Begrijpend lezen les 6: extra tekstverbanden en signaalwoorden

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Les 6: Begrijpend lezen

extra

Vorige les heb je geleerd ...

... welke tekstverbanden we kennen.

... welke signaalwoorden bij de verschillende tekstverbanden horen.

... dat de tekstverbanden uit 2 delen bestaan.

... hoe de tekstverbanden genoteerd moeten worden.

Aan het eind van deze les ...

... heb je nog een keer geoefend met de tekstverbanden en signaalwoorden.

Soorten verbanden

• uitspraak - opsomming
• uitspraak - tegenstelling
• uitspraak - voorbeeld
• middel - doel
• oorzaak - gevolg
• uitspraak - vergelijking
• uitspraak - reden

Deze verbanden kunnen ook tussen zinnen voorkomen

Zinsverbanden: opsomming en tegenstelling

Opsomming/opsommend verband

• Na een uitspraak worden verschillende dingen opgesomd.
• Signaalwoorden: ook, verder, bovendien, daarnaast, nog, niet alleen...maar ook, ten eerste, ten tweede
• Wij hebben diverse sporten gedaan. Eerst hebben we gevoetbald, daarna gevolleybald en tot slot gebasketbald.

Tegenstelling/tegenstellend verband

• Na een uitspraak wordt het tegengestelde beweerd.
• Signaalwoorden: maar, daarentegen, echter, integendeel, enerzijds... anderzijds, daar staat tegenover
• Ik wilde graag gaan sporten, maar ik moest huiswerk maken.

Zinsverbanden: voorbeeld/toelichtend en middel-doel

Voorbeeld/voorbeeldgevend/toelichtend

• Na een uitspraak volgt een voorbeeld / een aantal voorbeelden.
• Signaalwoorden: bijvoorbeeld, als voorbeeld, zo, zoals, dat wil zeggen, met andere woorden
• Mijn vriendin is gek op Russisch eten, zoals plov.

Middel-doel

• Iemand noemt een doel (wat hij/zij wil bereiken) en een middel waarmee dat kan worden bereikt.
• Signaalwoorden: waarmee, daarmee, met dat doel, het doel is, door middel van, om te...
• De ridder doodt de draak, daarmee wil hij het hart van de prinses veroveren.

Zinsverbanden: vergelijking en voorwaarde

Vergelijking/vergelijkend verband

• Na een uitspraak worden er 2 of meer dingen met elkaar vergeleken.
• Signaalwoorden: zoals, hetzelfde, dezelfde, in vergelijking met, net als
• Ik houd niet van sperziebonen, evenals gekookte wortels, die lust ik ook niet.

Voorwaarde/voorwaardelijk verband

• Bij een uitspraak wordt in de zinnen ervoor of erna een voorwaarde gesteld.
• Signaalwoorden: als, mits, wanneer, indien, tenzij, op voorwaarde dat
• Ik ga dat echt niet doen, tenzij ik er betaald voor krijg

Zinsverbanden: reden en oorzaak-gevolg

Reden/redengevend verband

• Na of voor een uitspraak wordt een reden genoemd. Een reden geeft aan waarom iemand iets wel of niet doet.
• Signaalwoorden: daarom, want, omdat, namelijk
• We krijgen bij Nederlands te veel huiswerk, om die reden is zij mijn minst favoriete docent.

Oorzaak-gevolg

• Iemand doet een uitspraak die een oorzaak heeft. Daarna wordt het gevolg genoemd.
• Signaalwoorden: daardoor, hierdoor, doordat, zodat, waardoor
• Soms geeft de docent op vrijdag huiswerk voor maandag, waardoor mijn weekendplannen in het water vallen.

Zinsverbanden: samenvatting en conclusie

Samenvatting/samenvattend verband

• Na één of meer uitspraken worden de belangrijkste punten samengevat.
• Signaalwoorden: kortom, samenvattend, al met al, etc.
• Op zaterdag heb ik een voetbalwedstrijd en op zondag ga ik naar de stad met vrienden. Al met al heb ik een druk weekend.

Conclusie/concluderend verband

• Na één of meer uitspraken volgt een eindoordeel of besluit.
• Signaalwoorden: dus, concluderend, hieruit volgt, etc.
• Er zijn veel lessen uitgevallen, dus de docent moet de deadline voor het opstel maar even uitstellen.

Aan de slag!

Log in bij Lessonup. Ga naar: Begrijpend lezen les 6

Sleep de signaalwoorden naar het juiste verband.

Oorzaak-gevolg

of

Uitspraak-reden

Oorzaak-gevolg

Uitspraak-reden

daardoor

hierdoor

want

omdat

daarom

namelijk

immers

zodat

(waar)door

Aan de slag!

Sleep de signaalwoorden naar het juiste verband.

Uitspraak-conclusie

of

Uitspraak-samenvatting

Uitspraak-Conclusie

Uitspraak-samenvatting

dus

Al met al

Met andere woorden

concluderend

hieruit volgt

kortom

samenvattend

Aan de slag!

Sleep de omschrijvingen naar de juiste doelen:

Bijzaken

of

Hoofdzaken

Bijzaken

Hoofdzaken

Kerzinnen

Toelichting

Voorbeelden

De belangrijkste zinnen van de alinea's.

Vormen samen de samenvatting van de tekst.

Minder belangrijke zaken

Aan de slag!

Sleep de tekstsoorten naar de juiste tekstdoelen.

Informeren

Overtuigen

Uiteenzetten

Overhalen

Amuseren

Na laten denken

Overhalende tekst

Informerende tekst

Uiteenzettende tekst

Opiniërende tekst

Overtuigende tekst

Amuserende tekst

Aan de slag!

Pak je boek Op Niveau.

Ga naar blz. 157/158/159

Lees tekst 6: Wie heeft het wiel uitgevonden?

Aan de slag!

Maak vraag 1 t/m 16 op de volgende slides.

Maak de tot-slot-vraag op de laatste slide.

1. Op welke manier geeft de schrijver de inleiding vorm?

2. Wat is de kernzin van alinea 2?

3. Geeft het tussenkopje 'Rond is de norm' de inhoud van alinea 2 goed weer? Leg uit waarom wel of niet.

4. In regel 29 staan 2 signaalwoorden. Noteer dit signaalwoord.

5. Bij welke verbanden horen deze signaalwoorden?

6. Schrijf de delen van het verband uitspraak-tegenstelling op.

7. In regel 32 staat een signaalwoord voor het verband uitspraak-voorbeeld. Noteer dit signaalwoord.

8. Noteer de kernzin van alinea 5.

9. In regel 53 staat een signaalwoord voor het verband uitspraak-opsomming. Welk signaalwoord is dit?

10. Wat is de hoofdgedachte van de tekst?

11. Tot welke tekstsoort behoort deze tekst? En wat is het tekstdoel?

12. Waarnaar verwijst dat r. 16 (tweede dat)?

13. Waarnaar verwijst 'dat' (r. 24)?

14. Waarnaar verwijst 'dat' (r. 49)?

15. Waarnaar verwijst 'dat' (r. 52)?

16. Is dit een subjectieve of objectieve tekst? Leg je antwoord uit.

Tot slot:
Wat vind je nog lastig van de stof die tot nu toe is behandeld?