Materie vervolg

• Natuurkunde
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

Bijspijkeruur

# herhalen leerdoelen

#Herkansing 25 november

6e en 7e uur!

stoffen scheiden

Als je stoffen wilt scheiden, dan kan dat alleen als dit een mengsel is. Een zuivere stof bestaat maar uit een soort moleculen

Drie manieren om een mengsel te scheiden

1. extraheren

2.filtreren

3.indampen

mengsel

Een mengsel bestaan uit meerdere soorten moleculen.  De meeste stoffen die wij gebruiken zijn mengsels

filtreren

bij filtreren kun je een vaste stof scheiden van een vloeistof. bijvoorbeeld zand en water. Als je het water met zand door een filter laat lopen, blijft het zand achter in het filter (residu) en loopt het water door de filter heen ( filtraat)

indampen

indampen is een manier op opgesloste stof te scheiden van het oplosmiddel. een vorbeeld is zout halen uit zeewater.

door het zeewater te verwarmen, verdampt het water en blijft het zout over.

extraheren

bij extraheren kun je oplosbare stoffen scheiden van niet-oplosbare stoffen.

een voorbeeld zijn de smaak, geur en kleurstoffen van koffie deze worden bij het koffie zetten opgenomen door het water.

grondstoffen

Grondstoffen zijn stoffen die uit de natuur gehaald kunnen worden. Deze stoffen zijn dus nog onbewerkt! Te denken valt aan hout, aardolie, steenkool of bauxiet.

Recycling vs Hergebruik

Recyclen:

Afval gebruiken als grondstof voor nieuwe producten

Hergebruik:

Producten opnieuw gebruiken, of een nieuwe functie geven.

Klein chemisch afval (KCA)

KCA is huishoudelijk afval waar chemische stoffen in zitten die schadelijk zijn voor de gezondheid en voor het milieu. 

Het moet apart worden ingeleverd bij de chemokar.

GFT

groente, fruit en tuinafval

KCA

klein chemische afval

Productieproces

Met behulp van een blokschema 

kun je het maken van nieuwe 

stoffen goed zichtbaar maken.

Metalen kan je onderverdelen in:

1. Edele metalen 
   
2. Onedele metalen
   

Edele metalen en onedele metalen

Onedele metalen reageren met zuurstof en vochtige lucht = corrosie

Edelmatelen blijven mooi!

Onedele metalen

Reageren makkelijk met zuurstof en vocht

Dit noem je vrijwel altijd CORROSIE

Behalve bij ijzer: Roest

metalen beschermen tegen corrosie

IJzer wordt corrosiebestedig gemaakt door bijvoorbeeld het verven, galvaniseren of verzinken van ijzer.

Scheikunde of natuurkunde

Chemische reactie -> de stof veranderd en het is niet omkeerbaar.

Natuurkundig proces ->  de stof veranderd niet en het is meestal omkeerbaar.

Je kan uitleggen wat de invloed is op het milieu van bepaalde keuzes in het productieproces en afvalverwerking

Het gebruik van grondstoffen heeft invloed op het milieu, evenals het productieproces, transport en de afvalverwerking en eventuele recycling. Het kan gevolgen hebben voor bodem, lucht en waterverontreiniging. Door lozing en verwerking, maar ook kunnen natuurlijke bronnen worden uitgeput. Hoe minder impact op het milieu, hoe duurzamer het proces. Bij afvalverwerking is het van belang om zoveel mogelijk te scheiden, te recyclen en her te gebruiken. 

3 SOORTEN STOFFEN

METALEN

Mg (s)

MOLECULAIRE STOFFEN  (alleen niet metaal atomen)

C₆H₁₂O₆ (s)         H₂O

ZOUTEN     (metaal- en  niet metaal atomen)

NaCl        CaO

niet-metaalatomen

Moleculaire stoffen bevatten alleen atomen van niet-metalen

Dat zijn:

Eigenschappen 

Moleculaire stoffen bevatten alleen niet-metaal atoomsoorten. 

Moleculaire stoffen geleiden geen stroom. 

Moleculaire stoffen hebben meestal een laag kookpunt en smeltpunt. 

Een metaal glanst vaak, is vervormbaar, heeft een hoog smelt- en kookpunt en een heldere klank

metaal, zout of moleculaire stof?

Al

CO₂

NaCl

FeBr₃

C₃H₈

Mg

CuSO₄

O₂

Ne

Ionen

Ion = geladen atoom (elektronen teveel of te weinig)
Straling kan atomen ioniseren

Kristallen

• Zeshoekige structuur: kenmerk van kristallijne stoffen, bv sneeuw en ijs.
• De moleculen zitten in een regelmatige patroon.
• Dit patroon noemen we een kristalrooster.

De atoom

Vraag: hoe bekent zijn jullie met het idee dat alles is opgebouwd uit atomen?

Atoomnummers

atoomnummer geeft het aantal protonen en elektronen aan

Atoommassa = aantal protonen + aantal neutronen 

Atoomnummer 6 atoommassa van 13:

6 protonenen & 6 elektronen 

13-6=7 neutronen 

Isotopen

Wat is een isotoop?

Isotopen

Atomen met hetzelfde aantal protonen maar met een verschillend aantal neutronen heten isotopen.

Stofeigenschap

• Een stofeigenschap is een eigenschap
    waar je een stof aan kunt herkennen.
• De combinatie van stofeigenschappen
    geeft de "vingerafdruk" van een stof.
• Een stofeigenschap moet altijd geldig zijn.

        VOORBEELD SUIKER: 
zoete smaak, oplosbaar in water, brandbaar, vaste stof bij kamertemperatuur

Een stofeigenschap van zout is:

1. de korrelgrootte
2. de smaak
3. hoe zwaar het is
4. de temperatuur

Water kookt bij 100°C.
Dat is .......................
stofeigenschap van water.

1. wel
2. geen

Water is vaak vloeibaar.
Dat is .................
stofeigenschap van water.

1. wel
2. geen