30. Grammatica

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 1

LESPLANNING

1.  Toetsdatum en -tijd Grammatica

2.  Verwijs- en voegwoorden (3.7)

3.  Persoonsvorm, onderwerp, ww.gez. (3.8) 

4.  Quiz

5.  Taalblokken, de opdrachten

1. WANNEER IS DE TOETS GRAMMATICA?

Die staat in Magister. 

Reken op de maand april, dus dat je de toets dinsdag 22 april maakt. Voorwaarde: je moet alle vereiste opdrachten afhebben. 

► De toets is tijdens het tweede lesuur Nederlands.

EVEN WETEN

3.4 gaat over onbepaalde voornaamwoorden. 

► Je weet niet precies over wie het gaat. 

Voorbeeld:

men, iemand, iedereen, alles, iets, allemaal, andere, elke, etc.

2. VERWIJS- EN VOEGWOORDEN (3.7)

Dat en wat

Als naar één woord verwijst en dat woord wordt duidelijk genoemd, schrijf je 'dat'.

'Wat' is moeilijker.

'Dat' en 'wat' zijn zogeheten betrekkelijke voornaamwoorden.

VERWIJS- EN VOEGWOORDEN 

'Wat' heeft namelijk vijf regels:

1) onbepaalde voornaamwoorden ('iets' 'veel' 'iedereen')

2) na 'dat'

3) na een overtreffende trap ('mooiste', 'beste')

4) als je verwijst naar de hele zin (net ervoor)

5) als hetgeen waar je naar verwijst, vaag is ('het idee')

VERWIJSWOORDEN

►Persoon: voorzetsel + wie

Je zet een voorzetsel na 'wie' als het om een persoon gaat. 

'Lola kwam iemand tegen met wie ze de hele avond sprak'. 

►Ding of dier: plak het voorzetsel aan 'waar'

Je plakt een voorzetsel aan het verwijswoord: je verwijst naar iets anders (zaak of dier): 'waar' + voorzetsel. '

De bloemen waarmee ik haar verblijdde'  

VERWIJSWOORDEN

►Die: de jongen die daar loopt (want 'de').

►Dat: het meisje dat daar loopt (want 'het'). 

Het gaat over het ingesloten lidwoord. 

Wat is een lidwoord?

Wat denk je dat een ingesloten lidwoord is? 

INGESLOTEN LIDWOORD

Het-woorden (enkelvoud)         De-woorden (enkelvoud of                krijgen:                                            meervoud) krijgen: 

Dat                                             Die

2. VERWIJS- EN VOEGWOORDEN (3.7)

Nu over de voegwoorden of signaalwoorden. Die ken je van hoofdstuk 4. Ze plakken een zin aan elkaar. Die hele zin bestaat dus uit twee zinnen (en misschien wel meer):

'Ik ga naar het station, want mijn fiets heeft een lekke band'

Let op bij zo'n komma, want dan begint een tweede zin. 

VERWIJS- EN VOEGWOORDEN

Er zijn voegwoorden/signaalwoorden die géén komma krijgen.

• Het voegwoord 'en' 
• Het voegwoord 'of'

► Let op bij zo'n komma en het woord 'en' + 'of', want dan begint een tweede zin. 

► Ook bij het woord 'dat' in de zin moet je uitkijken! 

EINDE EERSTE UUR

Je kunt nu aan de slag met de opdrachten.

Na de pauze gaan we door met een quiz over persoonsvorm, onderwerp en werkwoordelijk gezegde. 

3. PERSOONSVORM, ONDERWERP EN WERKWOORDELIJK GEZEGDE (3.8)

Hoe herken je een werkwoord? 

• doe-woord
• eindigt in praktisch alle gevallen op -en

Zet de zin in een andere tijd en dat wat verandert van vorm, is de persoonsvorm. Belangrijk, want dat hoort bij werkwoordspelling. 

a) PERSOONSVORM

Wat is een persoonsvorm?

► werkwoordspelling. Het is dus altijd een werkwoord. 

De persoonsvorm of pv heeft invloed op het onderwerp. Daar doet het wat mee. Daarom vind je het onderwerp door 'Wie' of 'Wat' te vragen aan wat je net hebt gevonden: de persoonsvorm.  Overigens is het antwoord op die vraag het onderwerp. 

SCHEIDBARE WERKWOORDEN

Wat is het hele werkwoord van de persoonsvorm? 

Is dat één woord, zoals lopen, of is het aflopen? 

Want dan wordt dat voorzetsel van het werkwoord apart gezet. 

'De helling loopt af'. Het hele werkwoord is aflopen, dan is de persoonsvorm 'loopt + af'. 

