les 9: HC 1.3 De Gouden Eeuw: een politiek, economisch en cultureel experiment (3)

HC Steden en burgers in de lage landen 1.3 Gouden Eeuw

Les 9

- Het stadhouderloze tijdperk

- Het Rampjaar 1672; de Republiek wankelt

Chronologie

A. De val van Antwerpen

B. Oprichting VOC

C. Plakkaat van Verlatinghe

D Karel V wordt keizer van het Heilige Roomse Rijk

E. De Beeldenstorm

F. De Guldensporenslag

G. Invoering drieslagstelsel

H. Willem van Oranje wordt vermoord

Chronologie

A. De val van Antwerpen 1585

B. Oprichting VOC 1602

C. Plakkaat van Verlatinghe 1581

D Karel V wordt keizer van het Heilige Roomse Rijk 1519

E. De Beeldenstorm 1566

F. De Guldensporenslag 1302

G. Invoering drieslagstelsel ca 12de eeuw

H. Willem van Oranje wordt vermoord 1584

F - E - D - E - C - H - A - B

Het stadhouderloze tijdperk

Welke tijd?

Welke groep heeft de macht?

Waarom was er geen opvolger van de stadhouder?

Wat bedoelde men met de 'ware vrijheid'

Wie was de belangrijkste politicus?

Na de dood van stadhouder Willem II is zijn zoon en zijn opvolger net geboren. De regenten grijpen hun kans om de macht over te nemen in de Republiek, zonder inbreng van de oranje dynastie. De spanningen lopen op en leiden uiteindelijk tot het eerste stadhouderloze tijdperk. Niet de oranjes, maar de burgers zijn nu aan de macht.

Het stadhouderloze tijdperk

Welke tijd?

Welke groep heeft de macht?

Waarom was er geen opvolger van de stadhouder?

Wat bedoelde men met de 'ware vrijheid'

Wie was de belangrijkste politicus?

Zonder stadhouder verder

1650-1672

• De stadhouder (Prins van Oranje) is de hoogste militaire baas in de Republiek
• Als stadhouder Willem II in 1650 plotseling overlijdt is zijn zoon nog niet eens geboren (pas acht dagen later)
• Sommige regenten zijn van mening dat er geen nieuwe stadhouder hoeft te komen: ze kunnen het wel alleen!

Johan de Witt werd in 1653 de nieuwe raadspensionaris. Tijdens een oorlog met Engeland liet hij een sterke vloot bouwen waarmee Michiel de Ruijter in 1667 de Engelsen versloeg.

De Witt was fel anti-stadhouder: "Vertrouw nooit een Oranje", had zijn vader ooit tegen hem gezegd.

De Franse aanval

wanneer?

Waarom?

Leg uit: 'radeloos, reddeloos, redeloos'

Wat was de eerste stad die viel?

Wat 'redde' Holland?

de regenten waren radeloos, de staat reddeloos, het volk redeloos

Wie krijgt de schuld? En hoe liep het met hem af?

De Franse aanval

wanneer?

Waarom?

Leg uit: 'radeloos, reddeloos, redeloos'

Wat was de eerste stad die viel?

Wat 'redde' Holland?

de regenten waren radeloos, de staat reddeloos, het volk redeloos

Wie krijgt de schuld? En hoe liep het met hem af?

Rampjaar

Radeloos : de regenten wisten niet goed wat te doen.

Reddeloos : de Republiek leek verloren

Redeloos : het volk was (onterecht) woedend op Johan de Witt

1672 > De Republiek aangevallen door
Engeland, Frankrijk en Munster/Keulen

Waarom was 1672 een rampjaar?

- Nederland wordt aangevallen aan alle kanten

- Dreigende burgeroorlog en Johan de Witt wordt vermoord

- Door oorlogen is het geld en de welvaart van de Gouden Eeuw voorbij

Na 1672


Engeland en Frankrijk grootmachten

Aan het werk!

alles leren!

maken: 1.82 t/m 1.87

1.82

1.83

1.84

1.85

1.86

1.87