Signaalwoorden & tekstverbanden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Tekstverbanden en signaalwoorden

Wat zijn signaalwoorden?

Wat zijn signaalwoorden?

= Verbindingswoorden

"Woorden die een verband signaleren"

Waarom gebruik je signaalwoorden?

Waarom gebruik je signaalwoorden?

1. Ze maken tekstverbanden expliciet
2. Ze zorgen voor meer samenhang in je tekst
3. Ze maken een tekst leesbaarder 

Welke verbanden
zijn er?

• Tijd
• Reden - oorzaak
• Gevolg
• Doel
• Voorwaarde
• Tegenstelling
• Toegeving

• Vergelijking
• Opsomming
• Precisering
• Voorbeeld
• Samenvatting
• Conclusie 

Welke verbanden zijn er?

opsomming

conclusie

precisering

doel

tijd

voorbeeld

bovendien

kort samengevat

meer bepaald

om te

sedert

ter illustratie

vergelijking

tegenstelling

oorzaak

gevolg

toegeving

voorwaarde

alsof

daarentegen

dat is te wijten aan

ondanks

tenzij

dus

Let op!

TIJD

eerst
daarna

dan 

ten slotte / tot slot

OPSOMMING

ten eerste

ten tweede

daarnaast

bovendien

ten slotte / tot slot

We gaan naar Lille, Parijs en tenslotte Bordeaux.
We gaan naar Lille, Parijs en ten slotte Bordeaux.

1. A = juist B = fout
2. A = fout B = juist

ten slotte / tenslotte

ten slotte = tot slot ; met spatie

 tenslotte = per slot van rekening

 → Je moet stoppen met roken, het is tenslotte ongezond.

→ Je moet meer sporten, gezonder eten en ten slotte stoppen met roken.

Juist of fout?
Ik dans sinds 7 jaar.

1. Juist
2. Fout

sinds - al

Ik dans al 7 jaar.

Ik dans sinds 2013.

* Ik dans sinds 7 jaar.

A) Nederlandse tieners zijn gelukkig, maar ze drinken veel alcohol.
B) Nederlandse tieners zijn gelukkig, want ze drinken veel alcohol.

1. A: tegenstelling B: reden
2. A: reden B: tegenstelling

want - maar

Nederlandse tieners zijn gelukkig, maar ze drinken veel alcohol.

 --> Tegenstelling

Nederlandse tieners zijn gelukkig, want ze drinken veel alcohol.

 --> Reden

Het virus verspreidt zich snel.
... aan een slechte hygiëne.

1. Dat is te danken aan
2. Dat is te wijten aan

te danken aan - te wijten aan

Het virus verspreidt zich snel.
Dat is te wijten aan een slechte hygiëne.

 = negatieve reden

Het virus verspreidt zich moeizaam.
Dat is te danken aan de strikte maatregelen

= positieve reden

Appels zijn heel gezond.
... zijn ze ook nog eens heel lekker!

1. Daarna
2. Daarnaast

daarna - daarnaast

Daarnaast = opsomming

Daarna = tijd

Appels zijn erg gezond en daarnaast ook nog eens heel lekker!

><

Eerst ga ik naar de winkel en daarna ga ik naar mijn oma.

Opdat

= doel 

We beginnen met leuke activiteiten, opdat jullie elkaar beter leren kennen.

=> Zeer formeel taalgebruik

Hoe zou je 'opdat' vervangen in de zin?

We beginnen met leuke activiteiten, opdat jullie elkaar beter leren kennen.

opdat --> zodat

We beginnen met leuke activiteiten, opdat jullie elkaar beter leren kennen.

=> We beginnen met leuke activiteiten, zodat jullie elkaar beter leren kennen.

! Zodat = gevolg !

opdat --> om

We beginnen met leuke activiteiten, opdat jullie elkaar beter leren kennen.

=> We beginnen met leuke activiteiten om elkaar beter te leren kennen.

