Bs 5, transport door membranen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Vandaag

-Huiswerkcheck

-terugblik

-uitleg bs 5, 

- samen inoefenen

- zelfstandig werken

terugblik

-Uit welke stof bestaan de membranen van celorganellen voor het grootste deel?

-Wat is de functie van het ribosoom?

-Omschrijf de route van een eiwit van productie tot buiten de cel.

-Welk celorganel levert energie aan de cel?

Transport door membranen via 

passief transport (kost geen energie)

-osmose en '

-diffusie

en actief transport (kost wel energie ATP)

-door transporteiwitten

Passief transport

kost geen energie

verloopt altijd door een concentratieverschil

osmose en diffusie

Transport door membranen

Osmose

• verplaasten van water moleculen door membraan via aqua-poriën.

• altijd van lage osmotische waarde naar hoge osmotische waarde.

• Kost geen extra energie (ATP)

Osmose 

Osmotische waarde

Hoeveel water zich verplaatst wordt bepaald door de osmotische waarde aan beide zijden van het membraan.

Osmotische waarde: hoeveelheid opgeloste stoffen in het water.

Hoge osmotische waarde: veel opgeloste stoffen.

Lage osmotische waarde: weinig opgeloste stoffen.

Water stroomt van een lage -> hoge osmotische waarde.

Transport door membranen

Osmotische waarde

• gaat alleen om de concentratie opgeloste stoffen. 

• NaCl splitst in water in Na+ en Cl-

         hierdoor wordt de osmotische waarde 2x zo hoog

Dus 2% glucose-oplossing heeft een lagere osmotische waarde dan 2% NaCl-oplossing.

opdracht 43 a

Je maakt 250 g fysiologische zoutoplossing.

Hoeveel gram keukenzout moet je dan oplossen?

Een fysiologische zoutoplossing bevat 0,9% zout.

Je moet dan (250 g : 100% x 0.9 =) 2,25 g zout oplossen.

Hoeveel overige vloeistof bevat deze oplossing dan?

opdracht 43 b

Je maakt 20 g keukenzoutoplossing van 5%.

Hoeveel gram zout en hoeveel gram water heb je dan nodig?

Voor 20 g keukenzoutoplossing van 5% heb je (20 g : 100% x 5)= 1 g zout en (20 g − 1 g =) 19 g water nodig.

Het totale gewicht van de oplossing is 3 + 2 + 20 = 25 g. De zoutconcentratie is dan (3 g : 100% x 25  =) 12% en de suikerconcentratie is (2 g : 100% x 25  =) 8%.

opdracht 43 c

Kristel lost 3 g keukenzout en 2 g suiker op in 20 g water.

Hoe groot is de zoutconcentratie in de oplossing die ze krijgt? En hoe groot is de suikerconcentratie?

uitleg PPM

ppm: parts per million

Om van % naar ppm te rekenen, schuif je de komma 4 plaatsen naar rechts op. Oftewel je doet x 10.000

maak opdracht 44

Samen inoefenen/huiswerk

We maken samen opdracht 

Zelfstandig werken: opdracht 46 en 47

compact opdracht: 46 en 47

Dit is ook het huiswerk

Klaar kijk na met een nakijkboekje

Pak je leesboek of ga rustig iets voor jezelf doen

Vandaag

-Huiswerkcheck

-terugblik

-uitleg bs 5

- samen inoefenen

- zelfstandig werken

huiswerk

We kijken samen de huiswerkopdrachten na.

opdracht 46 en 47.

terugblik

-Wat is diffusie?

-Wat is osmose?

-Leg het principe van beide begrippen uit en gebruik daarbij de woorden: "moleculen" en "bewegen".

-Wat houdt passief transport in?

Hypotoon/ / hypertoon/isotoon

Transport door membranen

Osmose dierlijke cel

Tip voor toets

Maak een tekeningetje met pijlen. Dat maakt de opgave vaak een stuk duidelijker.

plantencel

-de celwand van een plant is volledig permeabel, laat dus ook grote moleculen en water door.

De celmembranen van een plant zijn semi-permeabel.

-in een isotone omgeving, dus dezelfde osmotische waarde als binnen de cel, zal stevigheid verliezen. De druk op de celwand wordt kleiner.

-In een hypotone omgeving zal de druk op de celwand door osmose toenemen...TURGOR.

-

Transport door membranen

Osmose plantaardige cel

de begrippen hyper- en hypotoon zijn altijd relatief; dus ten opzicht van....

Let daarom altijd goed op of de cel hypotoon of juist de omgeving hypotoon is. 

afb 3 plasmolyse. Het celmembraan laat los van de celwand

Passief transport

-kost geen energie

-kan direct door het membraan of via transporteiwitten, bv aquaporines.

-verloopt altijd door een concentratieverschil

-osmose en diffusie

Actief transport, tegen concentratiegradiënt in kost ATP.

blz 46 afb. 45

gaat tegen de concentratiegradiënt in

kost wel energie

Transport door membranen

Membraaneiwitten

• Eiwitten in membraan zorgen voor transport van 

     grotere / geladen moleculen.

• Transport kan alle kanten op:

            - van hoge naar lage concentratie: passief  (kost geen extra energie)

            - van lage naar hoge concentratie: actief (kost wel extra energie)

Tip voor toets

Maak een tekeningetje met pijlen. 

Dat maakt de opgave vaak een stuk duidelijker.

Osmose en context

Osmose en context

• De omgeving heeft door het zout een veel hogere osmotische waarde gekregen, waardoor er water uit de cellen van de slak verplaatst zal worden. Hierdoor sterven de cellen van de slak.
• Osmose

Water moleculen (blauw) bewegen naar links door:

1. diffusie, actief transport
2. diffusie, passief transport
3. osmose, actief transport
4. osmose, passief transport

biologiepagina.nl

Samen inoefenen/huiswerk

We maken samen opdracht 49, 50 en 52

Zelfstandig werken: opdracht 51 t/m 55

compact opdr 51, 54

Dit is ook het huiswerk

Klaar? maak opdr 56 op blz 50