5.2 Energie vrij maken (deel 2)

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H5 & 6 Voeding, vertering en energie

Deze les:

• 5.2 Energie vrij maken (deel 2)

§5.2 Leerdoelen

1. Je legt uit hoe in het lichaam verschillende vormen van energie in elkaar kunnen overgaan
2. Je vergelijkt in een reactievergelijking de anaerobe en aerobe dissimilatie van glucose
3. Je herkent in welke situaties anaerobe en aerobe dissimilatie plaats vinden
4. Je vergelijkt de dissimilatie van glucose, eiwitten en vetten

Check Classroom voor een tabel met leerdoelen, begrippen en binastabellen!

Hoe noem je het proces waarbij energie vrijkomt?

Stofwisseling

Welke assimilatie- en dissimilatieprocessen vinden plaats in jouw lichaam?

En welke in planten? Wat is koolstofassimilatie?

BINAS 90A

Vrij ATP

2-4 sec

Opslag is niet mogelijk = zwaar molecuul

Steeds omzetting vanuit ADP

ATP

• De bron van energie voor je cellen is ATP
• ATP is een molecuul met drie fosfaatgroepen
• ADP bevat twee fosfaatgroepen
• Energie kan gebonden worden aan ADP -> ATP (en worden afgegeven) 

BINAS 90A

CP

10-25  sec

CP levert fosfaatmolecuul aan ADP, zodat weer ATP ontstaat

Opslag CP in spieren

100m + 200m

sprint

Backup:CP

Creatinefosfaat is je powerbank. Wanneer de 'ATP- batterij' leeg is, kan het zijn fosfaat groep afstaan aan ADP om deze op te laden

ATP & CP vormen samen de 'fosfaataccu', genoeg voor ongeveer 10-30 seconden inspanning. 

Wat levert meer ATP?

1. Anaerobe dissimilatie
2. Aerobe dissimilatie
3. Beide evenveel

Het opladen van de fosfaataccu

2 soorten dissimilatie:

1.  Aerobe dissimilatie
   - Met zuurstof
   - Veel energie per molecuul brandstof
2. Anaerobe dissimilatie
   - Zonder zuurstof
   - Weinig energie per molecuul brandstof

BINAS 90A

Anaërobe dissimilatie van glucose

25-70  sec

In cytoplasma

Levert 2 ATP

Levert melkzuur

100m hardlopen + 1500m schaatsen

Anaerobe dissimilatie

Gebeurt wanneer er onvoldoende zuurstof is

1. Glucose komt cel binnen 
2. Glucose wordt gesplitst in 2-pyrodruivenzuur
3. 2-pyrodruivenzuur wordt omgezet in melkzuur
4. Het melkzuur hoopt op, spieren raken verzuurd

Melkzuur kan weer worden omgezet in 2-pyrodruivenzuur en anaeroob geassimileerd worden: nahijgen>extra zuurstof

Aërobe dissimilatie van vet (staat niet in 90A)

Vet levert veel energie (129 ATP!!) en is altijd aanwezig in het lichaam.

Kost heel veel zuurstof!!

Vetverbranding bij inspanningen van lage intensiteit.

Aerobe dissimilatie

Gebeurt wanneer er voldoende zuurstof is

1. Glucose komt cel binnen 

2. In het cytoplasma wordt het glucose gesplitst in 2 pyrodruivenzuur, dit levert al 2 ATP op

3. In de mitochondriën wordt het glucose verder 'gedissimileerd' met O2, hierbij komt 36 ATP vrij en CO2 en H2O

Dissimilatie

Anaerobe (zonder zuurstof) --> melkzuurgisting

Aerobe (met zuurstof)

Aan de slag!

Examentrainer opdracht 3, 4 en 5

Klaar? 

Opdracht 32 t/m 35 van 5.2 (= huiswerk)

Energie uit vetten 

Alleen aeroob (met voldoende zuurstof)

Vetzuren

Vetmolecuul

Glycerol

in grondplasma

Pyrodruivenzuur

Mitochondriën

BINAS 67G1

Energie uit vetten 

Verzadigde vetten en onverzadigde vetten BINAS 67G2

Wat is het verschil?

- Structuur

- Effect op lichaam (blz 174)

Essentiële (omega-3 en 6) en niet-essentiële vetzuren

Onverzadigde vetten	Verzadigde vetten
- Vloeibaar bij kamertemperatuur - Plantaardig (Olijfolie) - Gezonder	- Hard bij kamertemperatuur - Dierlijk vet (roomboter) - Ongezonder

Energie uit eiwitten

Assimilatieproces: opbouwen van complexe stoffen uit eenvoudige moleculen

Energie uit eiwitten

Alleen aeroob (met voldoende zuurstof)

In levercellen

Losse
aminozuren

Ureum (afvalstof)

Pyrodruivenzuur

Mitochondriën

Aminozuren

- Essentiele aminozuren

9: deze krijg je via voeding
binnen)

- Niet-essentiële aminozuren

11: Deze kan je lever maken door 

andere aminozuren om te bouwen. 

Voedingsvezels

Voedingsvezels=

Onverteerbare plantaardige moleculen

Voedingsvezels komen vooral uit de celwand van planten. Belangrijke bronnen van vezels zijn groente, fruit, aardappelen, volkorenbrood, ontbijtgranen, peulvruchten en noten.
  

- Cellulose (celwanden bestaan uit cellulose)

- Lignine (houtstof)

- Pectine (tussencelstof)

Welk onderdeel van de cel levert de grootste bijdrage aan het vrijkomen van energie?

1. Celkern
2. Celwand
3. Mitochondrie
4. Endoplasmatisch reticulum

Noem twee manieren waarop het lichaam vet gebruikt

Waar vindt de anaerobe dissimilatie plaats?

1. Grondplasma
2. Mitochondrium
3. Grondplasma en mitochondrium
4. Buiten de cel, in het grondplasma en mitochondrium

Energie kan uit eiwitten worden gehaald door middel van...

1. Anaerobe dissimilatie
2. Aerobe dissimilatie
3. Anaerobe en aerobe dissimilatie

Huiswerk

Opdracht 32 t/m 35 van 5.2