qui - quae - quod

• Latijn
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1,3

Vrijdag 1 oktober

Relativum

Lesdoelen: je leert het relativum herkennen en vertalen

je leert over het antecedent van een relativum 

Betrekkelijk voornaamwoord :

- verwijst terug naar een 
 eerder woord in de zin:  antecedent

- je vertaalt het als : die, dat,
van wie/wat (wiens), aan wie/wat, met wie/wat (waarmee)

- vormt het begin van een 
   betrekkelijke bijzin

 - Ik vind het huis, dat te koop staat, erg duur.

- De kat, die in de venterbank lag, was aan het spinnen.

- De vrouw, aan wie ik de weg vroeg, was behulpzaam.

- De voetbal, waarmee wij speelden, vloog de sloot in.

In het Latijn :

Mannelijk:                                Vrouwelijk:                                   Onzijdig:

qui              qui                           quae          quae                           quod                     quae

cuius         quorum                 cuius         quarum                     cuius                     quorum

cui              quibus                   cui              quibus                       cui                          quibus

quem        quos                       quam         quas                           quod                     quae

quo            quibus                    qua            quibus                       quo                        quibus

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op, 
   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een
  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde    

   getal en geslacht als het 

   antecedent  (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval 
   die nodig is in de bijzin

Deus, qui puellam amat, Mars est.

(De god, die van het meisje houdt, is Mars.)

qui = relativum 

       = M. ev. => antecedent deus = M. ev.
       = nom. => OW bij amat

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op, 
   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een
  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde    

   getal en geslacht als het 

   antecedent  (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval 
   die nodig is in de bijzin

Deus, quem puella amat, Mars est.

(De god, waar het meisje van houdt /
                   die het meisje bemint, is Mars.)

quem = relativum 

       = M. ev. => antecedent deus = M. ev.
       = acc. => LV bij amat,
                           OW = puella

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op, 
   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een
  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde    

   getal en geslacht als het 

   antecedent  (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval 
   die nodig is in de bijzin

Deus, cui puella oscula dat, Mars est.

(De god, aan wie het meisje kusjes geeft,
is Mars.)

cui = relativum 

       = M. ev. => antecedent deus = M. ev.
       = dat. => MW VW bij dat,
                           OW = puella

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op, 
   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een
  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde    

   getal en geslacht als het 

   antecedent  (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval 
   die nodig is in de bijzin

Dei, qui hospitium petebant, Mercurius et Iupiter erant. (De goden, die onderdak zochten, waren Mercurius en Jupiter.)

qui = relativum 

       = M. mv. => antecedent dei = M. mv.
       = nom. => OW bij petebant

Deae, quae Aeneam iuvabant, Venus et Iuno erant. (De godinnen, die Aeneas hielpen, waren Venus en Juno.)

quae = relativum

       = V. mv. => antecedent deae = V. mv.

       = nom. => OW bij iuvabant

Troiani, qui de muros urbis spectabant, equum ligneum videbant : citeer het relativum.

De Trojanen, die vanaf de muren van de stad keken, zagen een houten paard.

Troiani, qui de muros urbis spectabant, equum ligneum videbant : noem getal, geslacht én naamval van het relativum.

De Trojanen, die vanaf de muren van de stad keken, zagen een houten paard.

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op,

   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een

  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde

   getal en geslacht als het

   antecedent (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval

   die nodig is in de bijzin

Amici, quibus Aeneas ad Italiam fugit, valde territi erant.

amicus = vriend

ad = naar

fugere = vluchten (fugi = pf.)

valde = erg

territus = bang

esse = zijn

Amici, quibus Aeneas ad Italiam fugit, valde territi erant.

Citeer het relativum uit deze zin.

Amici, quibus Aeneas ad Italiam fugit, valde territi erant.

Wat is het getal, geslacht én de naamval van het relativum?

Uitleg :

- Het relativum levert een bijzin op,

   met een eigen PV, OW, LV enz.

- Het relativum heeft een

  antecedent

- Het relativum heeft hetzelfde

   getal en geslacht als het

   antecedent (ev/mv, M/V/O)

- Het relativum heeft de naamval

   die nodig is in de bijzin

Amici, quibus Aeneas ad Italiam fugit, valde territi erant.

quibus = relativum
              = M/V/O mv. => antecedent amici = M mv

              = abl. = met welke/waarmee

De vrienden, waarmee Aeneas naar Italië vluchtte, waren erg bang.

Wat is geslacht, getal en naamval van:
Interea Romulus, QUI in Palatino sedebat, Iovem orabat:

1. M, ev, nom
2. V, ev, nom
3. M, ev, acc
4. V, ev, acc

'Iupiter magne, CUI semper multa sacra feci, me nunc iuva.'

1. M, ev, nom
2. M, ev, gen
3. M, ev, dat
4. M, ev, acc

'Iupiter, QUEM semper colui, te oro..'

1. M, ev, nom
2. M, ev, acc
3. V, ev, nom
4. V, ev, acc

Wat is geslacht, getal en naamval van:
muri, QUOS Romulus aedificabat, nondum alti erant.

1. M, mv, nom
2. V, mv, acc
3. M, mv, acc
4. V, ev, acc

Wat is geslacht, getal en naamval van:
Deinde Romulus Remum, QUI muros transilurerat, iratus necavit.

1. M, ev, nom
2. M, mv, nom
3. M, ev, acc
4. M, ev, abl

Wat is geslacht, getal en naamval van:
Mox multae gentes, QUAE urbem videre cupiebant, Romam convenerunt.

1. V, ev, nom
2. V, mv, nom
3. O, mv, nom
4. O, mv, acc

Wat is geslacht, getal en naamval van:
'Iupiter, CUIUS templum aedivicavi, audi!'

(Jupiter, wiens tempel ik heb gebouwd, luister!'

1. M, ev, gen
2. V, ev, gen
3. M, ev, dat
4. V, ev, dat

Wat is geslacht, getal en naamval van:
'Venus, CUIUS filius ego sum, audi!'

(Venus, wiens zoon ik ben, luister!'

1. M, ev, nom
2. V, ev, acc
3. O, ev, gen
4. V, ev, gen

Wat is geslacht, getal en naamval van:
Dei, QUIBUS Romani sacra faciunt, in Olympo habitant.

(De goden, aan wie de Romeinen offers brengen, wonen op de Olympus)

1. nom, mv, M
2. nom, mv, V
3. dat, mv, M
4. abl, mv, M

Aanpak

Bekijk getal en geslacht van het relativum =>

zoek het antecedent => 

bekijk de bijzin en de vorm van het relativum=> 

bepaal de naamval van het relativum.

Vertaal met een vorm van die/dat,

denk aan de hulpwoorden bij de genitivus, dativus & ablativus