6.1 en 6.2 - Bescherming & Afweer + herhaling thema 5

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Planning

Vandaag:

- Korte herhaling Thema 5 BS 1 t/m 5

- Oefenen met examenvragen

- Thema 6 Bs 1 en 2

- Toets T4 bespreken

Volgende lessen: 

- Thema 6 BS 3 en 4 & herhalen

- Binas spel

homeostase =Het vermogen om het inwendig milieu (lichaamsvloeistoffen) voor de cellen zo constant mogelijk te houden

Waar ging het ook alweer over? 

Thema 5

Neem deel aan de LessonUp via je laptop!

'Homeostase' = Het vermogen om het
inwendig milieu (lichaamsvloeistoffen)
voor de cellen zo constant mogelijk te houden

Welke dingen houden we constant?

Thema 5 Gaswisseling & Uitscheiding

Basisstof 1 Gaswisseling

Basisstof 2 Longventilatie

Basisstof 3 De lever

Basisstof 4 De nieren

Basisstof 5 De huid

Zit het al in jullie lange termijn geheugen? (= geleerd)

Wat zijn de 3 stappen
in vorming van urine?

5.4 Nieren

• Diameter afvoerende arteriolen klein, zorgt voor hoge bloeddruk glomerulus
  
• Veroorzaakt ultrafiltratie naar nierkapsel

Stap 0:  Je bent flink aan het sporten geweest, je hebt gezweet

Stap 2

Stap 1

Stap 3

Stap 4

Stap 5

Stap 6

Stap 7

Sensoren in de hypothalamus registeren een te hoge osmotische waarde (te weinig water in bloed).

Via de hypofyse komt ADH in het bloed.

ADH bereikt de nieren en nieren gaan meer water terugresorberen

De osmotische waarde van het bloed daalt.

Sensoren in de hypothalamus registeren de lagere (gewenste) osmotische waarde.

De hypothalamus wordt geremd in de afgifte van ADH.

De hypothalamus wordt hierdoor gestimuleerd om ADH te maken en via hypofyse uit te scheiden

Zweten vs. kippenvel

Thermoregulatie in de huid:
oorzaak en gevolg.

Sleep de gebeurtenis naar het bijbehorende effect. 

Er komt minder bloed onder het oppervlak van de huid. Daardoor vindt er minder warmteverlies plaats.

Haartjes gaan recht overeind staan. Hierdoor wordt de stroom van (koude lucht bemoeilijkt. Het lichaam koelt minder af

Verdamping van vloeistof op de huid onttrekt warmte aan het lichaam. Dit geeft een koelend effect.

De huid wordt rood en straalt veel warmte af

zweetafgifte

vernauwen van slagadertjes in lederhuid

verwijden van slagadertjes in lederhuid

samentrekken van haarspiertjes

1. a. Welke verschillen zijn er tussen de bloedvaten in de twee afbeeldingen?
   
2. b. De warmte-uitwisseling tussen het bloed in de slagader en het bloed in de naastgelegen ader is het grootst in welke afbeelding?
   
3. c. (2p) In welke afbeelding is de omgevingstemperatuur het laagst?
   

               Leg je antwoord uit.

5.5 De Huid - opdr 36
In de ledematen van bepaalde zoogdieren kan het bloed in de richting van het hart worden vervoerd door aders die aan de oppervlakte liggen, en door aders die dicht langs de slagaders lopen (zie afbeelding 1 en 2).

a. In afbeelding 1 zijn de aders die aan de oppervlakte liggen, vernauwd. De ader die dicht langs de slagader loopt is verwijd. In afbeelding 2 is dit juist andersom.

b. afb 1

c. In afbeelding 1. In een koude omgeving wordt de warmteafgifte van het lichaam beperkt. Doordat er weinig bloed vlak onder het lichaamsoppervlak stroomt, wordt er weinig warmte aan de omgeving afgegeven.

Ik beheers de stof van H5 Gaswisseling en Uitscheiding

😒🙁😐🙂😃

T6 AFWEER

T6 AFWEER

Beginnen met stukje nostalgie uit 1986

00:48

Waarom verkleuren de rode bloedcellen nu ineens?

Ze binden zuurstof

01:00

Wat zijn de kleine 'mannetjes' met veel armpjes? Wat is hun functie?
(bonusvraag: waar vindt je dit terug in de Binas?)

Bloedplaatjes

Binas 84?

01:11

Wat zijn de politieagenten die deze vreemde gasten aanvallen?

Witte bloedcellen

01:26

Deze laatste afweerreactie tegen bacterien (ze infecteren een wond) vindt plaats met kleine witte 'robotjes'. Wat zouden die voorstellen?

Antistoffen

BS. 1 Bescherming 

We worden ziek door pathogenen = ziekteverwekkers 

Als deze binnendringen in je lichaam/cellen noemen we dit infectie

• Wat voor soort 'cellen' kunnen pathogenen zijn?
• welke rol zou koorts spelen bij een infectie? 
• waarom krijg je soms antibiotica voorgeschreven? (wanneer heeft dit geen zin?)
  

Ziekteverwekkers

Het uitwendige milieu is het deel van het lichaam dat in contact staat met de buitenwereld: neus, mond, longen, maagdarmkanaal.

Het inwendige milieu kan alleen bereikt worden door het passeren van het celmembraan. 

Eerste verdedigingslinie

Extern, aspecifiek (=niet-specifiek):

• Mechanische afweer :
  huid, slijmvliezen
  
  

       

• Chemische afweer:
  zoutzuur in maagsap, pH huid

*(huid heeft ook rol bij thermoregulatie, bescherming tegen uitdroging en UV-licht)

Afweer bij planten

mechanische afweer:

- stekels en doornen

chemische afweer:

- (bittere) smaak

- zure stoffen

- signaal stoffen (vb. rups en sluipwesp)

Bescherming

Scan 6.1 door 

Maak opdrachten 1 t/m 3. 

6.2 Afweer

Tweede verdedigingslinie:

Afweer door het immuunsysteem (witte bloedcellen) 

• Aangeboren = (niet specifiek, tegen alle lichaamsvreemde stoffen)
  macrofaag/fagocyt* 
  
  
  
  
• Aangeleerd / verworven = (wel specifiek, je moet eerst ziek zijn geweest en geheugencellen aanmaken)

  B- en T-cellen 

Aantekening 

Cellulaire afweer

Humorale afweer

B-cellen maken antistoffen die binden aan ziekte-verwekkers

T-cellen prikken geïnfecteerde lichaamscellen kapot

6.2 Afweer

De specifieke afweer is onder te verdelen in cellulaire afweer en humorale afweer. 

Het humorale (extracellulaire) afweersysteem richt zich op ziekteverwekkers in het lichaamsvocht (bloed etc.)

Het (intra)cellulaire afweersysteem richt zich op zieke, geïnfecteerde cellen.

6.2 Afweer

Lees blz. 114-120

Maak (1, 2, 3) + 5 t/m 11  + Context 13 - wereldziektes

Klaar? Maak examen- trainer van Thema 5. 

Herhaling typen afweer

Niet specifieke afweer (barriëres en fagocyten)

Specifieke afweer (door T cellen en B cellen)