Samenstellingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 4

Wat gaan we doen vandaag?

     Lesdoel 

     Instructie samenstellingen

     Terugkoppelen lesdoel

     Zelfstandig werken

     Einde les 

Lesdoel

Aan het einde van de les weet je wat een samenstelling is en weet je hoe je deze schrijft.

Waarom? Er zijn twee hoofdregels en zeven uitzonderingen, het is handig om de regel te kennen bij het maken van opdrachten.

Leg uit wat een samenstelling is en noem een voorbeeld.

Wat valt je op aan de spelling van de samenstellingen die je bij de vorige vraag hebt gezien?

Hoofdregel: met of zonder -s?

Hoofdregel

In samenstellingen wordt een -s geschreven, wanneer deze ook wordt uitgesproken.

stationsplein

moederskindje

scheepswrak

Hoofdregel: met -en? 

Hoofdregel

De tussen -en wordt geschreven wanneer het eerste woord van de samenstelling een zelfstandig naamwoord is dat alleen een meervoud heeft op -en.

Het is dus: kippenei, want het meervoud van kip is kippen.

Zeven uitzonderingen

Sommige woorden houden een -e als tussenletter. We kennen zeven uitzonderingen waarbij dit het geval is.

1. Meervoud op -s

Het eerste deel heeft alleen een meervoud op –s.

horloge – horloges

horlogemaker

2. Meervoud op –s en -en

Het eerste deel heeft twee meervouden,
op –s en op –en 

groente – groenten + groentes

groentesoep

3. Unieke persoon of zaak

Woorden die verwijzen naar iets of iemand waar er maar 1 van is:

zonnestraal

maneschijn

Koninginnedag

4. Versterking 

In bijvoeglijke naamwoorden waarvan het eerste deel alleen maar wordt gebruikt als versterking van het bijvoeglijke tweede deel: 

Hoe trots? apetrots

boordevol

reuzeleuk

beregoed

5. Geen meervoud

Het eerste deel van het woord is een zelfstandig naamwoord zonder meervoud:

rijstepap

roggebrood

6. Bijvoeglijk naamwoord

Het eerste deel van het woord is een bijvoeglijk naamwoord:

hogeschool

blindedarm

7. Werkwoord

Het eerste deel is geen zelfstandig naamwoord,
maar een werkwoord. 

brekebeen

spinnewiel

Je schrijft geen tussen-n als het eerste deel van de samenstelling geen zelfstandig naamwoord is.

Je schrijft geen tussen-n als het eerste deel van de samenstelling geen meervoud heeft.

Je schrijft geen tussen-n als het eerste deel van de samenstelling de betekenis van het tweede deel versterkt.

Je schrijft geen tussen-n als het woord niet (meer) herkenbaar is als een samenstelling.

beresterk

platteland

rijstepap

tarwebrood

stekeblind

karnemelk

bruidegom

melkglas

Wat ga je doen?

Maak opdr. 11 en 12 

Zelfstandig

Stilte 

Vragen? Steek je vinger op

Klaar? Via de online methode bijspijkeren 

               Stencil maken

               Oefenen via:                    https://www.cambiumned.nl/spelling/meervoudsuitgangen/