Nakijken, indienen, afblazen, enz. Dat voorzetsel moet er wel in! 

NB

-Hoort het bij het werkwoord? Dan neem je dat mee in de pv en dus ook in het werkwoordelijk gezegde.

- Te weten, te oefenen, enz. Dat hoort ook bij het werkwoord, 

4. QUIZ IN LESSONUP

Over persoonsvorm, onderwerp en werkwoordelijk gezegde

Wat is waar over de persoonsvorm?

1. het is altijd een werkwoord
2. het is altijd enkelvoud
3. het is altijd meervoud
4. het is altijd een zelfstandig naamwoord

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Waarom wandelt Henk de avondvierdaagse?'

1. waarom
2. er is geen persoonsvorm
3. wandelt
4. Henk

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Henk, houd eens je waffel.'

1. Henk
2. er is geen persoonsvorm
3. houd
4. je waffel

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Waarom kijkt hij niet graag naar thrillers?'

1. waarom
2. kijkt
3. hij
4. naar thrillers

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'De wind blies het bootje weg'

1. de wind
2. blies
3. blies weg
4. het bootje

Wat is de persoonsvorm van onderstaande zin?

'Hij keek zijn moeder aan'

1. hij
2. keek
3. keek aan
4. zijn moeder

b. ONDERWERP

De persoonsvorm is dus een werkwoord dat het onderwerp 'laat werken'.  Kijk maar: 'Henk | staart | naar mij.' 

►Wat is de persoonsvorm? (zet de zin in een andere tijd).

Stel daarna de vraag 'wie of wat?' aan de persoonsvorm. 

Het antwoord is het onderwerp. 

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Heb jij thuis een heel grote hond?'

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Het is koud buiten.'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?

'De wind blies het bootje weg.'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?
'In de keuken heeft de kok een heerlijke visschotel bereid.'

Wat is het onderwerp van onderstaande zin?

'Wie is z'n boek kwijt?'

Wat is het onderwerp in onderstaande zin?
'Vanmorgen vond hij in een tijdschrift de tekening van een vogelhuisje.'

En wat is de persoonsvorm?
'Vanmorgen vond hij in een tijdschrift de tekening van een vogelhuisje.'

c) WERKWOORDELIJK GEZEGDE

Kijk naar deze zin: 'Gisteren heeft hij zijn nieuwe huis bekeken.' 

► Hoe kom je er nu achter hoeveel ww er in de zin staan?

1. je benoemt de pv.  

2. je benoemt het onderwerp. 

3. Je benoemt alle werkwoorden/werkwoordsvormen. Zitten er scheidbare werkwoorden tussen? Staat er 'te' voor een werkwoord? 

De persoonsvorm is ook onderdeel van het ww. gez. (alle ww's in de zin). 

► neem de pv dus mee als het werkwoordelijk gez. wordt gevraagd. 

Wat is het werkwoordelijk gezegde?
'Ik keek naar hem.'

Wat is het werkwoordelijk gezegde?

'Ze vergat het blik soep te openen'.

In een zin met meer dan één werkwoord is de persoonsvorm altijd onderdeel van het:

1. werkwoordelijk gezegde
2. onderwerp
3. zelfstandig naamwoord

In een zin met maar één werkwoord is de persoonsvorm meteen ook het:

1. werkwoordelijk gezegde
2. onderwerp
3. zelfstandig naamwoord

EINDE VAN DE QUIZ

En einde van de les. 

Hierna komen de opdrachten in Taalblokken en wat we volgende week gaan doen. 

Module - 1F | 2F | 3F Grammatica en Spelling

Deze moet je hebben: Hoofdstuk 3 Grammatica 2F

Deze oefeningen moet je maken: 

► Grammatica: alle opdrachten, behalve 3.1, 3.4, 3.10 en 3.11

► Ook de theorie doornemen!

Op de volgende slide wat je precies moet doen

5. OPDRACHTEN IN TAALBLOKKEN

3.2 Te en om te, maak je zelfstandig.

3.3 Wederkerende werkwoorden. 

3.5 Voorzetsels + 3.6 Werkwoorden met voorzetsels maak je zelfstandig. 3.7 Verwijswoorden en voegwoorden.

3.8 Persoonsvorm, onderwerp, werkwoordelijk gezegde

3.9 Gebiedende wijs. 

3.12 Vraagzinnen. 

3.13 Indirecte en directe rede.

EINDE VAN DE LES

HEN, HUN, ZIJ 

►Hen: altijd als er een kastwoord voorstaat. [85 %]

Middenin de zin. 

►Hun: alleen als het om bezit gaat. [5 %]

Middenin de zin.

►Zij/ze: altijd en alleen het onderwerp. [10 %]

Vooraan.