3.3 Transport door celmembranen dl1

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

3.3 Transport door celmembranen

Deze les:

- 3.3 Leerdoel 6; Membraantransport

- Oefenen

- Opdrachten

Leerdoelen 3.3 

6. Je beschrijft verschillende manieren van membraantransport. 

7. Je verklaart de veranderingen bij een plantencel in een omgeving met een afwijkende osmotische waarde. 

8. Je verklaart de veranderingen bij een dierlijke cel die in een omgeving komt met een afwijkende osmotische waarde.

9. Je legt uit hoe osmose de houdbaarheid van voedsel kan verlengen. 

Bouw celmembraan

Fosfolipiden: hydrofiele kop (water aantrekkend) en een hydrofobe staart (waterafstotend).

Diffusie

Kleine en vetoplosbare stoffen kunnen zonder hulp het membraan passeren.

Diffusie: Altijd van een hoge naar een lage concentratie.

Bijv. O2/ CO2 (longen, lichaamscellen) en testosteron (lichaamscellen).

Geladen deeltjes en grote moleculen hebben een transporteiwit nodig.

Diffusie: Altijd van een hoge naar een lage concentratie.

Controle door openen/ sluiten eiwitpoorten (bijvoorbeeld glucosetransport na binding insuline).

Gefaciliteerd transport

Transport tegen de diffusierichting in (van laag -> hoog) kost altijd energie (= ATP): gaat via een speciaal transporteiwit.

Bijv. Na+/ K+ (zenuwcellen).

Controle door openen/ sluiten eiwitpoorten.

Actief transport

De vorm van transport helemaal links op het plaatje is...

1. Passief transport
2. Diffusie
3. Osmose
4. Actief transport

De middelste twee vormen van transport zijn...

1. Passief transport
2. Diffusie
3. Actief transport
4. Gefaciliteerde diffusie

De vorm van transport helemaal rechts op het plaatje is...

1. Passief transport
2. Diffusie
3. Actief transport
4. Gefaciliteerde diffusie

Hoe beïnvloed warmte de diffusiesnelheid?

biologiepagina.nl

Watertransport

Water kan deels via diffusie door het celmembraan heen. Dit is echter langzaam (door de hydrofobe binnenkant van het membraan).

Snel watertransport kan via een waterkanaal (transporteiwit).

Het proces van watertransport over een semipermeabel membraan heet osmose.

Osmose

Hoeveel water zich verplaatst wordt bepaald door de osmotische waarde aan beide zijden van het membraan.

Osmotische waarde: hoeveelheid opgeloste stoffen in het water.

Hoge osmotische waarde: veel opgeloste stoffen.

Lage osmotische waarde: weinig opgeloste stoffen.

Water stroomt van een lage -> hoge osmotische waarde.

Endocytose:

opnemen van grote partikels, deeltjes die het membraan niet kunnen passeren (ijzerionen, grote vetachtige stoffen).

Na binding aan een receptor.

Exocytose: 

Afgeven van een stof in een blaasje aan de buitenwereld van een cel.

Wordt ook gebruikt om receptoren aan de buitenkant van het membraan te krijgen.

Aan de slag!

- Maken 3.3 opdrachten leerdoel 6