H3 & H4 herhaling

H3 & H4 herhaling

CAO

• Collectieve Arbeidsovereenkomst
• Een overeenkomst tussen werkgeversorganisaties en werknemersorganisaties over arbeidsvoorwaarden. 
• Alle bedrijven die onder een CAO vallen, moeten zich houden aan de regels van de CAO
• Werkgevers zijn vertegenwoordigd door werkgeversorganisaties
• Werknemers zijn vertegenwoordigd door vakbonden

CAO of contract?

Waar staat dit in:

1. hoeveel dagen vrij je mag nemen als je gaat verhuizen CAO

2. wat je rechten zijn als je wordt gevraagd om over te werken CAO

3. wat jouw werktijden zijn CONTRACT

4.  hoeveel vakantiedagen je hebt CAO

5. hoeveel jij verdient CONTRACT 

6. wat je moet doen als je tussentijds wil opzeggen CONTRACT/CAO

Soms staan er afspraken in zowel het contract als de cao 

Hoe kan je invloed hebben op de CAO?

Vakbond

• Een vakbond komt op voor jouw belangen op het gebied van werk en inkomen

• Je betaalt hiervoor een maandelijkse/jaarlijkse premie

• De organisatiegraad geeft aan hoeveel % er lid is van een vakbond

CAO onderhandelingen

• Vaak gaat dit over loon
• Een te hoge loonstijging kan nadelig zijn voor de economie

• Te hoge lonen --> hogere loonkosten voor bedrijven --> prijzen omhoog --> vraag naar producten neemt af --> productie neemt af --> werkloosheid stijgt

Meeliftersgedrag

Mensen die geen lid zijn profiteren wel van de mensen die wel lid zijn

Dit gedrag, het gratis profiteren van de inspanning van anderen noemen we meeliftersgedrag/free-ridersgedrag

Primaire Arbeidsvoorwaarden

• Salaris
• vakantiegeld
• woon-werk vergoeding
• soort contract
• vakantiedagen
• proeftijd
• opzegtermijn
• arbeidstijden

primaire                                                                                      secundaire

arbeidsvoorwaarden                                             arbeidsvoorwaarden                                

• Beloningen  in geld 
  - salaris
  - vakantietoeslag
  - onregelmatigheidstoeslag 

• Andere beloningsvormen
  - vakantiedagen
  - leaseauto
  - werkkleding 

Indexcijfer

Een indexcijfer laat een procentuele verandering zien ten opzichte van een afgesproken periode.

Die periode noem je het basisjaar. De gegevens in het basisjaar hebben het indexcijfer 100.

Indexcijfer berekenen

Indexcijfer = nieuw getal ÷ getal in het basisjaar x 100

Voorbeeld

• In het basisjaar is de prijs van een spijkerbroek € 30. Vijf jaar later is de prijs € 34.
  
• Het nieuwe indexcijfer is € 34 ÷ € 30 x 100 = 113,3.
  

Indexcijfer berekenen

In het basisjaar is de prijs van een paar schoenen € 95.

Een jaar later is de prijs € 98.

Met hoeveel procent is de prijs van de schoenen gestegen ten opzichte van het basisjaar?

Als de prijzen stijgen...

Willen mensen ook meer loon!

Koopkracht

• Als je inkomen hetzelfde blijft en de prijzen stijgen, dan daalt je koopkracht.
• Als je inkomen stijgt en de prijzen hetzelfde blijven, dan stijgt je koopkracht.
• Wanneer je koopkracht stijgt, kun je meer behoeften vervullen. Je welvaart stijgt dan.

Reëel inkomen

• Als je rekening houdt met de gevolgen van inflatie voor je inkomen, spreek je van een reëel inkomen.
• De reële verandering in procenten van je inkomen bereken je als volgt.

Verandering reëel inkomen

Verandering reëel inkomen = 

verandering nominaal inkomen - inflatie

Voorbeeld
Je zakgeld gaat van €40 naar €45
De prijs van tijdschriften gaat van €2,50 naar €3
Bereken RIC (reële inkomen)

Loonruimte

Wanneer loonstijging gelijk is aan de stijging van de arbeidsproductiviteit en de inflatie samen, dan verandert het loonaandeel in de productie niet.

Loonruimte: Het totale percentage waarmee de lonen kunnen stijgen, terwijl het loonaandeel gelijk blijft.

Loonmatiging: wanneer de feitelijke loonstijging kleiner is dan de loonruimte
Het loonaandeel daalt.

Verhogen arbeidsproductiviteit

• Gebruik maken van machines, computers etc
• Scholing
• Specialisatie 

Hoger loon door hogere arbeidsproductiviteit?

• Een werknemer produceert per uur meer, dus levert ook meer geld op
• Wanneer werknemers op grond van de gestegen arbeidsproductiviteit bovenop de prijscompensatie nog een algemene loonstijging krijgen, noemen we dat een initiële loonstijging. 

Incidentele loonstijging

Een loonstijging die niet voor iedereen geldt en het gevolg is van:

• Promotie
• Overwerken
• Stijging van aantal dienstjaren

(Internationale) concurrentiepositie

Als de lonen stijgen, worden producten duurder

Gevolg:

• Dit is slecht voor de concurrentiepositie van een bedrijf
• Er zullen minder verkopen plaats vinden
• Winst daalt
• Minder ruimte voor investeringen

 

Arbeidsmarktflexibiliteit

Snelheid waarmee vraag en aanbod zich aan elkaar aanpassen. 

In theorie arbeid homogeen. 

• Geen onderscheid.

Maar in werkelijkheid is arbeid niet zo flexibel. 

Belang arbeidsmarktflexibiliteit

Voorwaarde voor economische groei --> vraag en aanbod Kunnen sneller op elkaar reageren en daardoor minder inefficiënties

• Minder werkloosheidsuitkeringen
• Snellere opvulling van vacatures
• Inspelen op veranderingen

Voordelen ontslagbescherming

• Niet altijd een lagere werkloosheid (bijv. VS)
• Hogere productiviteitsgroei (investeren in arbeid)
• Meer innovatie (arbeidsbesparende technieken).
• Grotere toewijding en betrokkenheid van personeel. 

Baancreatie en baanvernietiging

Baancreatie

Hoogconjunctuur

Dienstverlening

Baanvernietiging

Laagconjunctuur

Arbeidsintensieve bedrijfstakken --> arbeid wordt vervangen door machines. 

Sterke groei arbeidsproductiviteit. 

werkloosheidspercentage

Werkloosheidspercentage:

    officiële werkloze beroepsbevolking

________________________________________  x 100%

             officiële beroepsbevolking

oftewel deze formule

Conjuncturele werkloosheid

Werkgelegenheid

                                                         productie

  Werkgelegenheid:   _______________________      

                                              arbeidsproductiviteit

Stel dat Apple voor 10 miljard euro produceert. De gemiddelde werknemer produceert 80.000 euro per jaar. Wat is dan de werkgelegenheid?

Frictie werkloosheid 

Als je net van school komt of net gestopt bent bij je oude baan, kan het een tijdje duren voordat je een geschikte nieuwe baan hebt gevonden. De tussenperiode noemen we Frictie werkloosheid. 

Frictie werkloosheid

Structurele werkloosheid

Structurele werkloosheid is het gevolg van veranderingen in de aanbodkant van de economie,

bijvoorbeeld:

• bedrijven maken verouderde producten niet langer
• robots nemen mensenwerk over
  
• bedrijven gaan in lagelonenlanden produceren
  
• mensen hebben niet de juiste opleiding voor de vacatures
  

Structurele werkloosheid is meestal blijvend.