Voeding voor schoolkinderen en adolescenten

• Voeding en diëtetiek
• HBO
• Studiejaar 2

Voeding voor schoolkinderen en adolescenten

Programma

• Aandachtspunten bij de voeding van schoolkinderen
• Aandachtspunten bij de voeding van adolescenten

Les doelen

Aan het eind van de les: 

1. Begrijp je het belang van gezonde voeding voor schoolkinderen en adolescenten.
2. Kun je een voorbeeld geven van gezonde eetgewoonten die geschikt zijn voor schoolkinderen en adolescenten.

Waar moet je op letten bij het samenstellen van gezonde voeding voor schoolkinderen en adolescenten?"

Voeding voor schoolkinderen

Voeding bij schoolkinderen (6-9 jaar)

• groeit snel
• is (meestal) actief
• heeft een hoge behoefte aan energie en voedingsstoffen 

Ontbijt voor school

• een deel gaat naar school zonder (goed) ontbijt
•  ontbijtsnacken 
• veel zoetigheid tussendoor; minder inname benodigde voedingsstoffen 

Welke klachten heeft een kind met een vitamine B1 of ijzertekort?

1. Hyperactief en slaapt slecht
2. moe en prikkelbaar
3. Altijd hongergevoel maar valt toch af
4. blauwe plekken en komt aan in gewicht

Advies: Elke dag groente

Kinderen eten te weinig groenten en fruit.

Meer momenten over de dag groenten (warme maaltijd, lunch en tussendoor)

Variatie in groente (elke keer een andere kleur)

Waarom zijn melkproducten belangrijk voor kinderen in de groei?

Melkproducten

• Belangrijk voor de bottoename tijdens de groei
• Calcium in combinatie met voldoende beweging voorkomt osteoporose op jonge leeftijd
• Een deel van de kinderen gebruikt te weinig melkproducten en een deel van de kinderen te veel. 

Welk risico geeft veelvuldig gebruik van zoetigheid, frisdranken en vruchtensappen?

1. Schimmelinfectie
2. Haaruitval
3. Tandbederf
4. Slechtziendheid

Eetstoornissen/problemen

Wanneer het gewicht niet toeneemt en er geen onderliggende ziekte is, dan kan hier sprake van zijn. 

• schoonheidsideaal (moeders, programma's op tv/internet)
• door negatieve ervaringen met voeding
• door emotionele problemen
• door chronische ziekte of lichamelijke problemen

Ontwikkelingsstoornissen

Bij langdurige negatieve energiebalans kunnen ernstige ontwikkelingsstoornissen ontstaat:

• gedragsproblemen
• gestoorde sociale ontwikkeling
• verminderde hersenontwikkeling
• lager IQ
• groeistoornissen

Groeicurve

voor het vaststellen van ondergewicht (ook wel groeidiagrammen).

Bij acute ondervoeding stagneert de lengtegroei. Dit samen met in korte tijd afvallen zijn alarmsignalen..

Voor het bepalen van ondergewicht kan ook gebruik gemaakt worden van de BMI.

Overgewicht

Op jonge leeftijd kan dit leiden tot overgewicht op oudere leeftijd met ernstige gezondheidsrisico's. 

De gewrichten worden overbelast, meer kans op blessures. 

Meer kans op ziekten. 

Wat zie je hier?

1. Een kind met anorexia
2. Een kind met glucosetolerantie
3. Een kind met vitamine B en ijzer tekort
4. Een kind met obesitas

Leefstijl

Bij het ontstaan van overgewicht spelen deze factoren een rol:

• te weinig beweging
• onjuiste voedselkeuze
• slaaptekort
• stress
• een negatief zelfbeeld

Preventie van overgewicht

Uitgangspunt: Elk kind heeft recht op een gezond gewicht. 

Verantwoordelijkheid van ouders, de kinderen zelf, school, overheid en de voedingsmiddelenindustrie. 

preventie van overgewicht heeft prioriteit omdat het grote gezondheidsrisico's met zich meebrengt. 

Voeding voor adolescenten

aandachtspunten 

er is sprake van een snelle onregelmatige groei (groeispurt).

Meisjes: tussen de 10 en 13 jaar

Jongens: tussen de 12 en 15 jaar.

De behoefte aan energie, eiwitten, vitamines en mineralen is sterkt verhoogd door de toename van spieren, skelet, bloed en andere weefsels

Is het percentage jongeren dat niet ontbijt voordat ze naar school gaat hoger of lager dan dat van basisschoolkinderen?

1. Meer
2. Minder

Alcohol

Jongeren zijn veel gevoeliger voor de negatieve effecten omdat het lichaam nog in ontwikkeling is. 

Bingedrinken (veel in korte tijd drinken) is heel schadelijk en kan leiden tot de dood (comazuipen).

schade door alcohol

• tast de hersenen aan (geheugenproblemen, concentratie)
• leidt tot onvruchtbaarheid 
• ontremd gedrag (agressief, riskant gedag in verkeer)
• leidt tot gewenning en verslaving

Wat is de leeftijdsgrens sinds 2014 in Nederland?

Energiedranken

Bevatten veel suikers en cafeïne. 

Een kleine groep gebruikt het dagelijks --> slapeloosheid, concentratieproblemen, hyperactiviteit en hartkloppingen.

Energie dranken zijn niet geschikt om te gebruiken voor of tijdens het sporten, het zijn geen dorstlessers. 

cafeïne en alcohol

Alcohol en cafeine hebben een ongunstige wisselwerking.

Hoge alcoholspiegels vertragen de afbraak van cafeïne waardoor intoxicatie kan ontstaan. 

Door de cafeïne worden de effecten van alcohol minder goed gevoeld. Men blijft wakkerder en is geneigd om meer alcohol te drinken en meer risico's te nemen.

Jongeren hebben meer risico op tanderosie door het gebruik van:

1. sigaretten
2. frisdrank
3. alcohol
4. fruit

overgewicht/ondervoeding

Wordt bepaald met behulp van BMI

Zelfde oorzaken als schoolkinderen.

Meisjes tussen 13 en 18 jaar lijnen, dit is een normaal verschijnsel, ook als zij geen overgewicht hebben.

Gevaar voor anorexia nervosa en eetbuien

alternatieve voeding

• Vegan: let op ijzervoorziening en inname vitamine B
• geen melkproducten:  let op calcium, vitamine B en D
• Brood zonder bakkerszout: let op inname van jodium
• geen vis: let op het N-3-vetzuren EPA en DHA (eventueel suppletie met algenolie)

Maak zelf een lunchbox!

Lees de casus en stel een lunchbox voor het schoolkind of de adolesent uit de casus samen.

Presenteer jullie lunchbox

• wat zit er in? 
• waarom hebben jullie hiervoor gekozen?
• hoe past dit bij de behoeften van jullie fictieve persoon?

Welke lunchbox vonden jullie het meest origineel?

de energieke sporter

de vegetariër

de drukke leerling

de kieskeurige eter

de milieubewuste tiener

de cultuurliefhebber