Ethiek in de zorg

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2,3

Ethiek in de zorg

Wat is een belangrijke vaardigheid die je moet hebben bij het begeleiden van zorgvragers en hun naasten bij morele en ethische dilemma's?

1. De zorgvrager overtuigen
2. Objectiviteit behouden
3. Empathie tonen
4. Snel beslissingen nemen

Hoe kan je een zorgvrager en hun naasten helpen bij het maken van een beslissing in een moreel of ethisch dilemma?

1. Geef een advies zonder uitleg
2. Vertel wat ze moeten doen
3. Laat de zorgvrager alleen de beslissing maken
4. Bespreek de verschillende opties en hun consequenties

Wat is de eerste stap bij het begeleiden van zorgvragers en hun naasten bij een moreel of ethisch dilemma?

1. Probeer de situatie te veranderen
2. Geef direct advies
3. Vraag de mening van anderen
4. Zorg dat je de situatie begrijpt

Hoe kun je morele dilemma's oplossen?

1. Door te kiezen voor de optie die de meeste mensen tevreden stelt.
2. Door de verschillende waarden en belangen af te wegen en een keuze te maken.
3. Door te kiezen voor de optie die het minste negatieve gevolgen heeft.
4. Door de beslissing uit te stellen en er later op terug te komen.

wat verstaan jullie onder ethiek?

Ethisch handelen

Ethiek = kritisch nadenken over wat het goede om te doen is

Moraal = Normen (spelregels) en Waarden (idealen)

 

Een dilemma is een keuze waarbij alle opties op  het eerste gezicht lastig zijn, maar toch moet je kiezen

(visie, wetgeving, persoonlijke opvatting)

De meningen over wat goede zorg is, lopen weleens uiteen. Vaak moet je balanceren tussen de waarden van de cliënt, de mantelzorgers en het beleid van je organisatie.
Dat levert soms ethische dilemma’s op.

Voorbeelden dilemma's 

• Wat is een goede balans tussen het geven van autonomie (vrijheid, eigen regie) aan cliënten en het beschermen van deze kwetsbare mensen door vrijheidsbeperking op te leggen om risico's te voorkomen?
  
• Hoe moet je omgaan met wensen van naasten die vanuit goede zorg en professioneel inzicht niet in het belang zijn van een dementerende cliënt?
  

Voorbeelden dilemma's 

• Er zijn meerdere cliënten die tegelijk jouw hulp nodig hebben en je staat er alleen voor. Aan wie geef je de voorrang en waarom?
  
• Je komt als thuiszorgmedewerker bij een terminale cliënt thuis om hem te helpen met eten. De cliënt weigert te eten, maar zijn mantelzorger vindt dat hij moet eten en dat jij ervoor moet zorgen. Laat je je leiden door de wens van de cliënt of die van zijn mantelzorger? En waarom? 

Beroepsethiek

Verpleegkundigen en verzorgenden hebben hun beroepsethiek vastgelegd in de ICN; hierin wordt de rol van de verpleegkundige beschreven ten opzichte van de medemens, de beroepsuitoefening, de maatschappij, de samenwerking met anderen, het beroep

belangen wegen van:

• de zorgvrager
• jou als zorgverlener
• de familie
• de collega's
• medebewoners
• de organisatie en eventueel ander betrokkenen 

Moreel dilemma

Bij een moreel (of ethisch) dilemma is altijd sprake van een botsing van verschillende waarden. Daarom kent zo’n dilemma geen ‘juiste’ oplossing: wat je ook doet, je zult altijd een of meer waarden schenden. Maar dat er geen juiste oplossing is, wil niet zeggen dat er geen gesprek over mogelijk is, of dat er geen ‘betere’ en ‘slechtere’ oplossingen zijn.

Een stappenplan biedt handvatten om het dilemma uit te pluizen en de argumenten te ordenen en af te wegen. 

Dilemma 1

Afwijken van het protocol, mag dat?
Iemand met slikproblemen wil genieten van het eten en dus het liefst klein gesneden voedsel. Maar de kno-arts adviseert gemalen voedsel. Volg je het doktersadvies op, of kom je tegemoet aan de wens van de cliënt? Wat zou jij doen? Waarom kies je voor deze aanpak?

Wat zou jij als begeleider doen in deze situatie? Kies een handelingsoptie:

1

A

B

C

D

Dilemma 2

Mag een vader in een zorginstelling het haar van zijn verstandelijk beperkte zoon knippen zoals hij thuis gewend was, namelijk vastgebonden aan een stoel? Wat zou jij doen? En waarom kies je voor deze aanpak?

Bespreek in groepjes

https://www.kennispleingehandicaptensector.nl/gehandicaptensector/media/documents/Thema's/Eigen%20regie/dilemma-1-vrijheidsbeperking.pdf

A

B

C

D

Opdracht

ophalen praktijksituatie

denk na en kom met een praktijk casus die we middels stappen kunnen ontleden tot

moreel, ethiek, normen en waarden

STAP 1. Verkennen

Stap 1. Verkennen

Inventariseer de vragen en probeer daar een antwoord op te vinden. Het doel is een compleet beeld te krijgen van de situatie door het verzamelen van feiten.

Stap 2. Formuleren

Stap 2. Formuleren

Formuleer de morele vraag waar je aan het eind van het gesprek of denkproces een antwoord op wil hebben.

Stap 3. Analyseren

Stap 3. Analyseren

Breng in kaart wie er allemaal bij de situatie betrokken zijn.

 Wat ieders verantwoordelijkheden zijn en welke argumenten betrokkenen hebben.

Dat is in de eerste plaats natuurlijk de patiënt, maar ook diens naasten, artsen en andere zorgverleners

Stap 4. Afwegen

Stap 4. Afwegen

Deze fase is het belangrijkste, hier maak je de afweging tussen de verschillende argumenten.

Bij voorkeur gebeurt dit op een systematisch mogelijke manier

Stap 5. Besluiten

Stap 5. Besluiten

Aan het einde van het gesprek of denkproces neem je een besluit en maak je afspraken over hoe het besluit wordt uitgevoerd.

Ook bekijk je of en hoe je morele schade die

eventueel uit het besluit voortvloeit,

zo klein mogelijk kunt houden.

Stap 6. Evalueren

Stap 6. Evalueren

Na afloop evalueer je het denkproces en het gesprek.

Is alles en iedereen aan bod gekomen?

Zijn er nog verbeterpunten en hoe ga je hiermee verder?

Juridische normen

Juridische wetten waar een zorgverlener zich aan moet houden

Wet BIG,
 de WGBO,
 de Wet zorg en dwang
en de Wvggz

Ethiek en recht zijn met elkaar verbonden. Ethische afwegingen maak je zelf iedere dag. In wet- en regelgeving ligt een moraal vast waar veel mensen achter staan. Wetten en regels aanpassen gebeurt meestal na een ethische discussie. Als je afweegt hoe je een juridische regel interpreteert of zou moeten aanpassen, dan ben je met ethiek bezig. 

https://www.zorgvoorbeter.nl/zorgvoorbeter/media/documents/thema/welbevinden-levensvragen/routeplanner-dilemma-s-zorg.pdf

www.bing.com

https://www.bing.com/videos/riverview/relatedvideo?&q=dilemma+in+de+zorg+voorbeelden&&mid=24C2A5FA6FECA30AA22424C2A5FA6FECA30AA224&&FORM=VRDGAR