Welk verband vind je in deze zin?
Ik eet wafels, terwijl mijn zus pannenkoeken eet.

terwijl

Ik eet wafels, terwijl mijn zus pannenkoeken eet.

=> tijd

=> tegenstelling

terwijl - tenzij

Ik hou van wafels, terwijl mijn zus van pannenkoeken houdt.

=> Tegenstelling

We gaan vanavond wafels eten, tenzij je liever pannenkoeken wil.

=> Voorwaarde

Wat betekent 'naarmate'?
Naarmate we ouder worden,
krijgen we meer rimpels.

naarmate

= Au fur et à mesure de

Naarmate we ouder worden, krijgen we meer rimpels.

  =>  Tweede zinsdeel: inversie!

Vergelijkbaar:
Hoe ouder we worden, hoe meer rimpels we krijgen.

A: De man moest gedurende 10 jaar naar de gevangenis.
B: De man moest tijdens 10 jaar naar de gevangenis.

1. A = juist B = fout
2. A = fout B = juist

gedurende

= zo lang als de aangegeven tijdsperiode

Gedurende het festival zullen veel bezoekers in tenten of caravans worden gehuisvest.
=> de duur

tijdens

= op een moment binnen de aangegeven tijdsperiode

Tijdens het festival mag ook onze vereniging een presentatie geven.

=> een bepaalde tijd

uiteindelijk 

eindelijk

ten slotte / tot slot

ten slotte / tot slot

1) Tijdsbepaling

Ik ga eerst naar de bakker, daarna naar de slager en tot slot/ten slotte naar de groentewinkel.

2) Opsomming

Ten eerste is roken niet goed voor je gezondheid. Daarnaast kost het heel veel geld. Ten slotte/tot slot kan roken heel storend zijn voor andere mensen.

uiteindelijk

Op den duur, helemaal op het einde => TIJDSBEPALING!

We waren verloren gelopen in het bos. Na 3 uur wandelen in het donker hebben we uiteindelijk besloten de politie te bellen.

We hebben een halfuur gediscussieerd of er fraude was of niet. Uiteindelijk hebben we gestemd om een beslissing te nemen.

Studeren is heel zwaar, maar uiteindelijk zal alles goed komen!

eindelijk

Na lang wachten, na veel moeite

Opluchting, ongeduld

NU!

De les is eindelijk gedaan!

Eindelijk, hij is daar!

Mijn zus is eindelijk begonnen aan haar scriptie.

Alles is eindelijk goed gekomen!

Anderlecht en AA Gent speelden een slechte wedstrijd, beide ploegen konden niet scoren. … werd het dan ook een gelijkspel.

1. uiteindelijk
2. eindelijk
3. tot slot/ten slotte
4. tenslotte

We moeten dringend nog eens bij oma op bezoek. Ze zit ... helemaal alleen in het zorgcentrum.

1. uiteindelijk
2. eindelijk
3. tot slot / ten slotte
4. tenslotte

[Na de lockdown]
..., we mogen terug naar de campus!

1. eindelijk
2. uiteindelijk
3. tot slot / ten slotte
4. tenslotte

Ik wil vandaag beginnen met een korte voorstelling van onze medewerkers. Daarna vertel ik jullie meer over het project en … volgt een vragenronde.

1. eindelijk
2. uiteindelijk
3. tot slot/ten slotte
4. tenslotte

Ik had het vak een beetje onderschat, ik moest veel meer woordenschat studeren dan ik dacht. … heb ik maar de helft van het boek geleerd.

1. eindelijk
2. uiteindelijk
3. ten slotte / tot slot
4. tenslotte

Deze oefening was saai, ze is … gedaan!

1. uiteindelijk
2. eindelijk
3. ten slotte / tot slot
4. tenslotte

Lijst op Moodle

• Begrijp je alles?
• Kan je de structuren zelf gebruiken?
  
  
• Kunnen toepassen! 
• Let op de woordvolgorde!
  
  
• Lijst veelgemaakte fouten: extra uitleg! 

Oefeningen (moodle)