Werken met het TPACK-model in LessonUp
Jan-Wolter Smit
Head of Education
Ontdek in dit artikel hoe je kunt werken met het TPACK model met LessonUp
Wat is TPACK?
Het is vermoedelijk het bekendste, en waarschijnlijk ook het meest overzichtelijke, model om digitalisering binnen een school in kaart te brengen en uit te breiden: TPACK. Dit model, waarvan de afkorting staat voor Technological Pedagogical Content Knowledge, werd in 2005 door de Amerikaanse onderwijskundigen Koehler en Mishra ontwikkeld. Zij probeerden hiermee een antwoord te geven op vraag: 'What happens when teachers design educational technology?’. Technology klinkt hierin wellicht meer als de 'hardware'-kant van ICT, maar het gaat vooral om het gebruik van digitale middelen in het algemeen: de hardware, software en leermiddelen. Logisch ook, want met alleen een iPad of Chromebook gaat digitalisering geen voet aan de grond krijgen in het onderwijs.
Het TPACK-model bestaat uit drie hoofdonderdelen:
- vakinhoudelijke kennis (Content Knowledge, CK).
- didactische kennis (Pedagogical Knowledge, PK)
- technologische kennis (Technological Knowledge, TK)
Ontdek LessonUp
Met de LessonUp tool kun je kennis en vaardigheden op een aantrekkelijke manier presenteren. Gratis uitproberen?
De eerste twee onderdelen, PCK, waren al ver voor de komst van technologie de belangrijkste peilers voor goed onderwijs: de balans tussen vakinhoudelijke- en didactische kennis. Het is ook altijd het mysterie van een goede les geweest: je weet dat er een sweet spot is, maar hoe je deze bereikt, is niet altijd even makkelijk aan te geven of te voorspellen. Los daarvan is het altijd goed om je ervan bewust te zijn dat een goede les altijd een samenspel van onderdelen is.
Dit geldt zeker voor het T-onderdeel in het model. Met de komst van technologie in het onderwijs, is het gebruik ervan enorm toegenomen. Dat is positief aangezien technologie een belangrijk hulpmiddel kan zijn in het onderwijs. Met de nadruk op 'kan', want te vaak wordt het gezien als doel in plaats van middel. In het TPACK-model slaat dit component dan ook snel door, waardoor ook de balans in PCK zoek raakt: het gebruiken van technologie omwille van de technologie. De visuele weergave van het TPACK-model brengt dit feilloos in kaart.
Van weerstand naar acceptatie
Nu is het weergeven van een model niet zo ingewikkeld. Het ziet er indrukwekkend uit bij presentaties, maar een dergelijk - vooral theoretisch - model in de praktijk doorvoeren blijkt toch veel lastiger. Het risico van het tonen van een dergelijk model is, net zoals bij andere onderwijsontwikkelingen, de vrees dat het van nu af aan altijd zo moet en bij alle onderdelen van de les. Dit maakt dat weerstand binnen school kan groeien. Om die angel er maar gelijk uit te halen: begin klein en waar het kan. Rome is ook niet in een dag gebouwd en ook jouw eigen leraarschap heeft tijd nodig gehad om te ontwikkelen tot wat het nu is.
Gelukkig is er wel een zeer belangrijke ontwikkeling zichtbaar. Toen het TPACK-model in 2005 werd ontwikkeld, hoorde je veel meer negatieve klanken over het gebruik van technologie op school dan tegenwoordig. Dit heeft een aantal oorzaken.
- Devices, zoals telefoons, tablets en laptops, maken de bereikbaarheid van ander lesmateriaal, en daarmee de afwisseling, veel eenvoudiger. Je hoeft niet meer met een hele klas af te reizen naar een computerlokaal.
- Het gebruik van digitale en interactieve middelen bewezen de betrokkenheid van leerlingen. Niet alleen om ze ‘bezig te houden’ of een les ‘leuker’ te maken, maar ook omdat het de leerlingen daadwerkelijk helpt. Uit een recent onderzoek (2013) van James Pennebaker blijkt dat het gebruik maken van interactie (in het onderzoek: quizzen) er niet alleen voor zorgt dat leerlingen betrokken blijven bij een klassikale (frontale) les, maar dat het ook daadwerkelijk een positief effect op de prestaties van de leerlingen bij toetsen heeft. De redenen hiervoor hebben te maken met de directe feedback tijdens dergelijke interactie, maar ook het actief terughalen uit het geheugen van het geleerde, waardoor dit laatste wordt verankerd. Daarnaast kent het positieve effecten voor leerlingen die in de thuisomgeving geen goede gelegenheid hebben om de leerstof te herhalen en te verankeren.
