bij de lezer. Je moet verder   lezen om erachter te   komen of je vermoedens juist zijn. 
• Uitstel De ontknoping laat op zich wachten. 
• Informatievoorsprong De lezer weet iets wat de hoofdpersoon nog niet weet.

Vertelvolgorde – blok 4, blz. 204 

Chronologische vertelvolgorde met terugverwijzing

Verwijzingen naar iets wat eerder in het verhaal gebeurde.

Terugverwijzing = kort: enkele woorden of zinnen. Meestal gebeurt dit in de gedachten van een personage.

Chronologische vertelvolgorde met vooruitwijzing

Een mededeling over iets wat later zal gebeuren of een gedachte van angst of hoop over de toekomst. Vooruitverwijzingen verhogen de spanning.

De vertelvolgorde wordt met terug- en vooruitverwijzingen niet onderbroken. Een flashback doet dit wel (bij een flashback is er sprake van een uitgebreide beschrijving).

Aan de slag!

Je hebt hoofdstuk 1 en 2 gelezen.

Maak nu de opdrachten op de volgende slides.

Gebruik hierbij steeds de theorie op slide 5 t/m 21. 

Door middel van de opdrachten bereid jij je voor op de toets. Het is dus verstandig om deze steeds te maken.

1. Ben je in hoofdstuk 2 nog meer te weten gekomen over de manier waarop de titel past bij het verhaal.
Leg uit!

2. Waar (ruimte) speelt het verhaal zich in hoofdstuk 2 af?

Geef per ruimte aan waarom deze wel/niet belangrijk is. voor het verhaal.

3. Wat kun je nog meer vertellen over de hoofdpersoon/hoofdpersonen nu je hoofdstuk 2 hebt gelezen?

4. Zijn er personen bij gekomen in hoofdstuk 2? Wie en wat kun je over zijn/haar/hun rol vertellen?

5. Van welk vertelperspectief is er sprake in Het gouden ei? Licht je antwoord toe.

6. Op welke manieren wordt er spanning opgebouwd in het verhaal?

7. Wat kun je vertellen over de vertelvolgorde in het verhaal?

Einde van de les!

Hoofdstuk 1 en 2 zijn uitgeplozen! 

Op naar hoofdstsuk 3 in de volgende les.