Les 2 Literatuur

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Lesprogramma

- Welkom (5 min)

- Lezen Zonder titel (20 min)

- Terugblik en huiswerk (5 min)

- Uitleg: literaire begrippen (5 min)

- Zelfstandig werken (10 min)

- Toets bespreken (20 min)

Lesdoelen

- Je leest in Zonder titel

- Je weet wat het literaire begrip perspectief inhoudt

- Je weet wat wel/niet goed ging tijdens de toets leesvaardigheid.

Lezen H13-H16

Terugblik en huiswerk

- fictie / non-fictie

- realistisch / niet-realistisch

- personages: neem ook de uiterlijke kenmerken en karaktereigenschappen mee

Wat betekent perspectief?

Verschillende perspectieven

Ik-perspectief

• Ik-persoon vertelt het verhaal
• Je ziet alles door de ogen van één persoon 

• Ik-persoon vertelt achteraf over gebeurtenissen

• Ik-persoon vertelt over de gebeurtenissen die
  plaatsvinden op het moment dat hij vertelt. 

Vertellend ik-perspectief

Belevend ik-perspectief

Ik perspectief voorbeeld

 “Ik zag hen allemaal om de tafel zitten, achter de warme chocomel, terwijl mijn meisjes druk zaten te praten tegen Babette, die Annabelles haar stond in te vlechten. Een misselijkmakende golf van walging sloeg door me heen. Ik kon niet langer aanzien hoe ze zich met haar giftige tentakels over mijn kinderen ontfermde.” 

Onbetrouwbaar perspectief

Personaal perspectief

• Hij-/zij-perspectief
• Onzichtbare verteller
• Je ziet de gebeurtenissen door de ogen van 
  één persoon
• Je weet niet méér dan de hij- of zij-persoon
  

Meervoudig perspectief

• Afwisseling van verschillende perspectieven

1. Sven (ik-perspectief)
2. Parker (ik-perspectief)

Personaal perspectief voorbeeld

Ze stapte uit de auto, maar bleef met haar jas aan de gordel hangen. Ze viel recht vooruit met haar kin op de stoep. Dat gaat er niet mooi uitzien, dacht ze, terwijl ze probeerde weer overeind te krabbelen.

Personaal perspectief: voorbeeld

Gieles probeerde zich een schuddende aarde voor te stellen. Een schuddend dak was hem niet vreemd. Als ‘s nachts zware vrachtkisten opstegen, bonkte het dak als een oude centrifuge. Gieles zapte weg van de aardbeving naar Animal Planet. Een vlooiende bonobo en haar jong zaten onder een boom. Zijn vriend Toon vertoonde overeenkomsten met apen.
                               (Uit: Glijvlucht – Anne-Gine Goemans)

Auctoriale (alwetende) verteller

• Neemt niet deel aan de handeling
• Geeft commentaar op de gebeurtenissen

Alwetende verteller / auctoriale verteller

Een voorbeeld:
• “Later zou hij nog vaak aan deze dag terugdenken”
• “Hij wist toen nog niet…”
• “Zonder dat zij het merkte…”

​De auctoriale verteller:

Deze verteller weet alles van de personages, van hun doen en laten, van hun ideeën, gevoelens, hun verleden, heden en toekomst. Vandaar dat we hem ook wel de naam geven van alwetende verteller. 

voorbeeld: 

Gerard Reve – De avonden

Het was nog donker, toen in de vroege morgen van de tweeëntwintigste december 1946 in onze stad, op de eerste verdieping van het huis Schilderskade 66, de held van deze geschiedenis, Frits van Egters, ontwaakte.

Welk perspectief?

Voorbeeld:  “Stefan schoof zijn voetbalplunje naar het midden van de kamer en zette het raam open, want het stonk werkelijk vreselijk: een muffe grondlucht vermengd met zuur zweet. Maar daarom hoefde zijn moeder toch niet zo uit haar dak te gaan, dacht hij. Die kleren zijn na vijf minuten toch weer vuil. Op het veld ruik je dat niet. Bij de meesten staat de schimmel in hun tas, behalve bij Frits en Davie, de heertjes.   Keurig gestreken shirtjes en broekjes, gewassen kousen en in het veld lopen ze te krukken. Wat heb je aan die gasten?”  

Aan de slag

- Vul in jouw boekje Literaire begrippen, het deel voor perspectief in en vul het deel personages in. 

Toets bespreken

Tafels leeg