- Met de komst van kwaliteit in materiaal en platforms is digitalisering niet meer alleen weggelegd voor een aantal vakken. Waar in het begin van de digitalisering vooral vakken als geschiedenis, maatschappijleer en Nederlands sterk waren vertegenwoordigd, zijn nu alle vakken goed voorzien, met materiaal en platforms die specifiek een vak ondersteunen. Het is niet meer one size fits all.
TPACK in LessonUp
Op welke manier gebruik je het TPACK-model bij het ontwikkelen en inzetten van lesmateriaal in LessonUp? Zoals we al eerder aangaven, moet het T-onderdeel niet de overhand krijgen bij zowel het ontwikkelen als gebruiken van je digitale lesmateriaal. Het moet jou en jouw materiaal verrijken, niet verstoren. Jouw doelgroep zit in de klas en jij moet niet bezig te hoeven zijn met 6 openstaande tabbladen en verschillende toegangscodes. In LessonUp heb je al jouw materiaal binnen één omgeving en tabblad staan. De technologie hoeft in deze geen obstakel of onderbreking meer te zijn tijdens het les. Jij bent de docent, LessonUp ontzorgt jou met het platform.
Als docent heb je vermoedelijk ook je eigen vakinhoudelijke en/of didactische stokpaardjes. Waarschijnlijk maak je hier in je lessen al dankbaar, en vaak, gebruik van. Het zou zonde zijn deze bij de (verdere) digitalisering van je lessen in LessonUp links te laten liggen. Het volgende praktijkvoorbeeld laat dit zien.
Voorbeeld
Geschiedenisdocent Bart zet tijdens het tonen van een videofragment over de loopgraven in de Eerste Wereldoorlog het beeld altijd stil bij een doorsnede van een loopgraaf. Uit ervaring weet hij dat dit onderdeel in de klas 'werkt'. Vol enthousiasme vertelt hij over het leven in de loopgraven en de onderdelen waaruit een loopgraaf bestaat. Na zijn bevlogen verhaal start hij de video weer.
In dit voorbeeld zit het wel goed met PCK. Zowel qua vakinhoudelijk als didactisch weet Bart precies op welke manier hij zijn leerlingen kan betrekken bij de les. Hoe kan dit er in LessonUp uitzien?
Video, kijkplaat of exit-ticket
Allereerst kan de video in een LessonUp-les worden geplaatst. Hierdoor neem je al een deel van de fysieke - en onderbrekende - handelingen weg: de video bevindt zich in dezelfde omgeving als de rest van de les en kan automatisch worden gestart en gestopt. Ten tweede kan een interactieve kijkplaat, waarbij gebruik wordt gemaakt van hotspots met extra informatie, worden toegevoegd. Hiermee kan de docent klassikaal, maar ook de leerlingen zelfstandig, een interactieve tijdreis maken door een loopgraaf. Daarnaast kan deze les worden voorzien van een aantal interactieve lesonderdelen, zoals een quizvraag, om de inhoud te bevragen. Tot slot kan de les worden afgesloten met een exit ticket, waarmee de leerlingen reflecteren op de les en hun eigen leerproces.
Voorbeeld wiskunde les
Net als elke andere wiskundedocent behandelt Karin kwadraten en wortels. Hoewel dit in de methode uitgebreid wordt uitgelegd, maakt Karin gebruik van een LessonUp-les waarin zij zowel de theorie als verwerking een plek heeft gegeven. Hiermee kan zijn het onderwerp op een interactieve manier behandelen in de klas, zodat de leerstof visueler wordt aangeboden en beter bij haar leerlingen beklijft. Ze heeft haar les voorzien van een slide met leerdoelen en kunnen de leerlingen aan het eind van de les reflecteren op hun leerproces via een exit ticket. Hierdoor krijgt de les een cyclisch karakter. Nadat de les klassikaal is gegeven, deelt zij deze met haar leerlingen, zodat zij de les thuis nogmaals kunnen doornemen én maken. Dit ter ondersteuning van en als naslagwerk naast het bestaande lesmateriaal.
Tot slot
Het TPACK-model is een theoretisch model. Dit maakt het ook een goed instrument om van te leren. Hoewel dit tijd en inspanning van de docent vraagt, kan het verstandig zijn om na een aantal, succesvolle of minder succesvolle, lessen het model te raadplegen en te kijken waar in de verschillende (sub)onderdelen deze lessen vielen. Op deze manier ontdek je steeds beter het optimale punt in het TPACK-model.
Nieuw met LessonUp of wil je meer uit LessonUp halen? Volg dan één van onze gratis webinars.
