3.1 - 3.2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

3.1  en 3.2

Planning

1. Magister

2. Leerdoelen van vandaag

3. Uitleg 3.1 en 3.3

4. Zelf aan het werk

Leerdoelen

Je kunt beschrijven hoe de geslachtschromosomen het geslacht van een mens bepalen.

Je kunt het verschil tussen genotype en fenotype beschrijven en het onderscheiden in een gegeven context.

Chromosomen

In de celkern liggen chromosomen.

Chromosomen zijn opgebouwd uit een eiwit en DNA.

DNA bevat de informatie voor je erfelijke eigenschappen. 

Genen

Zo'n 'code' noemen we een gen.

Een gen codeert voor een specifieke erfelijke eigenschap.

Gen en allel

Allelen

- Elk gen bestaat uit twee allelen. 1 van je vader, 1 van je moeder.

Allel = Variant van een gen; elk gen bestaat uit twee allelen.

FENOTYPE EN GENOTYPE

GENOTYPE

De informatie voor de erfelijke eigenschappen van een organisme. 

FENOTYPE

Alle eigenschappen van een organisme

Genotype en fenotype

Genotype

Is altijd hetzelfde

Fenotype

Kan worden veranderd

Genotype en fenotype

Hoeveel chromosomen heeft een lichaamscel van de mens

1. 32
2. 23
3. 46
4. 48

Je wordt bruin van de zon na een zonvakantie. Is dit je genotype of fenotype?

1. Genotype
2. Fenotype

Beschrijf in eigen woorden hoe de geslachtschromosomen het geslacht van een mens kunnen bepalen.

Een eeneiige tweeling heeft hetzelfde (1)…………………… De tweeling wordt bij de geboorte uit elkaar gehaald en groeit niet samen op. Hierdoor heeft het ene meisje een blond haar en het andere meisje donkerblond haar. De (2) …………………… van de meisjes is verschillend. Dit komt door de (3)……………………

genotype

omgeving

fenotype

Het genotype van een organisme komt tot stand op het moment van .......................

Marloes laat een permanentje zetten bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype of/en haar fenotype?

1. Genotype wel, fenotype niet
2. Zowel genotype als fenotype verandert
3. Genotype niet, fenotype wel
4. Zowel het genotype als fenotype verandert niet

geslachtschromosomen in lichaamscellen

Het 23e chromosomenpaar is bij mannen en vrouwen verschillend 

                                 

MAN: XY                     VROUW:XX

Beïnvloeden de gehalten aan mannelijke en vrouwelijke geslachtshormonen in het bloed. 

Op de geslachtschromosomen liggen genen die een aantal typische mannelijke of typische vrouwelijke kenmerken bepalen.

vogelbekdier heeft 5 geslachtschromosomen

Is dit karyogram (chromosoomportret) van een man of een vrouw?

1. Vrouw
2. Man

Geslachtschromosomen in geslachtscellen 

Geslachtschromosomen bij bevruchting

De eicel van de vrouw bepaald ALTIJD het geslacht

1. waar
2. niet waar

Syndroom van down

Trisomie van het 21e chromosomenpaar.

Fout in celdeling zorgt voor het extra chromosoom.

De fout in de celdeling ontstaat meestal als de eicel van de moeder gevormd wordt. Heel soms ligt de fout in de vorming van de zaadcel van de vader.

Welke uitspraak over genotype en fenotype klopt het best?

1. Het fenotype komt voort uit het genotype.
2. Het genotype komt voort uit het fenotype.
3. Het fenotype komt voort uit het genotype en milieuinvloeden.

Aan het werk

Maak 3.1: opdracht 1 t/m 10 

Maak 3.2: opdracht 12 t/m 16